Turystyka zrównoważona jako szansa na rozsądną popularyzację i ochronę niematerialnego dziedzictwa – praktyczne przykłady działań związanych z polskimi tradycjami wpisanymi na listę UNESCO
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2024.63.06Słowa kluczowe
turystyka zrównoważona, niematerialne dziedzictwo, UNESCO, dobre praktykiAbstrakt
W artykule przedstawiona została koncepcja turystyki zrównoważonej jako szansy na ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Turystyka zrównoważona jest w założeniu ulepszoną formą turystyki z jednej strony pozytywnie oddziałującą na dziedzictwo niematerialne, a z drugiej ograniczającą jej negatywny wymiar, który jest zagrożeniem. Opracowanie zostało oparte
na przykładach zrównoważonych praktyk związanych z turystyką, dotyczących polskich tradycji wpisanych na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. To pierwsze tego typu opracowanie w literaturze, łączące podbudowę teoretyczną koncepcji zagrożeń dziedzictwa niematerialnego i turystyki zrównoważonej z inwentaryzacją stanu faktycznego. Opracowanie jest wartościowe ze względu na źródła danych, którymi w przypadku tradycji niematerialnych byli sami jej depozytariusze, osoby czynnie je kultywujące, działające w ramach organizacji i stowarzyszeń.
Bibliografia
Blamey, R.K. (2001). Principles of ecotourism. CABI Books. CABI. DOI: https://doi.org/10.1079/9780851993683.0005.
Bortolotto, C. (2007). From objects to processes: UNESCO’s ‘intangible cultural heritage’. Journal of Museum Ethnography, 19, 21–33.
Borys, T. (2011). Interdyscyplinarność ekonomii zrównoważonego rozwoju. W: B. Poskrobko (red.), Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju (s. 134–151), Białystok: Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku.
Bramwell, B., Lane, B. (2013). Getting from here to there. Systems change, behavioural change and sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 21(1), 1–4.
Buckley, R. (2012). Sustainable tourism. Research and reality. Annals of Tourism Research, 39(2), 528–546.
Butowski, L. (2013). Długookresowy model turystyki zrównoważonej. Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, 32, 5–28.
Clarke, J. (1997). A Framework of Approaches to Sustainable Tourism. Journal of Sustainable Tourism, 5(3), 224–233. DOI: https://doi.org/10.1080/09669589708667287.
Cohen, E., Cohen, S.A. (2012). Authentication: Hot and cool. Annals of Tourism Research, 39(3), 1295–1314.
Dziadowiec-Greganić, J. (2020). Badanie dziedzictwa niematerialnego w działaniu. Perspektywa krytyczna, partycypacyjna i mediacyjno-facylitacyjna. Lud, 104, 41–73. DOI: https://doi.org/10.12775/lud104.2020.02.
Filimonau, V., Dickinson, J.E., Robbins, D., Reddy, M.V. (2011). A critical review of methods for tourism climate change appraisal. Life cycle assessment as a new approach. Journal of Sustainable Tourism, 19(3), 301–324.
Gołembski, G. (2009). Jakość usług w regionie turystycznym. W: G. Gołembski (red.), Kompendium wiedzy o turystyce (s. 361–388). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gonçalves, A.R., Dorsch, L.L.P., Figueiredo, M. (2022). Digital Tourism: An Alternative View on Cultural Intangible Heritage and Sustainability in Tavira, Portugal. Sustainability, 14, 912. DOI: https://doi.org/10.3390/su14052912.
Gössling, S. (2009). Carbon neutral destinations. A conceptual analysis. Journal of Sustainable Tourism, 17(1), 17–37.
Herkt, M., Kępski, M. (2022). Pytanie 100: Jak turystyka kulturowa wpływa na dziedzictwo niematerialne? Turystyka Kulturowa, 124(3), 271–338.
Kazimierczak, M. (2010). Jaką aksjologię zakłada idea zrównoważonego rozwoju w turystyce? W: Z. Młynarczyk, I. Potocka, A. Zajadacz (red.), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki. T. 6: Turystyka zrównoważona (s. 9–18). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Kowalczyk, A. (red.) (2010). Turystyka zrównoważona. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Królikowska-Tomczak, A., Machnik, A. (2019). Zrównoważona turystyka miejska w kontekście turystyki kulturowej. Turystyka Kulturowa, 5, 76–98.
Lanfant, M.F., Graburn, N. (1992). International Tourism Reconsidered: the Principles of the Alternative. W: V.L. Smith, W. Eadington (eds.), Tourism Altenatives: Potentials and Problems in the Development of Tourism (s. 88–112). Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Machowska, M. (2016). Turystyka i niematerialne dziedzictwo kulturowe: przegląd szans i zagrożeń. Na przykładzie rzemiosła i rękodzieła tradycyjnego. Łódzkie Studia Etnograficzne, 55, 161–192. DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2016.55.09.
