Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Apokryficzna apokalipsa Rzeczypospolitej, czyli jak Facies perturbatae et afflictae Reipublicae Jana Dymitra Solikowskiego przeistoczyła się w Apocalipsis Stanislai Orechovii
  • Strona domowa
  • /
  • Apokryficzna apokalipsa Rzeczypospolitej, czyli jak Facies perturbatae et afflictae Reipublicae Jana Dymitra Solikowskiego przeistoczyła się w Apocalipsis Stanislai Orechovii
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 66 (2022) /
  4. Artykuły

Apokryficzna apokalipsa Rzeczypospolitej, czyli jak Facies perturbatae et afflictae Reipublicae Jana Dymitra Solikowskiego przeistoczyła się w Apocalipsis Stanislai Orechovii

Autor

  • Jakub Wolak Instytut Filozofii i Socjologii Polska Akademia Nauk https://orcid.org/0000-0002-8178-7786

DOI:

https://doi.org/10.12775/OiRwP.2022.02

Słowa kluczowe

historia książki, apokalipsa, Jan Dymitr Solikowski, Stanisław Orzechowski, republikanizm szlachecki, literatura staropolska, literatura neołacińska

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest rekonstrukcja historii tekstu Facies perturbatae et afflictae Reipublicae, napisanego w 1564 r. przez sekretarza królewskiego Jana Dymitra Solikowskiego. Dyskutowane są okoliczności jego powstania, historia druku, a także przyczyny jego atrybucji Stanisławowi Orzechowskiemu oraz jego związki z pismami tegoż. Analizy historyczno-filologiczne pozwalają określić ramy funkcjonowania owego tekstu w obrębie szeroko rozumianej ideologii szlacheckiej od czasu jego powstania do początku czwartej dekady XVII w.

Biogram autora

Jakub Wolak - Instytut Filozofii i Socjologii Polska Akademia Nauk

Jakub Wolak – asystent i doktorant w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Pracuje nad interpretacją, wydaniem i przekładem Facies perturbatae et afflictae Reipublicae. Kierownik projektu badawczego finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, laureat Stypendium Cieszkowskiego (edycja 2021, projekt „Mit Rzeczypospolitej. Republikanizm szlachecki w świetle wybranych teorii mitu”). Interesuje się platonizmem oraz filozofią szesnastoi siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej. Redaktor, tłumacz. Przełożył m.in. ks. I O misteriach egipskich Jamblicha z Chalkis (wspólnie z A. Ładzińskim), publikował w czasopismach „Kronos. Metafizyka, Kultura, Religia”, „Praktyka Teoretyczna”, „Mały Format”. Pod jego redakcją ukazało się Corpus Dionysiacum w przekładzie M. Dzielskiej (Warszawa 2021), a także (wraz z D. Chibner, M. Pietrzakiem i K. Wyszkowskim) monografia zbiorowa pt. Nicość (Warszawa 2020). Członek redakcji „Kronos Philosophical Journal” i „Rocznika Historii Filozofii Polskiej”.

Bibliografia

Źródła drukowane

Broscius I., De litterarum in Polonia vetustate, [Cracoviae 1786]

Commentarii Collegii Conimbricensis Societatis Iesu in Aristotelis Logicam. Pars prima, Basileae 1604

„Et erunt novissima peiora prioribus”, w: Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, t. 1: Poezja rokoszowa, wyd. J. Czubek, Kraków 1916, s. 238–255

Jezierski F. S., Trzy utwory z czasów Sejmu Wielkiego, oprac. B. Treger, Kraków 2005

Malowanie Dobromilskie w domu Herburtów, „Pamiętnik Sandomierski”, 2, 1830, s. 208–216 [przedr.: „Kronika Świata”, 8, 1859, s. 22]

Orechovius S., Chimaera sive de Stancaro funesta Regno Poloniae secta, Cracoviae 1562

Orzechowski S., Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony, w: idem, Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 458–619

