Sacrum i przestrzeń. Hierotopia wyspy Kefalonia (wstępne rezultaty badania pilotażowego)

Abstrakt

Bizantyńskie i post-bizantyńskie dziedzictwo kulturowe wysp i półwyspów greckich stanowi wciąż dla większości Europejczyków swoistą białą kartę. W obszarze studiów naukowych tylko nielicznych uczonych spoza Grecji znajdują się artefakty, jak również to, co mogłoby zostać zaliczone do tzw. niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Celem badań było poznanie hierotopii dziedzictwa kulturowego (religijnego) Kefalonii. Interesowała mnie odpowiedź na pytanie, czy na wyspie znajdują się przestrzenie hierofaniczne i hierotopiczne, nasycone w wyobrażeniach mieszkańców wyspy specjalną mocą i wynikającą z nich specjalną kreacją. Poszukiwałam wierzeń dotyczących powstawania tych miejsc, niezwykłych wydarzeń czy też świętych postaci z nimi związanych oraz organizacji przestrzeni w miejscach kultu religijnego Kefalończyków.
W artykule wykorzystane zostały wyniki badań naukowych prowadzonych z wykorzystaniem technik jakościowych stosowanych w podejściu emicznym (swobodny wywiad, jawna i niejawna obserwacja uczestnicząca, dokumentacja fotograficzna oraz analiza materiałów wizualnych). Badania
opierały się również na historycznych i etnograficznych źródłach zastanych oraz na materiałach dostępnych w Internecie. Pokazały one, że w wyobraźni religijnej Kefalończyków ważną rolę odgrywają wyspiarski charakter regionu i obecność żywiołów: morze otaczające ląd i trzęsienia ziemi cyklicznie nawiedzające wyspę. To specyficzne warunki naturalne dały początek lokalnym legendom i hierotypicznym kreacjom miejscom kultu religijnego. Miały też wpływ na wykreowanie panteonu świętych postaci czuwających nad wyspą, których obecność podkreślana jest poprzez specyficzną hiereotopię miejsc kultu religijnego.