Foreign homeland. Folklore and national attitudes of ethnic minorities
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2023.62.06Słowa kluczowe
folklor, mniejszość narodowa, budowanie narodu, tożsamośćAbstrakt
Artykuł ma na celu ukazanie zależności pomiędzy folklorem a kształtowaniem postaw narodowych członków mniejszości etnicznych. Problematyka ta będzie rozpatrywana na przykładzie dwu grup etnicznych: Ślązaków z Zaolzia (Republika Czeska) oraz Toutów zamieszkujących serbski Banat (Republika Serbii). Folklor jest tutaj ujmowany z perspektywy antropologicznej, jako praktyki komunikacyjne określonych społeczności, w których przejawia się to, co wspólnota komunikatywna uważa za istotne pod względem treści i formy przekazu, jak również to, co uznaje za aksjologicznie akceptowalne. Teksty folkloru, pełniąc funkcję światotwórczą, mają wpływ nie tylko na kształtowanie przyzwyczajeń poznawczych, ale też na formowanie pamięci zbiorowej czy ukierunkowanie nastrojów społecznych. W przypadku grup mniejszościowych inspirująca jest obserwacja narodowotwórczej funkcji folkloru, jak również wpływu tekstów folkloru na określanie granic grupy etnicznej.
Bibliografia
Anderson, B. (2006). Imagined Communities. Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London, New York: Verso.
Assmann, A. (2013). Między historią a pamięcią. Antologia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Barth, F. (1969). Introduction. In: F. Barth (ed.), Ethnic Groups and Boundaries, The Social Organization of Culture Difference (pp. 9–38). Boston: Little, Brown and Company.
Bartmiński, J. (1990). Folklor – język – poetyka. Wrocław: Ossolineum.
Berger, P.L., Luckmann, T. (1967). The Social Construction of Reality. A Treatise in the Sociology of Knowledge. New York: Anchor Books.
Billig, M. (2008). Banalny nacjonalizm (trans. by M. Sekerdej). Kraków: Wydawnictwo Znak.
Bizoń, A., Kadłubiec, D., Pustówka, T. et al. (2015). Wizja 2035. Strategia rozwoju polskości na Zaolziu. Czeski Cieszyn: Kongres Polaków w RC.
Bogatyriew, P.G., Jakobson, R. (1980). Folklore as a Special Form of Creation (trans. by John M. O’Hara). Folklore Forum 13 (1), 1–21.
Brubaker, R. (1995). National Minorities, Nationalizing States, and External National Homelands in the New Europe. Daedalus, 124 (2), 107–132.
Brubaker, R. (1996). Nationalism Reframed: Nationhood and the National Question in the New Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
Brubaker, R. (2002). Ethnicity without groups. European Journal of Sociology, 43 (2), 163–189.
Brubaker, R. (2009). Ethnicity, Race and Nationalism. Annual Review of Sociology, 35, 21–22.
Bourdieu, P. (1998). Practical reason. On the Theory of Action (trans. by R. Johnson et al.). Stanford: Stanford University Press.
Calhoun, C. (1991). The Problem of Identity in Collective Action. In: J. Huber (ed.), Macro-Micro Linkages in Sociology (pp. 51–75). Newbury Park, California: Sage.
Danel, R. (1998). Dokumenty. In: R. Danel (ed.), Nadolzie zrywa okowy (pp. 117–141). Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
Drljača, D. (2009). Liczba Polaków w Serbii zmalała. Słowo Yu-Polonii, 39, 12–13.
Drljača, D. (2011). Od odrębności etnicznej ku tożsamości narodowej (polskiej). Wiślanie w Ostojićevie (Banat, Serbia). In: M. Michalska (ed.), Polacy poza granicami kraju u progu XXI wieku. Różne oblicza polskiej tożsamości (pp. 67–78). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Eriksen, T.H. (2002). Ethnicity and Nationalism: Anthropological Perspectives. London, Sterling VA: Pluto Press.
Gąsior, G. (2020). Polityka narodowościowa państwa na czechosłowackim Śląsku Cieszyńskim w latach 1920–1938. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Geerz, C. (2000). Available Light. Anthropological reflections on Philosophical Topics. Princeton: Princeton University Press.