Pseudo-Plutarch, O muzyce, tł. K. Bartol, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992

Sarnicki S., Statuta i metryka przywilejów koronnych językiem polskim spisane, Kraków 1594

[Solikowski J. D.], Pseudo-Orzechowskiego Ziemianin (tekst z r. 1565, objaśnienia językowe i historyczne, słownik), oprac. H. Gaertner, Lublin 1921

Stanisława Orzechowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego spór o wiarę. „Frycz” St. Orzechowskiego oraz „Prosta opowieść” i „Orzechowski” A. F. Modrzewskiego, oprac. K. Koehler, Kraków 2013

Stanisława Orzechowskiego i Augustyna Rotundusa debata o Rzeczypospolitej, wstęp i oprac. K. Koehler, Kraków 2009

Starowolski S., LVIII. Stanisław Orzechowski, w: idem, Setnik pisarzów polskich albo Pochwały i żywoty stu najznakomitszych pisarzów polskich, tł. i koment. J. Starnawski, wstęp F. Bielak, J. Starnawski, Kraków 1970, s. 158

Opracowania

Barcik M., Świątkowski Marcin (ok. 1720—1790), PSB, 51, 2016–2017, s. 201–203

Barthes R., Śmierć autora, tł. M. P. Markowski, „Teksty Drugie”, 1/2 (54/55), 1999, s. 247–251

Bentkowski F., Historia literatury polskiej, t. 2, Warszawa–Wilno 1814

Betlej A., Dworzak A., Markiewicz A., Pałac w Wiśniowcu w świetle inwentarzy staropolskich, Kraków 2016

Biedrzycka A., Jeszcze o „Zapomnianej relacji o bliskim Przemyślowi Dobromilu (1830)”, „Rocznik Przemyski” 39, 2001, 1, s. 59–63

Blumenberg H., Prawowitość epoki nowożytnej, tł. T. Zatorski, oprac. M. Falkowski, Warszawa 2019

Bostel F., O malowaniach zdobiących niegdyś ściany zamku Dobromilskiego, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historii Sztuki w Polsce”, 4, 1891, s. XCVI–XCVIII

Chrościcki J. A., La simbologia del potere nella decorazione di Dobromil, OiRwP, 39, 1995, s. 123–132

Chrościcki J. A., Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce Wazów 1587–1666, Warszawa 1983

Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, z. 6: Małopolska – Ziemie Ruskie, oprac. A. Kawecka-Gryczowa, K. Korotajowa, W. Krajewski, Wrocław–Kraków 1960

Estreicher K., Bibliografia polska, t. 29, Kraków 1933

Fauconnier G., Turner M., Jak myślimy. Mieszaniny pojęciowe i ukryta złożoność umysłu, tł. I. Michalska, Warszawa 2019

Foucault M., Kim jest autor?, tł. M. P. Markowski, w: idem, Szaleństwo i literatura: powiedziane, napisane, wybór i oprac. T. Komendant, tł. B. Banasiak et al., posł. M. P. Markowski, Warszawa 1999, s. 199–219

Gaertner H., „Ziemianin”. Bezimienny dialog XVI wieku na tle współczesnej publicystyki (myśli, styl, autorstwo), Kraków 1922

Gębarowicz M., Początki malarstwa historycznego w Polsce, Wrocław–Warszawa–Kraków 1980

Gniazdowski A., Radykalizm szlachecki. Próba konstrukcji pojęcia, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria”, 2 (118), 2021, s. 175–194

Górska M., Polonia – Respublica – Patria. Personifikacja Polski w sztuce XVI– XVIII wieku, Wrocław 2005

Grochala A., Mons Reipublicae Polonae, w: Muzeum Narodowe w Warszawie, red. A. Morawińska, R. Higersberger, Warszawa 2013

Grześkowiak-Krwawicz A., Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Toruń 2018

Grześkowiak-Krwawicz A., [rec.:] Jan Květina, Mýtus republiky. Identita a politický diskurz raně novověkě polské šlechty. Červený Kostelec 2019, Pavel Mervart, s. 716, il., OiRwP, 45, 2021, s. 313–319