Madurowicz, M. (2008). Kto jest turystą w przestrzeni miasta? W: A. Kowalczyk (red.), Turystyka kulturowa. Spojrzenie geograficzne (s. 59–84). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Makowska-Iskierka, M., Szafrańska, E., Włodarczyk, B. (2020). Przestrzenne i społeczne aspekty uroczystości Bożego Ciała w Spycimierzu w latach 2018–2019. W: K. Smyk (red.), Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 71–98). Uniejów: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna.
Marmysh, T. (2020). Niematerialne dziedzictwo miasta na Białorusi: zagrożenia i problemy ochrony, praca przygotowana pod kier. K. Smyk w Instytucie Nauk o Kulturze UMCS w ramach Programu Stypendialnego Rządu Rzeczpospolitej Polskiej dla Młodych Naukowców [maszynopis]. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Mika, M. (2015). Turystyka zrównoważona – pytania o naukową użyteczność koncepcji. Turyzm/Tourism, 25(1), 9–18. DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.25.1.02.
Mikos von Rohrscheidt, A. (2020a). Zarządzanie w turystyce kulturowej. T. 1: Konteksty, koncepcje, strategie. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Mikos von Rohrscheidt, A. (2020b). Zarządzanie w turystyce kulturowej. T. 2: Obszary, relacje, oferta. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
NID (2023). Krajowa Lista Dziedzictwa Niematerialnego. Pozyskano z: https://niematerialne.nid.pl/niematerialne-dziedzictwo-kulturowe/krajowa-lista-niematerialnego-dziedzictwa-kulturowego/.
Niezgoda, A. (2006). Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego. Poznań: Wydawnictwo AE.
Olalere, F.E. (2019). Intangible Cultural Heritage as Tourism Product: The Malaysia Experience. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 8(3), 1–10.
Qiu, Q., Zuo, Y., Zhang, M. (2022). Intangible Cultural Heritage in Tourism: Research Review and Investigation of Future Agenda. Land, 11(1), 139. DOI: https://doi.org/10.3390/land11010139.
Pawlikowska-Piechotka, A. (2009). Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne. Gdynia: Novae Res Wydawnictwo Innowacyjne.
Padula, J. (2014). Doświadczenie turystyczne w mieście ponowoczesnym – perspektywa turystyki miejskiej i polskiej prozy najnowszej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica, 2, 76–88.
Poskrobko, B. (red.) (2011). Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, Białystok: Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku.
Ratajski, S. (2015). Zagrożenia dziedzictwa niematerialnego według Konwencji UNESCO z 2003 roku. W: J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce i jego ochrona. T. 2: Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy – identyfikacja – zagrożenia (s. 15–26), Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Richards, G. (2018). Cultural tourism: A review of recent research and trends. Journal of Hospitality and Tourism Management, 36, 12–21.
Richards, G. (2021). Rethinking Cultural Tourism. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Rogall, H. (2010). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, Poznań: Zysk i S-ka.
Smith, L. (2016). „Zwierciadło dziedzictwa”: narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie. Rocznik Antropologii Historii, 6(9), 25–44.
Smyk, K. (2020). Zagrożenia wobec tradycji Bożego Ciała w Spycimierzu jako niematerialnego dziedzictwa kulturowego i sposoby przeciwdziałania. W: K. Smyk (red.), Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 151–171). Uniejów: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna.
Streimikiene, D., Svagzdiene, B., Jasinskas, E., Simanavicius, A. (2021). Sustainable tourism development and competitiveness: The systematic literature review. Sustainable Development, 29, 259–271. DOI: https://doi.org/10.1002/sd.2133.
Szybka, Z. (2019). Czym jest turystyka zrównoważona i jakie są jej zasady? Pozyskano z: https://www.e-horyzont.pl/blog/turystyka-zrownowazona.
UNEP (2011). Tourism. Investing in the green economy. W: United Nations World Tourism Organization (UNWTO) and United Nations Environment Program (UNEP), Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication (s. 409–447). Geneva.
UNESCO (2023). Lists of Intangible Cultural Heritage. Pozyskano z: https://ich.unesco.org/en/lists.
Wang, N. (1999). Rethinking authenticity in tourism experience. Annals of Tourism Research, 26(2), 349–370.
Weaver, D.B. (2009). Reflections on sustainable tourism and paradigm change. W: S. Gössling, C.M. Hall, D.B. Weaver (eds.), Sustainable tourism futures perspectives on systems, restructuring and innovations (pp. 33–40). Londyn–Nowy Jork: Routledge.
Włodarczyk, B. (2022). Turystyka zrównoważona – rzeczywistość czy utopia? Prezentacja multimedialna z konferencji VI Seminarium Spycimierskie. Uniejów.
Zawisło, M. (2022). Turyści we własnym mieście: flânerie czasów pandemii COVID-19 (na przykładzie Krakowa). Turystyka Kulturowa, 125, 7–28.
Zhou, Q.B., Zhang, J., Zhang, H., Ma, J. (2015). A structural model of host authenticity. Annals of Tourism Research, 55, 28–45.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 41
Liczba cytowań: 0
