Ariańska koncepcja testowania w dokumencie ostatniej woli Stanisława Budzińskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2024.06Słowa kluczowe
reformacja, Stanisław Budziński, Bochnia, Kraków, testamentAbstrakt
W sporządzonym 2 stycznia 1597 r. testamencie Stanisław Budziński zawarł wiele przemyśleń natury eschatologicznej. Jako zwolennik doktryn antytrynitarskich potraktował testament jako dokument wypaczony przez legaty pobożne, w którym mieszały się sprawy duchowe z ludzkimi. Poza podziałem na testament i libellus, Budziński w treści swojej ostatniej woli m.in. wywiódł testowanie z Biblii, wpisał proces powstawania testamentu w zamysł Boży i uzasadniał, że pochówek w przydomowym sadzie niczym nie różnił się od pogrzebu na cmentarzu. Artykuł, stanowiący omówienie ariańskiej koncepcji testowania w ujęciu Stanisława Budzińskiego, został uzupełniony o edycję źródłową omawianego aktu ostatniej woli.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta Miasta Bochn, sygn.: 29/4001/ 0/2.1/10, 29/4001/0/3.1/15, 29/4001/0/5.1/18, 29/4001/0/2.1/22–24, 29/4001/0/2.1/27–28, 29/4001/0/6.1/50
Archiwum parafii w Bochni, Księga ślubów i chrztów 1599–1616, b. sygn.
Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni, nr 4833, Materiały Stanisława Fischera, t. 4
Starodruki
Historya o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim. Ze czterech S. ewangelistów zebrana a wirszykami spisana. Przez Mikołaia z Wilkowiecka, sygn. Cim.O.496, starodruk w BK
Januszowski J., Jędrzejowczyk M., Nauka Umierania Chrześcijańskiego: Także jako konającego Panu Bogu oddawać i czego na ten czas pilnować trzeba, Kraków 1604, sygn. XVII-508, starodruk w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich
Źródła drukowane
Groicki B., Tytuły prawa majdeburskiego, oprac. A. Piskorz, W. Barabasz, red. M. Mikuła, Kraków 2022
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Bochni 1531–1656, red. F. Kiryk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1979
Niesiecki K., Herbarz Polski, t. 4, 9, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1839, 1842
Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI– XVIII wieku, oprac. U. Augustyniak, Warszawa 2014
Opracowania
Barycz H., Budzyński Stanisław (zm. po 1593), PSB, 3, 1957, s. 105–106
Bogucka M., Anna Jagiellonka, Wrocław 1994
Buchwald-Pelcowa P., Daniel Naborowski, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/ biografia/daniel-naborowski (20 VI 2022)
Cynarski S., Koryciński Mikołaj, PSB, 14, 1968–1969, s. 127–128
Edytorstwo źródeł – ograniczenia i perspektywy, red. A. Perłakowski, Kraków 2015
Gajdka K., Aptekarczyk spod Jaszczurki. Pochodzenie i rodzina Daniela Naborowskiego. Głos w dyskusji, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 12, 2006, s. 75–94
Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953
Kiryk F., Bochnia do połowy XVII wieku, w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Kraków 1980, s. 78–151
Kiryk F., Szlachta w Bochni. Ze studiów nad społeczeństwem miast górniczych w Małopolsce w XVI i w pierwszej połowie XVII stulecia, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 2, red. A. Wyczański, Warszawa 1979, s. 71–124
Knajp M. J., Mąż córki, wspólnik teściów czy zagrożenie dla rodziny? O roli zięcia w lwowskiej rodzinie mieszczańskiej na podstawie testamentów z lat 1541–1560, ,,Przegląd Historyczny”, 113, 2022, 3, s. 435–460
Knajp M. J., Wyznania cudzołożnika. Testament lwowskiego prawnika Zygmunta (XVI w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 71, 2023, 1, s. 19–36
Knipfing J. R., The Libelli of the Decian Persecution, „The Harvard Theological Review”, 16, 1923, 4, s. 345–390
Manikowska H., W poszukiwaniu źródła „totalnego”. Najważniejsze kierunki badań nad testamentami ludności miejskiej w XIII–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2020, 1, s. 19–35
Mazzei R., Itinera mercatorum. Circolazione di uomini e beni nell‘Europa centro-orientale 1550–1650, Lucca 1999
Mazzei R., Traffici e uomíni d‘affari italiani in Polonia nel Seicento, Milano 1983
Mikuła M., Statuty prawa spadkowego w miastach polskich prawa magdeburskiego (do końca XVI wieku), „Z Dziejów Prawa”, 7 (15), 2014, s. 33–63
Mikuła M., Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2020, 2, s. 131–158
Mosler-Christoph S., Die materielle Kultur in den Lüneburger Testamenten 1323 bis 1500, Göttingen 1998
Nadolski B., Leksykon liturgii, Poznań 2006
Perłakowski A., I Krakowskie Spotkania Źródłoznawcze. Teoria a praktyka edycji nowożytnych źródeł w Polsce XVI–XVIII wieku (Kraków, 19–20 listopada 2009 roku), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 137, 2010, s. 223–225
Płokarz J., Jan Niemojewski. Studium z dziejów arian polskich, Kraków 1922
Popiołek B., Woli mojej ostatniej testament ten… Testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków 2009
Quirini-Popławska D., Kupcy włoscy w Europie Środkowo-Wschodniej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 45, 2001, s. 227–235
Rosenwein B. H., Obawy o emocje w historii, tł. J. Wysmułek, „Teksty Drugie”, 1, 2015, s. 358–391
Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976
Smereka J., Textlinguistische Untersuchungen zu deutschen Testamenten von Krakauer Bürgern in der Zeit vom Ende des 14. Jahrhunderts bis zur zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts, rozprawa doktorska, Warszawa 2020
Sobieski W., Lepszy K., Anna Jagiellonka, PSB, 1, 1935, s. 128–132
Spisy urzędników miejskich z obszaru dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, t. 3: Małopolska, z. 4: Bochnia, red. M. Wyżga, Toruń 2018
Wiktorowicz J., Die Textsorte „Testament“ in der deutschen Kanzleisprache in Krakau, w: Textsortentypologien und Textallianzen von der Mitte des 15. bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts. Akten zum Internationalen Kongress in Berlin 21. bis 25. Mai, hrsg. von F. Simmler, Berlin 2004, s. 167–176
Wojas Z., Bocheńskie od połowy XVII wieku do schyłku epoki staropolskiej, w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Kraków 1980, s. 152–187
Wojas Z., Najstarsza zachowana księga ławnicza miasta Bochni, „Rocznik Bocheński”, 2, 1994, s. 55–64
Wojciechowski T., Reformacja w Bochni (cz. 1), „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 15, 2009, s. 33–76
Wojciechowski T., Reformacja w Bochni (cz. 2), „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 16, 2010, 21–54
Wojciechowski T., Kościelne dzieje Bochni w okresie staropolskim, Tuchów 2003
Wysmułek J., Testamenty mieszczan krakowskich (XIV–XV wiek), Kraków 2015
Żelewski R., Krakowska młodzież akademicka wobec zaburzeń wyznaniowych drugiej połowy XVI wieku, w: Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie renesansu, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 91–131
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 94
Liczba cytowań: 0
