Proza nurtu chłopskiego wobec hegemonicznego dyskursu o przemianach społecznych lat 1944–1956. Rekonesans
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.4.2021.005Słowa kluczowe
literatura polska XX w., PRL, proza nurtu chłopskiego, ludowość, zwrot ludowyAbstrakt
Celem artykułu jest prezentacja wstępnych wyników badań nad prozą nurtu chłopskiego powstającą w Polsce w latach 60., 70. i 80. XX w. w kontekście dominującego w PRL dyskursu o awansie społecznym wsi. Kategorie dyskursów hegemonicznych i kontrhegemonicznych posłużą autorce do roboczego określenia dwóch skrajnych wersji opowieści o chłopskości: tej konstruowanej przez władze PRL i tej podważającej ją, a niekiedy sutuującej się do niej w kontrze, która wyłania się z prozy nurtu chłopskiego. Przegląd literatury pokazuje, że proza ta była ważną uczestniczką procesów komunikacyjnych dotyczących kształtowania figury chłopskości w polskiej kulturze powojennej i jako taka może stanowić jedno ze źródeł rewizji historii Polski w ramach „zwrotu ludowego”.
Bibliografia
Andrzejewska-Batko, K., Łuba, J. (2016). Chłopi, rolnicy, włościanie. Fotografie Jerzego Konrada Maciejewskiego z lat 40. i 50. XX w. Warszawa: Ośrodek Karta.
Bauman, Z. (2020). Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość (przeł. K. Lebek), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bereza, H. (1972). Nurt chłopski w prozie. W: H. Bereza, Związki naturalne. Szkice literackie (s. 5–20). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Brzostek, B. (2016). Czy folklor wszedł do śródmieścia? O motywach ludowych w PRL-u. W: J. Kordjak (red.), Polska – kraj folkloru? (s. 41–68). Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Bujnowska, A., Łuba, J. (2013). Irena Jarosińska. Pismo obrazkowe. Warszawa: Ośrodek Karta.
Burkot, S. (2003). Nurt chłopski. W: S. Burkot, Literatura polska w latach 1939–1999 (s. 283–286). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czapliński, P. (2017). Dyslokacje. Przymiarka do historii powojennej literatury polskiej. W: H. Gosk, B. Karwowska (red.), Sam początek. Lata 1944–1948 w literaturze okresu Polski Ludowej (s. 9–25). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Dąbrowski, M. (1997). Dialog kultur. Chłopskość w literaturze. W: M. Dąbrowski, Literatura polska 1944–1995. Główne zjawiska (s. 126–131). Warszawa-Pułtusk: Trio, Wyższa Szkoła Humanistyczna.
Drewnowski, T. (2004). Chłopskie elegie i wiano. W: T. Drewnowski, Literatura polska 1944–1989. Próba scalenia. Obiegi – wzorce – style (s. 244–255). Kraków: Universitas.
Fidelis, M. (2015). Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. Warszawa: W.A.B.
Głowiński, M. (2011). Jak pisać o Polsce Ludowej? W: K. Chmielewska, G. Wołowiec (red.), Opowiedzieć PRL (s. 9–15). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Hinc, M. (2011). Kułak – synonim zła. Polityka „klasowania wsi” w prasie pomorskiej w okresie kolektywizacji. Acta Cassubiana, 13, 179–189.
Janicki, K. (2021). Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kłoskowska, A. (2006). Teoria socjologiczna Pierre’a Bourdieu. W: P. Bourdieu, J.-C. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania (przeł. E. Neyman). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kolasa-Nowak, A. (2018). Od idei homo sovieticus do mentalności folwarcznej Polaków. O używaniu przeszłości w dyskursie socjologicznym i publicznym. Res Historica, 46, 301–320.
Korduba, P. (2013). Ludowość na sprzedaż. Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury.
Kuncewicz, P. (1993). Agonia i nadzieja. Literatura polska od 1939. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”.
Leder, A. (2014). Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Leszczyński, A. (2020). Jak trzeba napisać ludową historię Polski? Esej o metodzie. W: A. Leszczyński, Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania (s. 533–572).Warszawa: Wydawnictwo Czarne.
Myśliwski, W. (2004). Kres kultury chłopskiej. Gadki z Chatki. Pismo Folklowe, 53(4) [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://pismofolkowe.pl/artykul/kres-kultury-chlopskiej-2514
Nycz, R. (red.) (2011). Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze. Kraków: Universitas.
Pyzik, A. (2017, 17 stycznia). Ersatz kultury ludowej. „Polska – kraj folkloru?” w Zachęcie [artykuł w serwisie Szum]. Pobrano z: https://magazynszum.pl/ersatz-kultury-ludowej-polska-kraj-folkloru-w-zachecie/
Rakowski, T. (2013). Potomkowie chłopów – wolni od kultury. Znak, 65(1), 48–55.
Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia: jednoczasowość, zwrot ku sobie, proto-socjologia. Teksty Drugie, 4, 66–87.
Ryś, P. W. (2015). „Zwrot plebejski” we współczesnej polskiej humanistyce i debacie publicznej. W: L. Mokrzecki, M. Brodnicki, J. Taraszkiewicz (red.), Historia. Interpretacja. Reprezentacja (s. 307–317). T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Spivak, G. C. (2010). Czy podporządkowany inny może przemówić? (przeł. E. Majewska). Krytyka Polityczna, 24–25, 196–239.
Stabro, S. (2005). Nurt chłopski. W: S. Stabro, Literatura polska 1944–2000 w zarysie (s. 72–73). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tatarkiewicz, A. (2014, 28 lipca). O chłopach, Żydach i niepamięci. Tygodnik Przegląd, 31 [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://www.tygodnikprzeglad.pl/anna-tatarkiewicz-o-chlopach-zydach-niepamieci/
Tomasik, K. (2004). Awansu społecznego temat. W: W. Łapiński, K. Tomasik (red.), Słownik realizmu socjalistycznego. Kraków: Universitas.
Wodecka, D., Wasilewski, J. (2012, 30 czerwca).Nie wstydź się swojego chłopa. Ile w Polakach szlachcica, a ile wieśniaka? Z prof. Jackiem Wasilewskim rozmawia Dorota Wodecka. Gazeta Wyborcza [wydanie internetowe]. Pobrano z: https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/7617145/Nie-wstydz-sie-swojego-chlopa
Zaremba, M. (2015). Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Znak.
Zinn, H. (2016). Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś (przeł. A. Wojtasik). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 982
Liczba cytowań: 0
