Wpływ pruskich i niemieckich rozwiązań ustrojowych na proces kształtowania się nowoczesnej kontroli państwowej w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBPS.2022.003Słowa kluczowe
organy kontroli państwowej, Najwyższy Izba Kontroli, Rechnungshof, Konstytucja weimarska, Konstytucja marcowaAbstrakt
Na skutek istotnych zmian w realiach politycznych, społecznych oraz gospodarczych po zakończeniu I wojny światowej wiele państw europejskich wprowadziło lub też zreorganizowało kontrolę państwową. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku wielu państw, w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej, podwalinę do ukształtowania się nowoczesnego modelu kontroli państwowej stanowiły prusko-niemieckie rozwiązania ustrojowe. Niniejszy artykuł ma na celu udzielenie odpowiedzi, w jakim zakresie polski ustawodawca nawiązywał i inspirował się rozwiązaniami prusko-niemieckimi, tworząc zręby nowoczesnej kontroli państwowej. Motywem do podjęcia badań nad problematyką genezy nowożytnych organów kontroli państwowej w Polsce jest charakterystyczne rozłożenie akcentów w dotychczasowych badaniach. Z jednej strony znacząca jest liczba publikacji na temat statusu prawno-ustrojowego najwyższych organów kontroli państwowej w okresie międzywojennym. Z drugiej jednak strony problematyka oddziaływania rozwiązań niemieckich na status prawny oraz funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli nie była, jak dotąd, przedmiotem szerszych badań prawno-porównawczych.
Bibliografia
Bachmann M., Der Bundesrechnungshof, Athenäum Verlag, Frankfurt am Main 1967.
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer business, Kraków 2004.
Bergel P., Rechnungshöfe als vierte Staatsgewalt? Verfassungsvergleich der Rechnungshöfe Deutschlands, Frankreichs, Österreichs, Spaniens, des Vereinigten Königreichs und des Europäischen Rechnungshofs im Gefüge der Gewaltenteilung, Universitätsverlag Göttingen, Göttingen 2010.
Blasuis H., Der Rechnungshof als körperschaftlichkollegial verfaßte unabhän-gige Einrichtung, „JuristenZeitung” 1990, No 20, pp. 954–961.
Bolikowska D., Robaczyński W., Najwyższa Izba Kontroli. Tradycja i współczesność, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2014.
Garlicki L., Narodziny i kształtowanie się kontroli w niepodległej Polsce, „Kontrola Państwowa” 1999, No 2, pp. 34–46.
Haase H., Die Errichtung und die erste Instruktion der Preußischen Ober-Rechnungskammer, „Finanzarchiv” 1922, pp. 1–75.
Hertel H., Die Preußische Ober-Rechnungskammer (Rechnungshof des deutschen Reichs) ihre Geschichte, Einrichtung und Befugnisse, Carl Heymann, Berlin 1884.
Jagielski J., Kompetencje Prezesa i Kolegium NIK — Izba w latach 1919–2013, „Kontrola Państwowa” 2014, numer jubileuszowy, pp. 63–87.
Katner W., Historia i współczesność najwyższego organu kontroli w Polsce [in:] Najwyższa Izba Kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 1995.
Liszcz T., Status prawny pracowników Najwyższej Izby Kontroli, „Kontrola Państwowa” 2014, numer jubileuszowy, pp. 113–130.
Pfuhlstein F., Der Weg von der preussischen Generalrechenkammer zum Bundesrechnungshof [in:] Bundesrechnungshof, 250 Jahre Rechnungsprüfung–Festschrift zur zweihundertfünfzigjährigen Wiederkehr der Errichtung der Preußischen Generalrechenkammer, Athenäum Verlag, Frankfurt am Main 1964.
Serowaniec M., Konstytucyjne gwarancje niezależności najwyższych organów kontroli w państwach członkowskich UE, TNOiK, Toruń 2018.
Serowaniec M., Wpływ Konstytucji marcowej na kształtowanie się współczesne-go organu kontroli państwowej w Polsce, „Przegląd Konstytucyjny” 2021, No 2, pp. 129–144.
Sylwestrzak A., Najwyższa Izba Kontroli, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997.
Szymanek J., O kontroli państwowej — teoretycznie, „Kontrola Państwowa” 2006, No 5, p. 15–34.
Wagner N.B., 50 Jahre Bundesrechnungshof – Zugleich ein Beitrag zu den organisatorischen Entwicklungslinien im preußisch-deutschen Rechnungskontrollwesen, „Archiv des öffentlichen Rechts” 2001, Band 126, pp. 93–133.
Witkowski Z., Pozycja ustrojowa i zadania NIK w okresie 80-lecia, „Kontrola Państwowa” 1999, No 2, pp. 47–58.
Wittrock K., Der Rechnungshof als Berater, „Die Öffentliche Verwaltung” 1989, pp. 346–349.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Maciej Serowaniec
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 815
Liczba cytowań: 0