„Nam już chodzi o wszystko” – folklor protestacyjny Strajków Kobiet w Warszawie w 2020 i 2021 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2023.62.09Słowa kluczowe
folklor polityczny, protesty społeczne, antropologia zaangażowana, Strajk Kobiet, autoetnografiaAbstrakt
W październiku 2020 r. ogłoszono wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który drastycznie ograniczył możliwość dokonywania aborcji, nawet w przypadku poważnych i śmiertelnych wad płodu. Orzeczenie to wywołało niespotykane od 1989 r. protesty społeczne, które odbywały się w dużych i małych miejscowościach w całym kraju. Postanowiłam przyjrzeć się, stosując narzędzia antropologii zaangażowanej, autoetnografii i folklorystyki, sposobom komunikacji protestujących osób i procesom wytwarzania protestacyjnej wspólnoty. W tekście przedstawiam i analizuję trzy główne płaszczyzny działania folkloru protestacyjnego: słowno-wizualną zawartą na kartonowych transparentach, akustyczną i dotyczącą ruchu, ucieleśnioną.
Bibliografia
Anderson, L. (2014). Autoetnografia analityczna (przeł. M. Brzozowska-Brywczyńska). Przegląd Socjologii Jakościowej, 10 (3), 144–167. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.10.3.07.
Bachtin, M. (1975). Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu (przeł. A. i A. Goreniowie). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Burszta, J. (1987). Folklor. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny (s. 124–128). Warszawa: PWN.
Butler, J. (2016). Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń (przeł. J. Bednarek). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Cocchiara, G. (1971). Dzieje folklorystyki w Europie (przeł. W. Jakiel). Warszawa: PIW.
Cresswell, T. (1994). Putting women in their place: The carnival at Greenham Common. Antipode, 1 (26), 35–58.
Ellis, C., Bochner, A.P. (2000). Autoethnography, Personal Narrative, and Reflexivity: Researcher as Subject. In: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (eds.), Hand-book of Qualitative Research (p. 733–768). London: Sage Publications.
Jackowski, A. (1990). Folklor kontestacji. Polska Sztuka Ludowa, 44 (2), 11–14.
Kasperczyk, A. (2014). Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10 (3), 32–75.
Klauziński, S. (2020, 27 października). Kaczyński wzywa do wojny z kobietami. Tekst oświadczenia, słowo w słowo (co jedno to gorsze). Oko.press. Pozyskano z: https://oko.press/kaczynski-wzywa-do-wojny-z-kobietami-tekst-oswiadczenia.
Kopaniecki, J. (2021). Trzy ćwierćnuty i pauza. Społeczności akustyczne protestów na przykładzie Strajków Kobiet we Wrocławiu. W: E. Dziwak, K. Gheorghe (red.), Wokół Strajków Kobiet (s. 67–82). Kraków–Katowice–Łódź: ArchaeGraph.
Kościańska, A., Kosiorowska, A., Pomian, N. (2021). “A Woman Should Follow Her Own Conscience”: Understanding Catholic Involvement in Demonstrations Against The Abortion Ban in Poland. Lud, 105, 12–43. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/lud105.2021.01.
Kuźniar, A. (2020, 29 października). Komendant Główny Policji o protestach: zatrzymano blisko 80 osób; prowadzonych jest ponad 100 postępowań ws. Dewastacji. Dziennik Gazeta Prawna. Pozyskano z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1494857,komendant-glowny-policji-o-protestach-zatrzymano-blisko-80-osob-prowadzonych-jest-ponad-100-postepowan-ws-dewastacji.html.
Kwaśniak, M. (2000). Karnawał Świńskich Łbów. Oblicza współczesnego folkloru politycznego w Polsce. Barbarzyńca. Pismo Koła Naukowego Etnologów UJ, 6, 54–58.
Laszczkowski, M. (2019). Rethinking resistance through and as affect. Anthropological Theory, 19 (4), 489–509.
Łysiak, W. (1998). Wielka kontestacja. Folklor polityczny w PRL. Poznań: PSO.