Grzybowski S., Stanisław Orzechowski and the Beginnings of Political Science of Baroque, „Organon”, 12/13, 1976/1977, s. 87–113

Kantorowicz E. H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, tł. M. Michalski, A. Krawiec, red. J. Strzelczyk, Warszawa 2007

Kiliańczyk-Zięba J., Sygnety drukarskie w Rzeczypospolitej XVI wieku, Kraków 2015

Koehler K., Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego, Kraków 2004

Kopp-Oberstebrink H., „Umbesetzung”, w: Blumenberg lesen. Ein Glossar, hrsg. von R. Buch, D. Weidner, Berlin 2014, s. 350–362

Korzeniowski J., Praefatio, w: Orichoviana. Opera inedita et epistulae Stanislai Orzechowski, 1543–1566, vol. 1, ed. J. Korzeniowski, Kraków 1891, s. IX–XVII

Kosiński K., Jana Dymitra Solikowskiego „Wizerunek utrapionej Rzeczypospolitej polskiej”, Warszawa 1933

Kosmanowa B., Popularność Stanisława Orzechowskiego w Rzeczypospolitej szlacheckiej, OiRwP, 22, 1977, s. 75–91

Kotarski E., Publicystyka Jana Dymitra Solikowskiego, Toruń 1970

Kotarski E., Publicystyka polityczna polskiego odrodzenia. Wprowadzenie do problematyki, w: Problemy literatury staropolskiej, seria 2, red. J. Pelc, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 285–287

Kotarski E., Kumor B., Solikowski Jan Dymitr herbu Bończa (1539–1603), PSB, 40, 2000–2001, s. 282–289

Kriegseisen W., Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo–kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka, Niderlandy Północne, Rzeczpospolita polsko-litewska), Warszawa 2010

Krzak-Weiss K., Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku, Poznań 2006

Květina J., Mýtus republiky. Identita a politický diskurz raně novověkě polské šlechty, Červený Kostelec 2019

Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, tł. i wstęp T. P. Krzeszowski, Warszawa 2010

[Lipiński J. J.], Stan Polski w roku 1578, allegorycznie wystawiony, „Przyjaciel Ludu”, 7, 25 VII 1840, 4, s. 28–31

Łempicki S., Ciekliński Piotr herbu Abdank (1558–1604), PSB, 4, 1938, s. 43–45

Łopaciński H., „Mons Reipublicae Poloniae 1578” – obrazowana alegoria polityczna z czasów Stefana Batorego, „Sprawozdania Komisyi do Badań Historii Sztuki w Polsce”, 7, 1906, s. 273–290

Maciszewski J., Krasicki Marcin herbu Rogala (1574–1633), PSB, 15, 1970, s. 157–158

Ossoliński J. M., Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiej, t. 3, cz. 1–2, Kraków 1822

Pawlik R., Powstanie państwa jako proces sakralizacji. Ernst H. Kantorowicz w dyskusji z Maxem Weberem i Carlem Schmittem, „Kronos. Metafizyka, Kultura, Religia”, 2 (49), 2019, s. 201–221

Pfeiffer B., Caelum et regnum. Studia nad symboliką państwa i władcy w polskiej literaturze i sztuce XVI i XVII stulecia, Zielona Góra 2002

Piech Z., Obraz Królestwa Polskiego w drzeworytach Quincunxa Stanisława Orzechowskiego, w: Sztuka i dialog wyznań w XVI i XVII wieku, red. J. Harasimowicz, Warszawa 2000, s. 247–268

Przyboś A., Fredro Jerzy Bogusław z Pleszowic herbu Bończa, PSB, 7, 1948, s. 123

Schmitt C., Nomos ziemi w prawie międzynarodowym ius publicum Europaeum, tł. K. Wudarska, wstęp i red. P. Nowak, Warszawa 2019

