20 lat „słownika etnografów”. Od idei do cyfrowego portalu

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/LSE.2025.64.04

Słowa kluczowe

etnografia, biografia, słownik, historia nauki, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Abstrakt

Artykuł przybliża historię powstania serii publikacji Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, czyli tzw. słowników etnografów. Seria ta jest przykładem wyrazu pamięci środowiskowej wśród etnologów/antropologów kulturowych w Polsce, bowiem słownik daje możliwość analizy dorobku przedstawicieli dyscypliny, śledzenia dziejów myśli antropologicznej, popularyzacji sylwetek oraz dokonań badaczy i teoretyków, a także wpływa na kształtowanie i umacnianie tożsamości środowiskowej. W artykule przeanalizowałam proces rozwoju i modyfikacji tej serii na przestrzeni dwudziestu lat jej funkcjonowania, omówiłam sylwetki redaktorów poszczególnych tomów, a także statystyczne dane dotyczące autorów biogramów oraz bohaterów tych tekstów, oraz zaprezentowałam portal wiedzy etnoznawcy.pl (https://etnoznawcy.pl/), który jest naturalnym dopełnieniem słownika i kontynuacją biografistycznych działań etnologicznego środowiska. Ponadto omówione zostały doświadczenia związane z procesem redagowania tomów serii. W zakończeniu zawarto refleksje związane z techniczną stroną przygotowywania słownika oraz budowania (na jego podstawie) portalu wiedzy.

Bibliografia

Bąk, R. (2002). [Recenzja z: Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. I, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss. Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, Kraków 2002, ss. 354]. Lud 87, 314–317.

Ceklarz, K., Spiss, A., Święch, J. (red.) (2019). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 5. Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Ceklarz, K., Święch, J. (red.) (2020). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 6. Kraków–Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Ceklarz, K., Święch, J. (red.) (2023). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 7. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Dekowski, J. (1975a). Noty biograficzne pracowników Łódzkiego Ośrodka Etnograficznego. Łódzkie Studia Etnograficzne, 17, 19–58.

Dekowski, J. (1975b). Bibliografia prac pracowników Łódzkiego Ośrodka Etnograficznego (1945–1974). Łódzkie Studia Etnograficzne, 17, 59–83.

Dybiec, J. (2005). [Recenzja z: Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, Tom I pod redakcją E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss. Kraków 2002 Wydawnictwo Naukowe DWN Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, ss. XVII, 347, nlb. 6 s.]. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 50(1), 228–230.

Fryś-Pietraszkowa, E., Kowalska-Lewicka, A., Spiss, A. (red.) (2002a). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 1. Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Fryś-Pietraszkowa, E., Kowalska-Lewicka, A., Spiss, A. (2002b). Od redakcji. W: E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 1 (s. V–VII). Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Fryś-Pietraszkowa, E., Spiss, A. (red.) (2007). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 2. Wrocław–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Karpińska, G.E. (2019). Bronisława Kopczyńska-Jaworska (1924–2016). W: K. Ceklarz, A. Spiss, J. Święch (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 5 (s. 93–97). Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Kłodnicki, Z. (1997). Kronika Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (1895–1995). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Kłodnicki, Z. (1995). Sto lat Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Lud, 78, 9–18.

Kocójowa, M., Gruca, A. (2000). Bieńkowski Wiesław. Lud, 84, 203–206.

Kowalska-Lewicka, A. (2002a). Jan Piotr Dekowski (1907–1988). W: E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-­Lewicka, A. Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 1 (s. 59–61). Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Kowalska-Lewicka, A. (2002b). Irena Lechowa (1924–1991). W: E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 1 (s. 180–181). Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Kowalska-Lewicka, A. (2001). Słownik etnografów polskich. Prace Komisji Historii Nauki PAN, 3, 159–163.

Kowalska-Lewicka, A. (1988). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Jego miejsce w życiu naukowym i kulturalnym kraju. Lud, 72, 47–65.

Kowalska-Lewicka, A. (2007). „Nasza współczesna antropologia społeczna i kulturowa nie powinna odcinać się od korzeni, z których wyrosła”. Odpowiedzi na pytania Zbigniewa Jasiewicza. Lud, 91, 305–346.

Kubica, G. (2015). Maria Czaplicka: płeć, szamanizm, rasa. Biografia antropologiczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Piróg, D., Wiejaczka, D. (2020). Fazy feminizacji profesji nauczycielskiej: przykłady z wybranych krajów. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica, 14, 132–146. DOI: https://doi.org/10.24917/20845456.14.9.

Spiss, A. (2013). Wiesław Bieńkowski jako etnograf. W: R. Majkowska, E. Fiałek (red.), Wiesław Bieńkowski 1926–1999. Materiały z posiedzenia naukowego w dniu 18 października 2013 r. (s. 55–62). Kraków: Polska Akademia Nauk.

Spiss, A. (2002). Wiesław Bieńkowski (1926–1999). W: E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 1 (s. 11–15). Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Spiss, A. (2010). Anna Kowalska-Lewicka (1920–2009). W: A. Spiss, Z. Szromba-Rysowa (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 3 (s. 141–146). Wrocław-Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Spiss, A., Szromba-Rysowa, Z. (red.) (2010). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 3. Wrocław–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Spiss, A., Święch, J. (red.) (2014). Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 4. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Wełyczko, P. (2017). Antropologia biografii naukowych i antropologicznych – szkice i zarysy. Zeszyty Etnologii Wrocławskiej, 1(26), 169–182.

