Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • Etyka
  • Dla Autorów
    • Zasady publikowania
    • Proces recenzji
    • Zasady edytorskie
  • O czasopiśmie
    • Zespół redakcyjny
    • Rada Naukowa
    • Recenzenci
    • Indeksacja
    • Historia
    • Polityka Open Access
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu

Wpływ pruskich i niemieckich rozwiązań ustrojowych na proces kształtowania się nowoczesnej kontroli państwowej w Polsce
  • Strona domowa
  • /
  • Wpływ pruskich i niemieckich rozwiązań ustrojowych na proces kształtowania się nowoczesnej kontroli państwowej w Polsce
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 10 Nr 1 (2022) /
  4. Artykuły

Wpływ pruskich i niemieckich rozwiązań ustrojowych na proces kształtowania się nowoczesnej kontroli państwowej w Polsce

Autor

  • Maciej Serowaniec Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0003-4693-7977

DOI:

https://doi.org/10.12775/PBPS.2022.003

Słowa kluczowe

organy kontroli państwowej, Najwyższy Izba Kontroli, Rechnungshof, Konstytucja weimarska, Konstytucja marcowa

Abstrakt

Na skutek istotnych zmian w realiach politycznych, społecznych oraz gospodarczych po zakończeniu I wojny światowej wiele państw europejskich wprowadziło lub też zreorganizowało kontrolę państwową. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku wielu państw, w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej, podwalinę do ukształtowania się nowoczesnego modelu kontroli państwowej stanowiły prusko-niemieckie rozwiązania ustrojowe. Niniejszy artykuł ma na celu udzielenie odpowiedzi, w jakim zakresie polski ustawodawca nawiązywał i inspirował się rozwiązaniami prusko-niemieckimi, tworząc zręby nowoczesnej kontroli państwowej. Motywem do podjęcia badań nad problematyką genezy nowożytnych organów kontroli państwowej w Polsce jest charakterystyczne rozłożenie akcentów w dotychczasowych badaniach. Z jednej strony znacząca jest liczba publikacji na temat statusu prawno-ustrojowego najwyższych organów kontroli państwowej w okresie międzywojennym. Z drugiej jednak strony problematyka oddziaływania rozwiązań niemieckich na status prawny oraz funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli nie była, jak dotąd, przedmiotem szerszych badań prawno-porównawczych.

Bibliografia

Bachmann M., Der Bundesrechnungshof, Athenäum Verlag, Frankfurt am Main 1967.

Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer business, Kraków 2004.

Bergel P., Rechnungshöfe als vierte Staatsgewalt? Verfassungsvergleich der Rechnungshöfe Deutschlands, Frankreichs, Österreichs, Spaniens, des Vereinigten Königreichs und des Europäischen Rechnungshofs im Gefüge der Gewaltenteilung, Universitätsverlag Göttingen, Göttingen 2010.

Blasuis H., Der Rechnungshof als körperschaftlichkollegial verfaßte unabhän-gige Einrichtung, „JuristenZeitung” 1990, No 20, pp. 954–961.

Bolikowska D., Robaczyński W., Najwyższa Izba Kontroli. Tradycja i współczesność, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2014.

Garlicki L., Narodziny i kształtowanie się kontroli w niepodległej Polsce, „Kontrola Państwowa” 1999, No 2, pp. 34–46.

Haase H., Die Errichtung und die erste Instruktion der Preußischen Ober-Rechnungskammer, „Finanzarchiv” 1922, pp. 1–75.

Hertel H., Die Preußische Ober-Rechnungskammer (Rechnungshof des deutschen Reichs) ihre Geschichte, Einrichtung und Befugnisse, Carl Heymann, Berlin 1884.

Jagielski J., Kompetencje Prezesa i Kolegium NIK — Izba w latach 1919–2013, „Kontrola Państwowa” 2014, numer jubileuszowy, pp. 63–87.

Katner W., Historia i współczesność najwyższego organu kontroli w Polsce [in:] Najwyższa Izba Kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 1995.

Liszcz T., Status prawny pracowników Najwyższej Izby Kontroli, „Kontrola Państwowa” 2014, numer jubileuszowy, pp. 113–130.

Pfuhlstein F., Der Weg von der preussischen Generalrechenkammer zum Bundesrechnungshof [in:] Bundesrechnungshof, 250 Jahre Rechnungsprüfung–Festschrift zur zweihundertfünfzigjährigen Wiederkehr der Errichtung der Preußischen Generalrechenkammer, Athenäum Verlag, Frankfurt am Main 1964.

Serowaniec M., Konstytucyjne gwarancje niezależności najwyższych organów kontroli w państwach członkowskich UE, TNOiK, Toruń 2018.

Serowaniec M., Wpływ Konstytucji marcowej na kształtowanie się współczesne-go organu kontroli państwowej w Polsce, „Przegląd Konstytucyjny” 2021, No 2, pp. 129–144.

Sylwestrzak A., Najwyższa Izba Kontroli, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997.

Szymanek J., O kontroli państwowej — teoretycznie, „Kontrola Państwowa” 2006, No 5, p. 15–34.

Wagner N.B., 50 Jahre Bundesrechnungshof – Zugleich ein Beitrag zu den organisatorischen Entwicklungslinien im preußisch-deutschen Rechnungskontrollwesen, „Archiv des öffentlichen Rechts” 2001, Band 126, pp. 93–133.

Witkowski Z., Pozycja ustrojowa i zadania NIK w okresie 80-lecia, „Kontrola Państwowa” 1999, No 2, pp. 47–58.

Wittrock K., Der Rechnungshof als Berater, „Die Öffentliche Verwaltung” 1989, pp. 346–349.

Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu

Pobrania

  • PDF (English)

Opublikowane

04.06.2022

Jak cytować

1.
SEROWANIEC, Maciej. Wpływ pruskich i niemieckich rozwiązań ustrojowych na proces kształtowania się nowoczesnej kontroli państwowej w Polsce. Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu [online]. 4 czerwiec 2022, T. 10, nr 1, s. 65–77. [udostępniono 20.6.2025]. DOI 10.12775/PBPS.2022.003.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 10 Nr 1 (2022)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Maciej Serowaniec

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 815
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

organy kontroli państwowej, Najwyższy Izba Kontroli, Rechnungshof, Konstytucja weimarska, Konstytucja marcowa
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa