Griseldis Báthory, the Disobedient Bride or the Unsuccessful Taming of a Heretic Shrew
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2021.08Słowa kluczowe
Gryzelda Batory, Jan Zamoyski, ślub, epitalamia (pieśni weselne), zmiana imienia, różnice wyznaniowe, role kobieceAbstrakt
Celem artykułu jest prześledzenie początkowej fazy małżeństwa Jana Zamoyskiego z Gryzeldą Batory, przyjrzenie się kwestii zmiany nazwiska panny młodej oraz problemów wynikających z różnych wyznań małżonków. Wbrew planom króla Stefana Batorego i hetmana Zamoyskiego Gryzelda nie przeszła na katolicyzm. Wychowanie przez protestancką matkę i babkę wzięło górę nad politycznymi interesami katolickich członków jej rodziny.
Bibliografia
Sources
Archival Sources
Veress Endre-hagyaték (Endre Veress Estate), MS 433, Budapest, Magyar Tudományos Akadémia Könyvtár és Információs Központ, Kézirattár (Library and Information Centre of the Hungarian Academy of Sciences, Manuscripts Archive)
Printed Sources
Ad Illusstrissimum D. Ioannem Zamoiscium R. P. Cancellarium. Et Exercituum Imperatorem. De Nuptiis cum Illustriss. Domina D. Griselide Bathorrea, Translyvanieae nata principe, Serenissimi Poloniae Regis Stephani primi, fratris filia, contractis. Idibusque Iunii celebratis. Cracoviae. Matthei Piscorevii Gratulatio (Cracoviae, 1583)
Alberti Bolognetti nuntii apostolici in Polonia epistola et acta, 1581‒1585, Pars 2: 1583, ed. E. Kuntze (Kraków, 1938)
Archiwum Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, tomus III (1582‒1584), ed. J. Siemieński (Warszawa, 1913)
Báthory István király levélváltása az erdélyi kormánnyal: 1581‒1585 [The Correspondence of King István Báthory with the Transylvanian Government: 1581‒1585], ed. E. Veress (Budapest, 1948)
Caligarii I.A. nuntii Apostolici in Polonia epistolae et acta 1578‒1581, ed. L. Boratyński (Kraków, 1915), [Monumenta Poloniae Vaticana, IV]
Cochanovii I., Ad Stephanum Bathoreum Regem Poloniae inclytum Moscho debellato, et Livonie recuperata. Epinicion (Cracoviae, 1583)
Cochanovii I., In Nuptias Illustrium Ioan de Zamoscio, R. P. Cancellarii, et exercitum Praefecti: Ac Griseldis Bathorrheae Christophori Transilvaniae principis et Sereniss. Stephani Poloniae regis fratruis, filiae. Epithalamion (Cracoviae, 12 June 1583)
De Nuptiis Illustrium Ioan. De Zamoscio R. P. Cancellarii execitt. Praefecti: Ac Griseldis Bathorreae, Christophori Transilvaniae principis, et Sereniss. Stephani Poloniae Regis fratris filiae: Ad Illustrissimum Principem Georgium Fridericum Marchionem Brandenburgen. in Prussia Ducem R. H. S. R. Epistola (Cracoviae, 1583)
Ghymesi Forgách Ferenc magyar históriája 1540‒1572 [The Hungarian history of Ferenc Ghymesi Forgách 1540‒1572], ed. F. Majer, F. Toldy (Pest, 1866), [Monumenta Hungariae Historica: Scriptores, 16]
Kochanowski J., Carmina latina, Pars III. Commentarius, fecit Z. Głombiowska (Gdańsk, 2013), pp. 233‒251
Schreckius V., Istula sive gratulatio Ad Illustrem magnificum et generosum Dominum Ioannem Samoiscium de Zamoiscze: Inclyti Regni Poloniae Capitaneum generalem et Cancellarium etc. (Gdańsk, 1583)
Szamosközy István történeti maradványai: 1566‒1603, IV. Vegyes feljegyzések [István Szamosközy’s historical remainders: 1566‒1603, IV. Mixed notes] (Pest, 1876‒1880)
Secondary Works
Ács P., “Boccaccio Baranyában. Egy kivételes értelmiségi pálya a 16. század első felében: Istvánffy Pál” [Boccaccio in Baranya County. An Exceptional Intellectual Career in the First Half of the Sixteenth Century: Pál Istvánffy], in: “A magyar történet folytatója”. Tanulmányok Istvánffy Miklósról [“Who continued Hungarian History”: Essays on Miklós Istvánffy], ed. P. Ács and G. Tóth (Budapest, 2018), pp. 37‒58
Balázs M., “Giorgio Biandrata (1516‒1588) – A Physician between Politics and Theology in Early Modern East Central Europe”, in: Isabella Jagiellon, Queen of Hungary (1539–1559). Studies, ed. Á. Máté, T. Oborni (Budapest, 2020), pp. 277‒303
Bem K., “Czynnik wyznaniowy w polityce nominacyjnej Stefana Batorego na starostwa grodowe w koronie – początek kontrreformacji?”, Kwartalnik Historyczny 122, no. 3 (2015), pp. 457–473
D’Elia A.F., The Renaissance of Marriage in Fifteenth-Century Italy (Cambridge, MA ‒ London, 2004)
