Proza nurtu chłopskiego wobec hegemonicznego dyskursu o przemianach społecznych lat 1944–1956. Rekonesans
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.4.2021.005Ключові слова
literatura polska XX w., PRL, proza nurtu chłopskiego, ludowość, zwrot ludowyАнотація
Celem artykułu jest prezentacja wstępnych wyników badań nad prozą nurtu chłopskiego powstającą w Polsce w latach 60., 70. i 80. XX w. w kontekście dominującego w PRL dyskursu o awansie społecznym wsi. Kategorie dyskursów hegemonicznych i kontrhegemonicznych posłużą autorce do roboczego określenia dwóch skrajnych wersji opowieści o chłopskości: tej konstruowanej przez władze PRL i tej podważającej ją, a niekiedy sutuującej się do niej w kontrze, która wyłania się z prozy nurtu chłopskiego. Przegląd literatury pokazuje, że proza ta była ważną uczestniczką procesów komunikacyjnych dotyczących kształtowania figury chłopskości w polskiej kulturze powojennej i jako taka może stanowić jedno ze źródeł rewizji historii Polski w ramach „zwrotu ludowego”.
Посилання
Andrzejewska-Batko, K., Łuba, J. (2016). Chłopi, rolnicy, włościanie. Fotografie Jerzego Konrada Maciejewskiego z lat 40. i 50. XX w. Warszawa: Ośrodek Karta.
Bauman, Z. (2020). Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość (przeł. K. Lebek), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bereza, H. (1972). Nurt chłopski w prozie. W: H. Bereza, Związki naturalne. Szkice literackie (s. 5–20). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Brzostek, B. (2016). Czy folklor wszedł do śródmieścia? O motywach ludowych w PRL-u. W: J. Kordjak (red.), Polska – kraj folkloru? (s. 41–68). Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Bujnowska, A., Łuba, J. (2013). Irena Jarosińska. Pismo obrazkowe. Warszawa: Ośrodek Karta.
Burkot, S. (2003). Nurt chłopski. W: S. Burkot, Literatura polska w latach 1939–1999 (s. 283–286). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czapliński, P. (2017). Dyslokacje. Przymiarka do historii powojennej literatury polskiej. W: H. Gosk, B. Karwowska (red.), Sam początek. Lata 1944–1948 w literaturze okresu Polski Ludowej (s. 9–25). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Dąbrowski, M. (1997). Dialog kultur. Chłopskość w literaturze. W: M. Dąbrowski, Literatura polska 1944–1995. Główne zjawiska (s. 126–131). Warszawa-Pułtusk: Trio, Wyższa Szkoła Humanistyczna.
Drewnowski, T. (2004). Chłopskie elegie i wiano. W: T. Drewnowski, Literatura polska 1944–1989. Próba scalenia. Obiegi – wzorce – style (s. 244–255). Kraków: Universitas.
Fidelis, M. (2015). Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. Warszawa: W.A.B.
Głowiński, M. (2011). Jak pisać o Polsce Ludowej? W: K. Chmielewska, G. Wołowiec (red.), Opowiedzieć PRL (s. 9–15). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Hinc, M. (2011). Kułak – synonim zła. Polityka „klasowania wsi” w prasie pomorskiej w okresie kolektywizacji. Acta Cassubiana, 13, 179–189.
Janicki, K. (2021). Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kłoskowska, A. (2006). Teoria socjologiczna Pierre’a Bourdieu. W: P. Bourdieu, J.-C. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania (przeł. E. Neyman). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kolasa-Nowak, A. (2018). Od idei homo sovieticus do mentalności folwarcznej Polaków. O używaniu przeszłości w dyskursie socjologicznym i publicznym. Res Historica, 46, 301–320.
Korduba, P. (2013). Ludowość na sprzedaż. Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury.
Kuncewicz, P. (1993). Agonia i nadzieja. Literatura polska od 1939. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”.
Leder, A. (2014). Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Leszczyński, A. (2020). Jak trzeba napisać ludową historię Polski? Esej o metodzie. W: A. Leszczyński, Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania (s. 533–572).Warszawa: Wydawnictwo Czarne.
Myśliwski, W. (2004). Kres kultury chłopskiej. Gadki z Chatki. Pismo Folklowe, 53(4) [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://pismofolkowe.pl/artykul/kres-kultury-chlopskiej-2514
Nycz, R. (red.) (2011). Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze. Kraków: Universitas.
Pyzik, A. (2017, 17 stycznia). Ersatz kultury ludowej. „Polska – kraj folkloru?” w Zachęcie [artykuł w serwisie Szum]. Pobrano z: https://magazynszum.pl/ersatz-kultury-ludowej-polska-kraj-folkloru-w-zachecie/
Rakowski, T. (2013). Potomkowie chłopów – wolni od kultury. Znak, 65(1), 48–55.
Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia: jednoczasowość, zwrot ku sobie, proto-socjologia. Teksty Drugie, 4, 66–87.
Ryś, P. W. (2015). „Zwrot plebejski” we współczesnej polskiej humanistyce i debacie publicznej. W: L. Mokrzecki, M. Brodnicki, J. Taraszkiewicz (red.), Historia. Interpretacja. Reprezentacja (s. 307–317). T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Spivak, G. C. (2010). Czy podporządkowany inny może przemówić? (przeł. E. Majewska). Krytyka Polityczna, 24–25, 196–239.
Stabro, S. (2005). Nurt chłopski. W: S. Stabro, Literatura polska 1944–2000 w zarysie (s. 72–73). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tatarkiewicz, A. (2014, 28 lipca). O chłopach, Żydach i niepamięci. Tygodnik Przegląd, 31 [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://www.tygodnikprzeglad.pl/anna-tatarkiewicz-o-chlopach-zydach-niepamieci/
Tomasik, K. (2004). Awansu społecznego temat. W: W. Łapiński, K. Tomasik (red.), Słownik realizmu socjalistycznego. Kraków: Universitas.
Wodecka, D., Wasilewski, J. (2012, 30 czerwca).Nie wstydź się swojego chłopa. Ile w Polakach szlachcica, a ile wieśniaka? Z prof. Jackiem Wasilewskim rozmawia Dorota Wodecka. Gazeta Wyborcza [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/7617145/Nie-wstydz-sie-swojego-chlopa
Zaremba, M. (2015). Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Znak.
Zinn, H. (2016). Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś (przeł. A. Wojtasik). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Downloads
The publisher's shop:
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 1147
Number of citations: 0
