Dynamika krajobrazu poniemieckich wsi w Polsce centralnej. Eksperyment kartograficzny
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2021.60.05Słowa kluczowe
mapa, krajobraz, przeszłość, poniemieckość, etnografiaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie heurystycznej wartości zastosowania aplikacji Google Earth Pro w etnohistorycznych badaniach dynamiki krajobrazu. Autor zaprojektował eksperyment kartograficzny, który śledzi zmiany krajobrazowe, lokalizując na współczesnej fotografii satelitarnej obiekty, które odnoszą się do przeszłości. Obrazy anachroniczne składają się z dwóch warstw: historycznej mapy i zdjęcia satelitarnego z dokładnie tego samego miejsca. Metodą tą autor zbadał dynamikę poniemieckiego krajobrazu wiejskiego w centralnej Polsce.Bibliografia
Affek, A. (2016). Dynamika krajobrazu. Uwarunkowania i prawidłowości na przykładzie dorzecza Wiaru w Karpatach (XVIII–XXI wiek). Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN.
Antoniou, A. (2015). Preface. W: A. Antoniou, R. Klanten, S. Ehmann (red.), Mind the Map. Illustrated Maps and Cartography (s. 2–5), Berlin: Gestalten.
Baron-Milian, M. (2019). Aporia. W: Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki (red.), Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia (s. 70–73). Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Bedyński, W. (2019) Liminalność krajobrazu kulturowego. Politeja, 58, 31–45. doi.org/10.12797/Poli- teja.16.2019.58.03.
Bender, B. (1998). Stonehenge. Making Space. Oxford: Berg.
Bender, B. (2002). Time and Landscape. Current Anthropology, 43, 103–112.
Berg, T.R. (2018). Teatr świata. Mapy, które tworzą historię (przeł. M. Gołębiewska-Bijak). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Bonett, A. (2015). Poza mapą (przeł. J. Żuławnik). Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.
Brotton, J. (2016). Słynne mapy. Arcydzieła światowej kartografii i ich tajemnice (przeł. L. Szaniawska). Warszawa: Wydawnictwo ARKADY. Brzozowska, B. (2009). Spadkobiercy flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne reprezentacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Dmitrów, E. (1987). Niemcy i okupacja hitlerowska w oczach Polaków. Poglądy i opinie z lat 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo „Czytelnik”.
Figlus, T. (2014). Wsie olęderskie w Polsce Środkowej. Uwagi na temat zróżnicowania morfogenetycznego na tle rozwoju osadnictwa. Rocznik Łódzki, 62, 143–159.
Hastrup, K. (1994). Natura jako przestrzeń historyczna (przeł. S. Sikora). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3–4, 8–13.
Hirsch, H. (1999). Zemsta ofiar. Niemcy w obozach w Polsce 1944–1950 (przeł. M. Przybyłowska). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Houellebecq, M. (2011). Mapa i terytorium (przeł. B. Geppert). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Ingold, T. (2018). Czasowość krajobrazu (przeł. R. Chymkowski). W: P. Majewski, M. Napiórkowski (red.), Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów (s. 247–258), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Ingold, T. (1993). The Temporality of the Landscape. World Archaeology, 25(2), 152–174.
Kaczmarek, J.(2016). Spacer po terytoriach niedomkniętych, czyli śladami ekspresji geograficznych. Białostockie Studia Literaturoznawcze, 9, 237–255. DOI: 10.15290/bsl.2016.09.16.
Kluba, J., Paprot-Wielopolska, A., Szajda, M., Zubowski, P. (2020). Wieś na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r. Ciągłość czy zmiana? Wrocław: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”.
Kłopot, S.W. (2020). Wieś na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r.: kontekst historyczny, społeczny, kulturowy i polityczny. W: J. Kluba i in. (red.), Wieś na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r. Ciągłość czy zmiana?, (s. 11–35). Wrocław: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”.
Kotus, J., Piekarska, J. (2019). Geograf społeczny na ścieżce eksperymentalnej. Rozwój Regionalny i Po- lityka Regionalna, 46, 103–120. DOI: 0.14746/rrpr.2019.46.07.
Krupa-Ławrynowicz, A. (2020). Lokalność w krajobrazie. Etnograficzny przypis do projektu „Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”. Zeszyty Wiejskie, 26, 221–242. doi: 10/18778/1506 -6541.26.10
Kuszyk, K. (2019). Poniemieckie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Latocha, S. (2019). Dissonant Heritage as a By-Product of the Postwar Agrarian Reform in Poland. From Postmemory to Ethnoarchaeology. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 34, 107–127. doi: 10.18778/0208-6034.34.07
Le Goff, J. (1994). Kultura średniowiecznej Europy (przeł. H. Szumańska-Grossowa). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Macdonald, Sh. (2009). Difficult heritage. Negotiating the Nazi past in Nuremberg and beyond. Abingdon: Routledge.