Dubas-Urwanowicz E., “Wesele Jana Zamoyskiego z Gryzeldą Batorówną”, Białostockie Teki Historyczne 9 (2011), pp. 237‒251
Franczak G., Vix imitabilis: La Griselda polacca fra letteratura e cultura popolare (Kraków, 2006)
Griselda, metamorfosi di un mito nella società europea. Atti del Convegno internazionale a 80 anni dalla nascita della Società per gli studi storici della provincia di Cuneo, Saluzzo, 23‒24 aprile 2009, ed. R. Comba et al. (Cuneo, 2011)
Horn I., Báthory András (András Báthory) (Budapest, 2002)
Horn I., “Báthory István uralkodói portréja” [Stephen Báthory’s portrait as a sovereign], in: Politikai propaganda és reprezentáció a kora újkorban [Political propaganda and representation in early modernity], ed. N. G. Etényi, I. Horn (Budapest, 2008), pp. 363‒400
Komlóssy Gy., “La storia di Griselda come regalo di nozze”, in: Griselda, metamorfosi di un mito nella società europea. Atti del Convegno internazionale a 80 anni dalla nascita della Società per gli studi storici della provincia di Cuneo, Saluzzo, 23‒24 aprile 2009, ed. R. Comba et al. (Cuneo, 2011), pp. 145‒154
Kowalczyk J., “Mars i Parys. Uroczystości tryumfalne i weselne w Krakowie w 1583 r.”, in: J. Kowalczyk, W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego (Lublin, 1980), pp. 103‒159, 290‒298
Kruppa T., “A katolikus megújulás ügye Erdélyben a Báthory-korszakban (1580‒1605)” [Catholic reform in Transylvania during the Báthory era], in: Catholice reformare: A katolikus egyház a fejedelemség korában [Catholice reformare: the Catholic Church during the Principality], ed. D. Diósi, J. Marton (Kolozsvár‒Budapest, 2018), pp. 157–237
Kruppa T., Tradíció és propaganda keresztútján. Fejezetek Báthory Zsigmond udvarának kultúrájából [At the Crossroads of Tradition and Propaganda: Chapters on the Culture of the Court of Zsigmond Báthory] (Budapest, 2015)
Łempicki S., “Protektor medycyny i medyków”, in: id., Renesans i humanizm w Polsce. Materiały do studiów (Warszawa, 1952), pp. 280‒292
Máté Á., Fabula és história határán. A magyarokkal kapcsolatos sztereotípiák és vándoranekdoták itáliai elbeszélő forrásokban [At the border of fabula and history. Stereotypes and wandering anecdotes related to Hungarians in Italian narrative sources] (Szeged, 2018)
Máté Á., “Il ruolo di ‘capro espiatorio’ delle regine, ovvero la favola Griselda come speculum reginae nella storia ungherese”, Rivista di Studi Ungheresi 15 (2016), pp. 7–23
Máté Á., “A Literary Image of Renaissance Queenship: the Marriage of Isabella Jagiellon”, in: Isabella Jagiellon, Queen of Hungary (1539–1559). Studies, ed. Á. Máté, T. Oborni (Budapest, 2020), pp. 39–55
Máté Á., “Névetimológia és növényhatározó egy 17. századi nászénekben: jókívánságok David Spillenberger lőcsei orvos és Susanna Regina Reuther esküvőjére (1569)” [Etymology of names and plant taxonomy in a seventeenth-century epithalamium: well-wishes for the wedding of Lőcse physician David Spillenberger and Susanna Regina Reuther (1569)], Antikvitás és Reneszánsz VI, no. 2 (2020), pp. 69‒88
Máté Á., “A volterrai epithalamium-corvina: egy elvetélt házasság mementója” [The epithalamium corvina of Volterra: memento of an abolished marriage], Irodalomtörténeti Közlemények 124, no. 4 (2020), pp. 496‒511
Mikó Á., “Báthory István király és a reneszánsz művészet Erdélyben (1576–1586)” [King Stephen Báthory and the Renaissance Art in Transylvania (1576–1586)], Művészettörténeti Értesítő 37, no. 3–4 (1988), pp. 109–135
Niiranen S., “Counting Family Bonds after Death: Catherine and Isabella”, in: Isabella Jagiellon, Queen of Hungary (1539 – 1559). Studies, ed. Á. Máté, T. Oborni (Budapest, 2020), pp. 131‒146
Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Pierwsi królowie elekcyjni (Warszawa, 1969)
Nowicka-Jeżowa A., “Jan Zamoyski – vir bonus et vere humanus”, in: Humanizm między Wschodem a Zachodem, ed. M. Baraniak, A. Świder-Pióro (Warszawa, 2019), pp. 111–138
Szász A., “Dés városvezetése 1541‒1600 között” [City administration in Dés between 1541‒1600], Erdélyi Múzeum 80, no. 1 (2018), pp. 57‒70
Tagányi, K., Szolnok-Dobokavármegye monographiája [Monograph of country Szolnok-Doboka], t. 5 (Dés, 1901)
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 557
Liczba cytowań: 0
