Badanie opowieści wspomnieniowych o tragedii żydowskiej w czasie II wojny światowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2020.003Słowa kluczowe
opowieść wspomnieniowa, oral history, sytuacja folklorotwórcza, edycja tekstów folklorystycznychAbstrakt
Wspomnienia i tzw. świadectwa mówione są ważnym źródłem poznania mikrohistorii, doświadczeń jednostkowych związanych z tragedią żydowską w czasie II wojny światowej. Udowodnili to badacze z Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN, publikując w 2018 roku obszerną pracę pt. Dalej jest noc, Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Zdaniem autorki, gromadzone przez folklorystę Dionizjusza Czubalę w trakcie wieloletnich badań terenowych opowieści wspomnieniowe powiązane z tą tematyką, mogłyby wzbogacić analizę funkcjonującej w obiegu pamięci o tamtych tragicznych wydarzeniach. Niestety, sposób ich zredagowania przez Piotra Grochowskiego w tomie pt. O tym nie wolno mówić…
Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali (2019) nie daje takiej możliwości. Autorka zdecydowanie podważa nie tylko zastosowaną przez
Grochowskiego metodę redagowania tekstów zapisanych przez Czubalę, ale także ich uporządkowania w antologii, które ujawnia tradycyjne (ilustracyjne) podejście do zgromadzonych w terenie materiałów. Uniemożliwia to czytelnikowi śledzenie procesu zmiany postaw narratorów wobec tematu żydowskiego. W artykule zanegowano też zasadność umieszczania przez Grochowskiego opowieści wspomnieniowych gdzieś „pomiędzy” praktykami badawczymi z zakresu folklorystyki i oral history, podkreślającnatomiast wartość materiałów pozyskanych metodą oral history do ich analizy i interpretacji przez różne dyscypliny badawcze.
Bibliografia
Adamowski, J., Bartmiński, J. (oprac. dyskusji) (1979). O zbieraniu i wydawaniu tekstów
folkloru. „Literatura Ludowa”, nr 1/3, s. 3-18.
Bartmiński, J. (2008). O wartościach słowa mówionego. W: S. Niebrzegowska-Bartmińska, S. Wasiuta (red.), Historia mówione w świetle etnolingwistyki (s. 9-16). Lublin: Wydawnictwo Polihymnia.
Bartmiński, J. (2014). Historia mówiona – interdyscyplinarna i wieloaspektowa. W: S. Niebrzegowska-Barmińska, J. Szadura, M. Szumiło (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (s. 9-24). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Czubala, D. (1978). Folklor garncarzy polskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1985). Opowieści z życia. Z badań nad folklorem współczesnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1985b). Z badań nad opowieścią wspomnieniową w Związku Radzieckim. W: Społeczne funkcje folkloru (s. 37-55). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czubala, D. (1996). Nasze mity współczesne. Katowice: Fundacja Dom Dostępny.
Czubala, D. (2005). Wokół legendy miejskiej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Czubala, D., Kozera, A. (2012).Wojenne opowieści wspomnieniowe. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Czubala, D. (2012). Opowiadania z życia czy oral history. W: D. Czubala, A. Kozera, Wojenne opowieści wspomnieniowe (s. 13-39). Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Czubala, D. (2014). Polskie legendy miejskie. Studium i materiały. Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski.
Czubala, D. (2017). Pamięć Zagłady w narracji folklorystycznej. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 203-229.
Czubala, D. (2019). Refleksje z badań terenowych nad opowieściami wspomnieniowymi dotyczącymi Żydów. W: P. Grochowski (red.), O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali (s. 38-46).Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dunaway, D.K. (1996). Introduction. The Interdisciplinarity of Oral History. W: D.K. Dunaway,
W.K. Baum (ed.). Oral History. An Interdisciplinary Anthology. Second Edition. London, New Delhi
Engelking, B. (1994). Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Engelking, B., Grabowski, J. (red.) (2018), Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. T.I-II. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Gerlich, M.G. (1998). Auschwitz – dylematy i rozterki. Wizja obozu w świetle „ludowych” przekazów górnośląskich. „Zeszyty Oświęcimskie”, 22, 335-356.
Grochowski, P. (red.) (2019a). O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grochowski, P. (2019b). Ustne narracje o Holokauście. Między folklorem a historia mówioną. W: Tenże (red.), O tym nie wolno mówić... Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dioniuzjusza Czubali (s. 7-37). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hajduk-Nijakowska, J. (2016). Doświadczanie pamięci. Folklorystyczny kontekst opowieści wspomnieniowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Hernas, Cz. (1975). Miejsce badań nad folklorem literackim. „Pamiętnik Literacki”, 2, 3-15.
Koprowska, K. (2018). Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Kozera, A. (oprac.) (2008). Z teki folkloru Dionizjusza Czubali. Wojenne opowieści wspomnieniowe. T.1. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Kozera, A. (oprac.) (2010). Z teki folkloru Dionizjusza Czubali. Wojenne opowieści wspomnieniowe. T.II. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych w Pińczowie.
Kudela-Świątek, W. (2014). Interdyscyplinarność w badaniach oral history: konieczność czy sposób na nowatorstwo? W: S. Niebrzegowska-Barmińska, J Szadura, M. Szumiło (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kurowska-Budzan, M. (2009). Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Libionka, D. (2018). Powiat miechowski. W: B. Engelking, J. (red.), Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. T. II (s. 11-211). Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Ligęza, J. (1958). Ludowa literatura górnicza. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Ligęza, J. (1972). Awans opowieści wspomnieniowych. W: R. Górski, J. Krzyżanowski (red.) Z Zagadnień twórczości ludowej. Studia folklorystyczne (s. 155-170). Wrocław: Zakład Narodowy im, Ossolińskich.
Łazuk, M. (oprac. dyskusji) (1976). Co to jest język folkloru? „Literatur Ludowa”, nr 4/5, 3-20.
Millerowa, E., Pawlakowa, D., Skrukwa, A. (oprac.) (2005). Raptularz Antoniny Konopczanki. W:O.Kolberg, Dzieła wszystkie. T.73/III, Krakowskie. Suplement do tomów 5-8 (s. 50-105). Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga.
Simonides, D. (1969).Współczesna śląska proca ludowa. Opole: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Simonides, D. (1972). Powstania śląskie we współczesnych opowiadaniach ludowych. Opole: Instytut Śląski.
Tokarska-Bakir, J. (2004). Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny: „Pogranicze”.
Tokarska-Bakir, J. (2008). Legendy o krwi. Antropologia przesądu (z cyklu: Obraz osobliwy). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Tokarska-Bakir, J. (2018). Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego. T. I-II. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Tokarska-Bakir, J. (2019). Bełk i inne miejsca. Opowieść o dziesiętnikach-zastawnikach. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 136-165.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2022-01-28 - (2)
- 2021-03-06 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 232
Liczba cytowań: 0