Wincławski, W. (2001–2011). Słownik biograficzny socjologii polskiej. T. 1–4. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Zięba, A.A. (2005). [Recenzja z: Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. 1 pod redakcją E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss, Kraków 2002, Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, ss. 347, indeks]. Studia Historyczne 48(3–4), 375–376.

Archiwalia

(ANPTL) Archiwum Naukowe PTL Wrocław

ANPTL1: Spuścizna J.P. Dekowskiego, nr zespołu: PL/1032/1/001.

ANPTL2: Sprawozdanie z WZD PTL w Łodzi z 1977 r., mps., nr inw. brak, s. 3.

ANPTL4: AN PTL, Spuścizna J.P. Dekowskiego, nr zespołu: PL_1032_1_066 i PL_1032_1_067.

ANPTL5: Jasiewicz Z., Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. 4. [recenzja], mps., nr inw. brak.

ANPTL6: Święch J., Opinia o pracy Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. 3, pod red. A. Spiss i Z. Szromby-Rysowej, mps., z dn. 5.09.2009, nr inw. brak.

(APTLK) Archiwum PTL Oddział w Krakowie

APTLK2: Protokoły z zebrań redakcyjnych za okres 27 XI 1989–26 II 1997, zeszyt protokołów, mps., nr inw. brak.

APTLK4: Kalkulacja kosztów wydania I tomu Słownika, wydawnictwo i drukarnia „Secesja”, Kraków 17.10.1994, mps., nr inw. brak.

APTLK5: List A. Kowalskiej-Lewickiej do ZG PTL z dn. 19.10.1994, nr inw. brak.

APTLK6: List R. Górskiego do Z. Kłodnickiego z dn. 15.01.1997, mps., nr inw. brak.

APTLK7: List A Kowalskiej-Lewickiej do R. Górskiego, z dn. 17.04.1997, mps., nr inw. brak.

APTLK8: Instrukcja redakcyjna Słownika Biograficznego Etnografów Polskich, mps., nr inw. brak.

APTLK9: List R. Górskiego do W. Bieńkowskiego z dn. 25.09.1996, mps., nr inw. brak.

(ZA) Zbiory autorki

ZA1: Korespondencja K. Ceklarz z E. Bednarską-Gryniewicz z dn. 18.02.2024.

ZA2: Korespondencja K. Ceklarz z T. Zacharskim z dn. 18.02.2024.

ZA3: Instrukcja redakcyjna dla autorów z 2007 r., mps., zbiory A. Spiss.

ZA4: List O. Goldberg do A. Spiss z dn. 15.02.2011 r., mps.

ZA5: List A. Zięby do A. Spiss z dn. 05.02.2011 r., mps.

ZA6: List A. Spiss do A. Zieby z dn. 5 lutego 2011 r., mps.

Strony internetowe

BEROSE International Encyclopaedia of the Histories of Anthropology: https://www.berose.fr/rubrique5.html?lang=en.

Film1. „Melony i wino”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=_BcGO-6k2sQ&t=1s.

Film2. „Fiszki i fiszbiny”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=vqCGTq-eLiM&list=PLuIBrSdp_rQpFAVt8FLxc5z9-gXoeEB49&index=1.

Film3. „Strukturalizm na talerzu”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=gwhchSP70PM&list

=PLuIBrSdp_rQpFAVt8FLxc5z9-gXoeEB49&index=4.

Film4. „Bronkowe”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=7gEBI1S6yfo&t=149s.

Film5. „Dwie rzeki”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=USguLh2nWVU).

WEB1. „Czym jest pamięć środowiskowa, czyli o potrzebie pisania biogramów”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=7cSiVSjKKok&list=PLuIBrSdp_rQpFAVt8FLxc5z9-gXoeEB49&index=7.

WEB2. „Etnograficzne kolekcje cyfrowe”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=SL1nSzuv_Ow&lis

t=PLuIBrSdp_rQpFAVt8FLxc5z9-gXoeEB49&index=5.

WEB3. „Muzea i ich zasoby w sieci”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=AP68jeA5sj0&list

=PLuIBrSdp_rQpFAVt8FLxc5z9-gXoeEB49&index=6.

WEB4. „Etnowydawnictwa”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=MMQ-XcJLR9U&t=1s.

WEB5. „Etnografowie i ludoznawcy polscy – tom VII”. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?

v=1yDohja1EQI.

Konf.1. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=1yDohja1EQI&t=7s.

Konf.2. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=VRjAg_stTig&t=422s.

https://www.youtube.com/watch?v=tqdKj3y2qxg.

https://etnoznawcy.pl/wpis-na-blogu/konferencja-biografistyczna-za-nami/.

Streszczenie

Łódzkie Studia Etnograficzne

Pobrania

Opublikowane

2025-10-17

Jak cytować

1.
CEKLARZ, Katarzyna. 20 lat „słownika etnografów”. Od idei do cyfrowego portalu. Łódzkie Studia Etnograficzne [online]. 17 październik 2025, T. 64, s. 65–88. [udostępniono 27.12.2025]. DOI 10.12775/LSE.2025.64.04.

Numer

Tom 64 (2025): Biografistyka w perspektywie antropologicznej

Dział

Materiały z terenu

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Łódzkie Studia Etnograficzne

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);

c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;

e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 102
Liczba cytowań: 0