Piosnka nadobna dla dziatek. Z myślą o młodocianych użytkownikach polskich kancjonałów
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2018.03Słowa kluczowe
muzyka luterańska, kancjonał, katechizm, dzieci, edukacja, Seklucjan, Lutheran music, hymnal, catechism, children, education, SeclucianAbstrakt
W bogatym zasobie polskich kancjonałów protestanckich można znaleźć liczne pieśni, które w sposób bardziej lub mniej oczywisty przeznaczone były dla dzieci albo młodzieży. Obecność takich utworów wynikała w dużej mierze z zaleceń Lutra dotyczących edukacji religijnej poprzez muzykę. Do repertuaru dziecięcego należały przede wszystkim modlitwy przeznaczone do odmawiania lub odśpiewywania w ciągu dnia: Wyznanie wiary, Modlitwa Pańska, Dekalog, modlitwy poranne, wieczorne, związane z posiłkami.
In the rich repertoire of Polish Protestant hymnals many songs can be found, more or less explicitly intended for children or adolescents. The presence of such works was largely a result of Luther’s recommendations on religious education through music. The children’s repertoire included primarily prayers for reciting or singing during the day: the Creed, Lord’s Prayer, Decalogue, morning and evening prayers, various meals prayers.
Bibliografia
Źródła
Rękopisy
Archiwum Państwowe w Toruniu, EGWJ 130
Druki
Cantional, albo pieśni duchowne z Pisma Ś. ku czci a chwale samemu P. Bogu w Trójcy jedynemu; i też pomnożeniu kościoła jego ś. porządkiem dobrym a starożytnym sporządzone. Z więtszą pilnością niż przed tym wyrobione, z przydaniem pieśni niektórych, i psalmów nowotnych, Toruń 1587, Kraków, Fundacja XX. Czartoryskich, sygn. 1579 I Cim.
J. Seklucjan, Catechismus, to jest krótka a prosta starej wiary chrześcijańskiej nauka. Powtóre wydana przez Jana Seklucjana. K temu przydana krótka nauka czytania i pisania. Item Oeconomia albo nauka wszelkiego stanu ludziom potrzebna z Pisma Świętego, Królewiec 1549, Warszawa, BN, sygn. SD XVI.O.6247 adl.
J. Seklucjan, Pieśni duchowne a nabożne nowo zebrane i wydane, Królewiec 1547, Warszawa, BN, sygn. SD XVI.O.6249 adl.
Edycje źródłowe
Cantional albo piesni duchowne, Thorn 1587, przedruk ze wstępem, hrsg. G. Kratzel, Frankfurt am Main 1980 (Symbolae Slavicae, t. 10)
M. Gomółka, Melodie na Psałterz polski przekładania Jana Kochanowskiego. Transkrypcja, przyg. do wyd. M. Perz, oprac. kryt. tekstu J. Woronczak, Kraków 1983
Jana Seklucjana Pieśni chrześcijańskie dawniejsze i nowe…, wstęp i oprac. A. Kalisz, Kraków 2007 (Biblioteka Tradycji, t. 62)
Pieśni z kancjonałów Jana Seklucjana (1547, 1550, 1559) oraz z różnych druków ok. 1554 – ok. 1607, wyd. A. Kocot, P. Poźniak, Kraków 2012 (Hymnorum Poloniae Antiquorum Corpus, t. 1)
Polska pieśń wielogłosowa XVI i początku XVII wieku. Nuty i komentarze, zebr. i przyg. do dr. P. Poźniak, transkr. i oprac. tekstów staropolskich W. Walecki, Warszawa–Kraków 2004 (Monumenta Musicae in Polonia, Seria B: Collectanea Musicae Artis)
J. Zaremba, Pieśni chwał boskich, oprac. muz. B. Brzezińska, oprac. hist. A. Kawecka-Gryczowa, Kraków 1989 (Monumenta Musicae in Polonia, Seria B: Collectanea Musicae Artis)
Opracowania
Ł. Barański, Historyczny kontekst powstawania Katechizmów Lutra i Katechizmu Heidelberskiego, „Gdański Rocznik Ewangelicki”, 8, 2014, s. 52–66
P. Birecki, Sztuka luterańska na ziemi chełmińskiej. Od drugiej połowy XVI do pierwszej ćwierci XVIII wieku, Warszawa 2007
B. Brzezińska, Repertuar polskich tabulatur organowych z pierwszej połowy XVI wieku, Kraków 1987
P. Fijałkowski, Kancjonał Piotra Artomiusza z 1620 r., OiRwP, 44, 2000, s. 129–148
T. Glemma, Stosunki kościelne w Toruniu w stuleciu XVI i XVII na tle dziejów kościelnych Prus Królewskich, Toruń 1934 (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 42)
E. Kizik, Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystości rodzinne w mieście hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku, Gdańsk 2001 (Gdańskie Studia z Dziejów Nowożytnych, t. 1)
R. A. Leaver, Luther’s Liturgical Music. Principles and Implications, Cambridge 2007
A. Leszczyńska, Music and Musicians in Late-Renaissance Toruń, w: Musica Baltica. The Music Culture of Baltic Cities in Modern Times, red. J. Woźniak, Gdańsk 2010 (Prace Specjalne Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, t. 80), s. 165–175
J. A. Loewe, Why do Lutherans Sing? Lutherans, Music and Gospel in the First Century of Reformation, „Church History”, 82, 2013, nr 1, s. 69–89
H. Malinowska-Pisarenko, Kancjonał „Summa nabożeństwa” z 1573 roku, Warszawa 1972, mps pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii UW
R. Mazurkiewicz, O melodiach kancjonałów Jana Seklucjana z 1547 i 1559 roku. Przyczynek do dziejów chorału protestanckiego w Polsce, Kraków 1967
M. Perz, Melodie na Psałterz polski Mikołaja Gomółki. Interpretacje i komentarze, Kraków 1988
M. Perz, Mikołaj Gomółka. Monografia, Kraków 1981
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 364
Liczba cytowań: 0