Gdzie świętują rodzimowiercy? Przedchrześcijańskie dziedzictwo Słowian w warunkach późnej nowoczesności
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2022.61.03Słowa kluczowe
neopoganizm, obrzędy religijne, Słowianie, rodzimowierstwoAbstrakt
W artykule scharakteryzowano uwarunkowania wpływające na przestrzenne aspekty organizacji świąt dorocznych w polskim rodzimowierstwie, które jest współczesną religią pogańską odwołującą się do wierzeń przedchrześcijańskich Słowian. Na podstawie analizy danych pozyskanych w trakcie badań terenowych prowadzonych w latach 2018–2021 autor stawia tezę, że będący istotą rodzimowierstwa powrót do tradycyjnych form obrzędowości napotyka na liczne trudności i komplikacje, których podłożem są społeczno-kulturowe warunki późnej nowoczesności. Na skutek oddziaływania różnorodnych czynników społecznych, politycznych i ekonomicznych rodzimowiercy zmuszeni są do stosowania w swych praktykach religijnych rozwiązań kompromisowych, a tym samym rzeczywistość świecka w znaczący sposób kształtuje sposób ich świętowania oraz relacje ze sferą sacrum.
Bibliografia
AD. (2016). Prezydent Duda: Ślęża to miejsce chrześcijańskie. Gazeta Wyborcza/Wrocław [wydanie internetowe z 9 września]. Pozyskano z: https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,20667943,prezydent-duda-sleza-to-miejsce-chrzescijanskie-zdjecia.html.
Aitamurto, K. (2016). Paganism, traditionalism, nationalism: Narratives of Russian rodnoverie. London, New York: Routledge.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność (przeł. T. Kunz). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bukłaha, Z. (2018). Neopoganie szukają Światowida. Gazeta Wyborcza/Duży Format [wydanie internetowe z 12 marca]. Pozyskano z: https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,23119393,neopoganie-szukaja-swiatowida-wazacy-280-kg-posag-znikl-czy.html.
Cassirer, E. (2020). Filozofia form symbolicznych. Cz. 2: Myślenie mityczne (przeł. P. Parszutowicz). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Eliade, M. (1993). Sacrum, mit, historia: Wybór esejów (przeł. A. Tatarkiewicz). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Giddens, A. (2010). Nowoczesność i tożsamość: „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (przeł. A. Szulżycka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gieysztor, A. (2006). Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Grochowski, P. (2020). Stado i Kupała w praktykach obrzędowych polskich rodzimowierców: O rewitalizacji źródeł etnograficznych i historycznych. Etnolingwistyka, 32, 213–233. Pozyskano z: https://doi.org/10.17951/et.2020.32.213.
Grochowski, P. (w druku). Temporal aspects of annual festivals in Polish Rodzimowierstwo: Pre-Christian Slavic heritage in the age of late modernity. Pomegranate: The International Journal of Pagan Studies.
K. (2016). Poganie chcą przywitać Andrzeja Dudę na „świętej górze” Ślęży. Gazeta Wyborcza/Wrocław [wydanie internetowe z 4 września]. Pozyskano z: https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,20642942,poganie-chca-przywitac-andrzeja-dude-na-swietej-gorze-slezy.html.
Kajkowski, K. (2017). Mity, kult i rytuał: O duchowości nadbałtyckich Słowian. Szczecin: Triglav.
Lesiv, M. (2013). The return of ancestral gods: Modern Ukrainian Paganism as an alternative vision for a nation. Montreal: McGill-Queen’s University Press.
Łowmiański, H. (1986). Religia Słowian i jej upadek (w. VI–XII). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Magliocco, S. (2004). Witching culture: Folklore and neo-paganism in America. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Mariański, J. (2010). Religia w społeczeństwie ponowoczesnym: Studium socjologiczne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Okraska, R. (2001). W kręgu Odyna i Trygława: Neopoganizm w Polsce i na świecie, zarys problematyki. Biała Podlaska: Rekonkwista.
Pawluczuk, W. (1972). Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pigliucci, M. (2019). Bujda na resorach: Jak odróżnić naukę od bredni (przeł. P. Kawalec). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Polanyi, K. (2010). Wielka transformacja: Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów (przeł. M. Zawadzka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Shizhensky, R. (2021). Slavic paganism today: Between ideas and practice. Milton Keynes: Prav Publishing.
Sikorski, D. A. (2018). Religie dawnych Słowian: Przewodnik dla zdezorientowanych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Simpson, S. (2000). Native faith: Polish Neo-Paganism at the brink of the 21st century. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Simpson, S. (2012). Strategies for constructing religious practice in Polish Rodzimowierstwo. In: A. Anczyk & H. Grzymała-Moszczyńska (eds.), Walking the old ways: Studies in contemporary European paganism (p. 11–36). Katowice: Sacrum Publishing House.
Simpson, S. (2013). Polish Rodzimowierstwo: Strategies for (Re)constructing a Movement. In: S. Simpson & K. Aitamurto (eds.), Modern Pagan and native faith movements in central and eastern Europe (p. 122–137). Durham, Bristol: Acumen.
Słupecki, L.P. (2006). Miejsca kultu pogańskiego w Polsce na tle badań nad wierzeniami Słowian. W: W. Chudziak, S. Moździoch (red.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później (s. 63–81). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Stawikowska, E. (2017). W parku narodowym ma stanąć kaplica: Protestują słowiańscy poganie. Gazeta Wyborcza/Trójmiasto [wydanie internetowe z 27 marca]. Pozyskano z: https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,21416397,w-parku-narodowym-ma-stanac-kaplica-protestuja-przeciwko-niej.html.
Stomma, L. (1986). Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Strutyński, M. (2014). Neopogaństwo. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Szczepanik, P. (2020). Rzeczywistość mityczna Słowian Północno-Zachodnich i jej materialne wyobrażenia: Studium z zakresu etnoarcheologii religii. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Tomicki, R. (1976). Słowiański mit kosmogoniczny. Etnografia Polska, 20 (1), 47–96.
Urbańczyk, S. (1991). Dawni Słowianie: Wiara i kult. Wrocław: Ossolineum, Wydawnictwo PAN.
Zając, P. (2004). O zaświatach niedalekich i cudach nienadzwyczajnych: „nadprzyrodzone” w kulturze ludowej na przykładzie Huculszczyzny. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1039
Liczba cytowań: 0