Gellner, E. (2006). Nations and Nationalism (New Perspectives on the Past). Ithaca, New York: Cornell University Press.
Gupta, A., Ferguson, J. (1992). Beyond “Culture”: Space, Identity, and the Politics of Difference. Cultural Anthropology, 7 (1), 6–23.
Hajduk-Nijakowska, J. (2011). Druga młodość folklorystyki – wprowadzenie do dyskusji. In: J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska (eds.), Nowe konteksty badań folklorystycznych (pp. 9–28). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Harris, M. (1976). History and Significance of the Emic/Etic Distinction. Annual Review of Anthropology, 5, 329–350.
Hobsbawm, E. (1990). Nations and nationalism since 1780. Programme, myth, reality. Cambridge: Cambridge University Press.
Kajfosz, J. (2011). Folklor jako tekst w obiegu i jego potencjał konstruowania rzeczywistości. In: J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska (eds.), Nowe konteksty badań folklorystycznych (pp. 53–77). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Kajfosz, J. (2012). Wiślanie w Ostojićevie a historia autoidentyfikacji na Śląsku Cieszyńskim. Literatura Ludowa, 6, 3–30.
Kajfosz, J. (2013). Folklor a kwestia światotwórczej mocy słów. In: Z. Profantová (ed.), Folklor a folkloristika vo svete postmoderny (pp. 93–115). Bratislava: Ústav etnológie Slovenskej akadémie vied.
Labocha, J. (2016). Zaolziański dyskurs tożsamości etnicznej. In: B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek (eds.), Dyskurs i jego odmiany (pp. 156–165). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Lyotard, J.F. (1984). The Postmodern Condition. A Report on Knowledge (trans. by G. Bennington and B. Massumi). Manchester: Manchester University Press.
Marcol, K. (2012). Konteksty życia „na pograniczu”. Wpływ relacji interetnicznych na język i kulturę Wiślan w Ostojićevie. Literatura Ludowa, 6, 31–47.
Marcol, K. (2020). Toutowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nowak, K. (2001). Dzieje Śląska Cieszyńskiego po 1918 roku. In: W. Sosna (ed.), Śląsk Cieszyński. Środowisko naturalne, zarys dziejów, zarys kultury materialnej i duchowej (pp. 203–227). Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
Sulima, R. (2005). Folklorystyka jako antropologia słowa mówionego. In: M. Czermińska, S. Gajda (eds.), Polonistyka w przebudowie. Vol. 2 (pp. 574–588). Kraków: Universitas.
Szczypka, D. (2010). Emigracja wiślan i ich dzieje w Tisza Szent Miklós (Ostojićevo) do 1918 roku. In: R. Czyż, D. Szczypka (eds.), Wiślanie we wsi Ostojićevo (Banat, Serbia). Historia – język – kultura (pp. 41–49). Wisła: Wydawnictwo Luteranin.
Szymeczek, J. (2007). Od grupy etnicznej do grupy etnicznej? W kwestii „uwsteczniania” świadomości narodowej Polaków na Zaolziu. In: M.W. Wanatowicz (ed.), Józef Chlebowczyk – badacz procesów narodotwórczych w Europie XIX i XX wieku (pp. 156–164). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Verdery, K. (1993). Whither “Nation” and “Nationalism”? Daedalus, 122 (3), 37–46.
Wimmer, A. (2018). Nation building. Why some countries come together while others fall apart. Princeton: Princeton University Press.
Online sources
Czech Statistical Office: https://www.czso.cz/csu/scitani2021/narodnost.
Congress of Poles in the Czech Republic: https://www.polonica.cz/Files/File/Wizja_2035_tekst.pdf.
Congress of Poles in the Czech Republic: https://www.polonica.cz/SpisLudnosci2021/.
Website of the Republic of Poland: https://www.gov.pl/web/polonia/organizacje-polonijne2.
https://www.facebook.com/kongres.polakow/videos/474414843596483/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 227
Liczba cytowań: 0