Schmitt C., Teologia polityczna i inne pisma, wybór, tł. i wstęp M. Cichocki, Kraków 2000

Serafin J., Jan Szczęsny Herburt (1567–1616): działacz szlachecki, pisarz polityczny, wydawca, Sanok 2017

Sinko T., Erudycja klasyczna Orzechowskiego, Kraków 1939

Słownik grecko-polski, t. 1, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1958

Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 25, red. M. R. Mayenowa et al., Warszawa 1997

Słownik pseudonimów pisarzy polskich, t. 2, oprac. E. Jankowski et al., Wrocław–Warszawa–Kraków 1995

Słownik staropolski, t. 6, z. 1 (34), red. Z. Klemensiewicz et al., Wrocław 1970

Solikowski Jan Dymitr (1539–1603), w: Bibliografia Literatury Polskiej Nowy Korbut, t. 3, red. K. Budzyk, s. 270–275

Starnawski J., Kto pierwszy wskazał prawdziwego autora Apocalipsis?, „Przegląd Humanistyczny”, 6, 1959, s. 115–117

Starnawski J., Zapomniana relacja o bliskim Przemyślowi Dobromilu (1830), „Rocznik Przemyski”, 37, 2001, 2, s. 19–24

Szczerbicka L., Jan Szczęsny Herburt. Zarys monografii, w: Ze studiów nad literaturą staropolską, t. 5, red. K. Budzyk, Wrocław 1957

Ślaski J., Polskie dialogi polityczne Stanisława Orzechowskiego na tle sejmów egzekucyjnych, OiRwP, 12, 1967, s. 47–86

Taubes J., Zachodnia eschatologia, tł. i wstęp A. Serafin, posł. P. Nowak, Warszawa 2016

Teresińska I., Solikowski Jan Dymitr 1539–1603, w: Dawni pisarze polscy. Od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, t. 4, Warszawa 2003, s. 119–121

Tomkiewicz W., Aktualizm i aktualizacja w malarstwie polskim XVII wieku, w: idem, Pędzlem rozmaitym. Malarstwo okresu Wazów w Polsce, Warszawa 1970, s. 49–100

Treger B., Kołłątaj czy Jezierski? Zagadnienie autorstwa „Tronu dla próżnej powagi...”, „Napis”, seria IV, 1998, s. 75–129

Wisner H., Unia. Sceny z przeszłości Polski i Litwy, Warszawa 1988

Wotschke T., Zum Briefwechsel Melanchthons mit Polen, „Archiv Für Reformationsgeschichte”, 6, 1908/1909, s. 350–357

Wyczański A., Polska Rzeczą Pospolitą szlachecką, Warszawa 1991

Wyczański A., Szlachta polska XVI wieku, Warszawa 2001

Załuski J. A., Biblioteka historyków, prawników, polityków i innych autorów polskich lub o Polsce piszących, wyd. J. Muczkowski, Kraków 1832

Zatorski T., Wywłaszczona teologia? Hansa Blumenberga obrona nowożytności, „Kronos. Metafizyka, Kultura, Religia”, 2 (25), 2013, s. 82–97

Кудрийскій Ф., О достопримѣчательностяхь Вишневацкаго замка, „Киевская Старина” 39, 1892, s. 124–27

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2023-04-08

Jak cytować

1.
WOLAK, Jakub. Apokryficzna apokalipsa Rzeczypospolitej, czyli jak Facies perturbatae et afflictae Reipublicae Jana Dymitra Solikowskiego przeistoczyła się w Apocalipsis Stanislai Orechovii . Odrodzenie i Reformacja w Polsce [online]. 8 kwiecień 2023, T. 66, s. 35–76. [udostępniono 21.5.2025]. DOI 10.12775/OiRwP.2022.02.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 66 (2022)

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 435
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

historia książki, apokalipsa, Jan Dymitr Solikowski, Stanisław Orzechowski, republikanizm szlachecki, literatura staropolska, literatura neołacińska
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa