Bank centralny a budżet państwa – wybrane aspekty prawne

Abstrakt

Polski bank centralny (Narodowy Bank Polski – NBP) realizuje głównie zadania makroekonomiczne, dotyczące utrzymania poziomu cen. Nie jest nastawiony na zadania służące interesom budżetowym państwa. NBP ma prawo emisji pieniądza i swobodę w zakresie kreowania rozmiarów tej emisji. Czy możliwe jest uzyskiwanie dochodów budżetowych związanych z emisją pieniądza? W szczególności dochody z emisji monet mogą być dochodami budżetowymi. Związek dochodów państwa z działalnością emisyjną banku centralnego wynika z historycznej ewolucji dotyczącej powstania i zadań banku centralnego. Potrzebne jest zwiększenie zaangażowania skarbowych papierów wartościowych emitowanych przez rząd w systemie finansowym NBP. Używanie bonów skarbowych w polityce otwartego rynku realizowanej przez NBP (obok lub zamiast bonów pieniężnych NBP) ściślej związałoby działania banku centralnego oraz Skarbu Państwa. Uzasadniona jest zmiana Konstytucji w zakresie dotyczącym limitu długu publicznego (60% PKB). Wydaje się, że Konstytucja RP nie powinna być jedyną konstytucją na świecie, która ustanawia taki limit. Limit ten, a także limit dotyczący rocznego deficytu budżetowego, określa prawo unijne. Jest to wystarczające ograniczenie prawne.