Madurowicz, M. (2019). Emocje zapisane w mapach. Białostockie Studia Literaturoznawcze, 15, 111–150. DOI: 10.15290/bsl.2019.15.08.
Maj, A. (2011). Mapy Google jako nowy model kognitywny. O imperium, które zbudowało mapę w skali 1:1, jego strategiach wizualizacyjnych i polityce. Przegląd Kulturoznawczy, 2 (10), 5–30. doi: 10.4467/20843860PK.12.024.0360
Mapster. Pozyskano z: http://igrek.amzp.pl/about.php.
Marshall, T. (2018). Więźniowie geografii (przeł. F. Filipowski). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Marszał, T. (2020). Mniejszość niemiecka w Polsce Środkowej. Geneza, rozmieszczenie i struktura od końca XVIII w. do II wojny światowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Matelski, D. (2004). Osadnictwo niemieckie na ziemiach polskich pod zaborami (1815–1918). Przegląd Humanistyczny, 48 (3), 53–76.
Michałowski, P. (2019). Mapa lektury i lektura mapy. Szczecin w prozie Artura Daniela Liskowackiego. W: J. Madejski, S. Iwasiów (red.), Geoliteratura. Przewodnik, bedeker, poradnik (s. 287–302), Szczecin – Karków: Uniwersytet Szczeciński – TAiWPN UNIVERSITAS.
Pellegrino, F. (2009). Geografia i imaginacja (przeł. H. Osiecka-Samsonowicz, H. Podgórska, R. Matkowska). Warszawa: Wydawnictwo ARKADY.
Posern-Zieliński, A. (1987). Etnohistoria. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne (s. 91–94), Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rusiński, W. (1979). Osadnictwo niemieckie na ziemiach polskich w XVI–XIX w. Mity i rzeczywistość (w związku z pracami W. Maasa i O. Kossmanna). Przegląd Historyczny, 70(4), 723–745.
Schalansky, J. (2013). Atlas wysp odległych (przeł. T. Ososiński). Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
Sierotwiński, S. (1986). Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Smyrski, Ł. (2018). Między władzą spojrzenia a praktyką. Antropologia krajobrazu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Solnit, R. (2018). Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne (przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Sułek, A. (1979). Eksperyment w badaniach społecznych. Warszawa: PWN.
Szurczak, H. (2017). Wywiad z historykiem, instruktorem Gminnego Ośrodka Kultury w Ujeździe, Ja- rosławem Cielebonem. Pozyskano z: http://www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl/rp_wywiad_ jcielebon.php?mn=wywiady.
Szymborska, W. (2012). Mapa. Tygodnik Powszechny, 7(3266), 52.
Tokarczuk, O. (2012). Moment niedźwiedzia. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Tuan, Y.-F. (1987). Przestrzeń i miejsce (przeł. A. Morawińska). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Woźniak, K.P. (2013). Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wójcik, M. (2008). Rozwój osadnictwa wiejskiego w województwie łódzkim. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 9, 115–122.
Zajączkowski, S.M. (1974). O lokacjach wsi na prawie niemieckim w Łęczyckiem i Sieradzkiem od końca XIV do początków XVI wieku. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Zaremba, M. (2012). Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Zawada, A.(b.d.). Poniemieckość. Pozyskano z: http://www.polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/1.
Zestawienie znaków topograficznych map: austriackich, niemieckich i rosyjskich (1925). Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny.
Żychowski, M. (1957). Osadnictwo rolnicze kolonistów niemieckich w Królestwie Polskim w latach trzydziestych – sześćdziesiątych XIX w. Kwartalnik Historyczny, 64 (3), 44–78.
Źródła kartograficzne
Mapa Daniela Reymanna (Special-Karte von Central Europe); godło arkusza: 116; tytuł arkusza: „Tuszyn”. Pozyskano z: http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/200K_Reymanns_Special-Karte/ Reymanns_SpecialKarte_116_314_Tuszyn_APP_Sygn._M.top.200-51.jpg.
Mapa Kwatermistrzostwa Generalnego Wojska Polskiego – Oddziału Korpusu Topografów (armii ro- syjskiej) do Pomiarów Królestwa Polskiego; godło arkusza: Kol. III / Sek. V; tytuł arkusza: „Piotr- ków”. Pozyskano z: http://maps.mapywig.org/m/Polish_maps/series/126K_Mapa_Kwatermistrzostwa/BUJGiedr_PBC/TKKP126K_Kol.III_Sek.V_ca1864_600dpi_UJGiedr_K-1748_pbc53210.jpg.
Mapa zaboru rosyjskiego Kart. Abt. des stellv. Generalstabes der Armee; godło arkusza: XXV-6-F; ty- tuł arkusza: „Gruppe Warschau”. Pozyskano z: http://maps.mapywig.org/m/German_maps/se- ries/025K_Westl_Russland/XXV-6-F_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg."
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 309
Liczba cytowań: 0
