Badanie opowieści wspomnieniowych o tragedii żydowskiej w czasie II wojny światowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2020.003Ključne reči
opowieść wspomnieniowa, oral history, sytuacja folklorotwórcza, edycja tekstów folklorystycznychApstrakt
Wspomnienia i tzw. świadectwa mówione są ważnym źródłem poznania mikrohistorii, doświadczeń jednostkowych związanych z tragedią żydowską w czasie II wojny światowej. Udowodnili to badacze z Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN, publikując w 2018 roku obszerną pracę pt. Dalej jest noc, Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Zdaniem autorki, gromadzone przez folklorystę Dionizjusza Czubalę w trakcie wieloletnich badań terenowych opowieści wspomnieniowe powiązane z tą tematyką, mogłyby wzbogacić analizę funkcjonującej w obiegu pamięci o tamtych tragicznych wydarzeniach. Niestety, sposób ich zredagowania przez Piotra Grochowskiego w tomie pt. O tym nie wolno mówić…
Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali (2019) nie daje takiej możliwości. Autorka zdecydowanie podważa nie tylko zastosowaną przez
Grochowskiego metodę redagowania tekstów zapisanych przez Czubalę, ale także ich uporządkowania w antologii, które ujawnia tradycyjne (ilustracyjne) podejście do zgromadzonych w terenie materiałów. Uniemożliwia to czytelnikowi śledzenie procesu zmiany postaw narratorów wobec tematu żydowskiego. W artykule zanegowano też zasadność umieszczania przez Grochowskiego opowieści wspomnieniowych gdzieś „pomiędzy” praktykami badawczymi z zakresu folklorystyki i oral history, podkreślającnatomiast wartość materiałów pozyskanych metodą oral history do ich analizy i interpretacji przez różne dyscypliny badawcze.
Reference
Adamowski, J., Bartmiński, J. (oprac. dyskusji) (1979). O zbieraniu i wydawaniu tekstów
folkloru. „Literatura Ludowa”, nr 1/3, s. 3-18.
Bartmiński, J. (2008). O wartościach słowa mówionego. W: S. Niebrzegowska-Bartmińska, S. Wasiuta (red.), Historia mówione w świetle etnolingwistyki (s. 9-16). Lublin: Wydawnictwo Polihymnia.
Bartmiński, J. (2014). Historia mówiona – interdyscyplinarna i wieloaspektowa. W: S. Niebrzegowska-Barmińska, J. Szadura, M. Szumiło (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (s. 9-24). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Czubala, D. (1978). Folklor garncarzy polskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1985). Opowieści z życia. Z badań nad folklorem współczesnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1985b). Z badań nad opowieścią wspomnieniową w Związku Radzieckim. W: Społeczne funkcje folkloru (s. 37-55). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1996). Nasze mity współczesne. Katowice: Fundacja Dom Dostępny.
Czubala, D. (2005). Wokół legendy miejskiej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Czubala, D., Kozera, A. (2012).Wojenne opowieści wspomnieniowe. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Czubala, D. (2012). Opowiadania z życia czy oral history. W: D. Czubala, A. Kozera, Wojenne opowieści wspomnieniowe (s. 13-39). Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Czubala, D. (2014). Polskie legendy miejskie. Studium i materiały. Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski.
Czubala, D. (2017). Pamięć Zagłady w narracji folklorystycznej. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 203-229.
Czubala, D. (2019). Refleksje z badań terenowych nad opowieściami wspomnieniowymi dotyczącymi Żydów. W: P. Grochowski (red.), O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali (s. 38-46).Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dunaway, D.K. (1996). Introduction. The Interdisciplinarity of Oral History. W: D.K. Dunaway,
W.K. Baum (ed.). Oral History. An Interdisciplinary Anthology. Second Edition. London, New Delhi
Engelking, B. (1994). Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Engelking, B., Grabowski, J. (red.) (2018), Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. T.I-II. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Gerlich, M.G. (1998). Auschwitz – dylematy i rozterki. Wizja obozu w świetle „ludowych” przekazów górnośląskich. „Zeszyty Oświęcimskie”, 22, 335-356.
Grochowski, P. (red.) (2019a). O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grochowski, P. (2019b). Ustne narracje o Holokauście. Między folklorem a historia mówioną. W: Tenże (red.), O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali (s. 7-37). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hajduk-Nijakowska, J. (2016). Doświadczanie pamięci. Folklorystyczny kontekst opowieści wspomnieniowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Hernas, Cz. (1975). Miejsce badań nad folklorem literackim. „Pamiętnik Literacki”, 2, 3-15.
Koprowska, K. (2018). Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Kozera, A. (oprac.) (2008). Z teki folkloru Dionizjusza Czubali. Wojenne opowieści wspomnieniowe. T.1. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Kozera, A. (oprac.) (2010). Z teki folkloru Dionizjusza Czubali. Wojenne opowieści wspomnieniowe. T.II. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Kudela-Świątek, W. (2014). Interdyscyplinarność w badaniach oral history: konieczność czy sposób na nowatorstwo? W: S. Niebrzegowska-Barmińska, J Szadura, M. Szumiło (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kurowska-Budzan, M. (2009). Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Libionka, D. (2018). Powiat miechowski. W: B. Engelking, J. (red.), Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. T. II (s. 11-211). Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Ligęza, J. (1958). Ludowa literatura górnicza. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Ligęza, J. (1972). Awans opowieści wspomnieniowych. W: R. Górski, J. Krzyżanowski (red.) Z Zagadnień twórczości ludowej. Studia folklorystyczne (s. 155-170). Wrocław: Zakład Narodowy im, Ossolińskich.
Łazuk, M. (oprac. dyskusji) (1976). Co to jest język folkloru? „Literatur Ludowa”, nr 4/5, 3-20.
Millerowa, E., Pawlakowa, D., Skrukwa, A. (oprac.) (2005). Raptularz Antoniny Konopczanki. W:O.Kolberg, Dzieła wszystkie. T.73/III, Krakowskie. Suplement do tomów 5-8 (s. 50-105). Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga.
Simonides, D. (1969).Współczesna śląska proca ludowa. Opole: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Simonides, D. (1972). Powstania śląskie we współczesnych opowiadaniach ludowych. Opole: Instytut Śląski.
Tokarska-Bakir, J. (2004). Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny: „Pogranicze”.
Tokarska-Bakir, J. (2008). Legendy o krwi. Antropologia przesądu (z cyklu: Obraz osobliwy). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Tokarska-Bakir, J. (2018). Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego. T. I-II. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Tokarska-Bakir, J. (2019). Bełk i inne miejsca. Opowieść o dziesiętnikach-zastawnikach. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 136-165.
Downloads
Objavljeno
Versions
- 2022-01-28 (2)
- 2021-03-06 (1)
Kako citirati
Broj časopisa
Sekcija
Licenca
Sva prava zadržana (c) 2021 Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture
Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Bez prerada 4.0 Internacionalna licenca.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 232
Number of citations: 0
