Ku nowej teorii dziedzictwa rzemieślniczego i rękodzielniczego – pomiędzy materialnością i niematerialnością w tworzeniu

Resumen

Artykuł jest próbą przybliżenia zjawiska rzemieślnictwa i rękodzielnictwa w kontekście procesów patrymonializacji, koncentrując się na tytułowym napięciu między materialnością i niematerialnością w tworzeniu. Zaliczane wcześniej do kategorii kultury materialnej, obecnie – niezależnie od tego, czy rozpatruje się je ogólnie, czy jako konkretną tradycję kulturową danej wspólnoty – uchodzi w międzynarodowym dyskursie za jedną z najbardziej wyrazistych i popularnych dziedzin niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Punktem wyjścia do rozważań jest m.in. heterodoksyjna teoria dziedzictwa oraz rozwinięte na jej bazie interdyscyplinarne krytyczne studia nad dziedzictwem, zakładające, że dziedzictwo jako proces jest praktyką dyskursywną skoncentrowaną na przeszłości, realizowaną jednak w teraźniejszości i w dużej mierze z myślą o przyszłości przez – co ważne – różne grupy depozytariuszy i użytkowników, nie zaś jedynie przez ekspertów. Analiza rzemieślnictwa i rękodzielnictwa z perspektywy prakseologicznej (know-how to do in action) wpisuje się w pojmowanie dziedzictwa bardziej w kategoriach czasownika niż rzeczownika. Tym samym, w tym przypadku, procesy patrymonializacji opierają się nie tyle na postawach deklaratywnych zorientowanych jedynie na wartościach, co na aktywnym doświadczeniu i umiejętnościach praktycznych, dających możliwość odkrywania w dziedzictwie rzemieślniczym i rękodzielniczym kulturotwórczego potencjału prorozwojowego.