Magdziarz, A., Santora, M. (2020, 30 października). Women Converge on Warsaw, Heightening Poland’s Largest Protests in Decades. New York Times. Pozyskano z: https://www.nytimes.com/2020/10/30/world/europe/poland-abortion-women-protests.html.
McGarry, A., Erhart, I., Eslen-Ziya, H., Jenzen, O., Korkut, U. (2019). The Esthetics of Global Protests. Amsterdam: University Press.
Pawłowski, R. (2022, 23 października). Zakazane banery. Historia kolażu haseł z protestu Strajku Kobiet. Oko.Press. Pozyskano z: https://oko.press/zakazane-banery-historia-kolazu-kartonow-z-protestu-strajku-kobiet.
Poprzęcka, M. (2020). Na oko kartony. Dwutygodnik.com. Pozyskano z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/9205-na-oko-kartony.html.
Rakowski, T. (2018). Etnografia przedtekstowa. Fenomenologiczne korzenie interpretacji antropologicznej. Teksty Drugie, 1, 16–39.
Rancew-Sikora, D., Steciąg, M. (2017). „Niech się bawią”? O związkach radykalności z karnawałem na demonstracjach publicznych kobiet. Czas Kultury, 4, 27–34.
Robotycki, Cz. (1990). Sztuka a vista. Folklor strajkowy. Polska Sztuka Ludowa, 44 (2), 44–49.
Samudra, J.K. (2008). Memory in Our Body: Thick Participation and the Translation of Kinaesthetic Experience. American Ethnologist, 35 (4), 665–681.
Schmitt, C. (2013). Badgers vs. Weasels, and Snowmen for Democracy: Folklore and Embodiment in the 2011 Wisconsin Budget Bill Protests. Western Folklore, 72 (3–4), 392–407.
Stanisz, A. (2018). Antropologia dźwięku wobec protestów społecznych i politycznych. Prace Etnograficzne, 46, 89–115.
Sulima, R. (1995). Rekonstrukcje i interpretacje. Od folklorystyki do antropologii codzienności. W: D. Simonides (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy (s. 55–72). Opole: Uniwersytet Opolski.
Szczęśniak, A., Ambroziak, A., Pankowska, M., Sitnicka, D., Pacewicz, P., Piasecki, M. (2020). 100 tys. ludzi w odwiedzinach u Kaczyńskiego. Kibole i narodowcy atakowali marsz kobiet [RELACJA]. Oko.press. Pozyskano z: https://oko.press/juz-100-tys-ludzi-na-ulicach-warszawy-ida-pod-dom-kaczynskiego.
Szostak, V., Kuligowski, W. (2020, 6 listopada). Jakkolwiek potoczy się dalej ten protest, nie ma powrotu do dawnego porządku. Prof. Kuligowski o Strajku Kobiet. Gazeta Wyborcza. Poznań. Pozyskano z: https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,26475641,waldemar-kuligowski-fotografie-z-tych-protestow-przejda-do.html.
Szwed, P. (2020). Wk*****ny karnawał. Dwutygodnik.com (293/10.2020). Pozyskano z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/9199-wkny-karnawal.html.
Thoms, W. (1975). Folklor. Literatura Ludowa, 6, 37–39.
Trybunał Konstytucyjny (2020). Planowanie rodziny, ochrona płodu ludzkiego i warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Pozyskano z: https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/11299-planowanie-rodziny-ochrona-plodu-ludzkiego-i-warunki-dopuszczalnosci-przerywania-ciazy.
Turner, V. (2002). Karnawał, rytuał i zabawa w Rio de Janeiro (przeł. I. Kurz). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3–4, 159–170.
Strony internetowe
Folklor Strajku Kobiet: https://folklorstrajkukobiet.blogspot.com/.
Fotografia Krzysztofa Powierża: https://powietsza.com/project-1/.
Galeria Labirynt: https://labirynt.com/2020/12/15/nigdy-nie-bedziesz-szla-sama/.
Genius.com: https://genius.com/Taco-hemingway-polskie-tango-lyrics.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 402
Liczba cytowań: 0
