"Żyła niegdyś królewska para"… - śląskie baśnie czarodziejskie o królewnach, smokach i …
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2017.001Ključne reči
baśń, śląska baśń, królewna, smokApstrakt
Charakterystyczną cechą śląskich baśni jest jej demokratyzm i ideologiczne nacechowanie, zrozumiałe ze względu na zawiłą historię tego regionu ( germanizacja, wyzysk społeczny ludu). Oczywiście, dla młodego czytelnika polityczne uwikłania i niuanse nie są istotne. Od baśni oczekuje atrakcyjnej fabuły, pełnej przygód, zabawy a nawet humoru. To sprawia, że wchodzi ona w koneksje z innymi folklorystycznymi formami, np. podaniem, legendą, a nawet powieścią historyczną. Owe związki widoczne są zwłaszcza w sposobach konkretyzowania przestrzeni i czasu akcji oraz bohatera, który posiada imię, wykonuje typowy dla tego obszaru geograficznego zawód. Tradycyjna baśń wskazuje na bliżej nieokreślone miejsce i czas, nie precyzuje, kim jest bohater. Autorzy baśni śląskich nie zawsze ściśle przestrzegają reguł gatunku, natomiast odwołują się do źródeł folklorystycznych, regionalnych, mitologicznych, religijnych (począwszy od starożytności po współczesność), wykorzystują w swych opowieściach międzynarodowe wątki i motywy (zaginionej królewny, smoka, ucznia czarnoksiężnika, pięknej i bestii, królewicza zaklętego w zwierzę, magicznych przedmiotów), którym nadają lokalny koloryt, zgodnie z wychowawczymi założeniami i może oczekiwaniami dziecka.
Reference
DOBKIEWICZOWA KORNELIA (2008), Sztolnia w Sowich Górach. Baśnie i opowieści z ziemi opolskiej, Beskidów i Dolnego Śląska, Poznań.
DOBKIEWICZOWA KORNELIA (1969), Wężowa Królewna. Baśnie i opowieści ze Śląska, Katowice.
DRAPELLA Z. (1976), Od Lewiatana do Jormugandra. Rzecz o potworach morskich, ludziach Morza i duchach wód, Gdańsk.
HESKA-KWAŚNIEWICZ KRYSTYNA (1996), Podania, baśnie i legendy o Śląsku w literackiej edukacji regionalnej, [w:] idem, red., Tajemnicze ogrody. Rozprawy i szkice z literatury dla dzieci i młodzieży, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
KRASOŃ KATARZYNA (1997), Świat baśni, legendy i historii czyli o pisarstwie Kornelii Dobkiewiczowej dla dzieci i młodzieży, Wrocław: Wyd. Bagiński i Synowie.
ONDRUSZ J. (1973), Godki śląskie. Podania i baśnie ze Śląska Cieszyńskiego, Ostrava.
PROPP WŁADIMIR (2003), Historyczne korzenie bajki magicznej, Warszawa: Wydawnictwo KR.
WŁADIMIR PROPP (2000), Nie tylko bajka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
SAPKOWSKI ANDRZEJ (2001), Rękopis znaleziony w smoczej jaskini. Kompedium Widzy o literaturze fantasy, Warszawa.
SCHNEIDER S., (1910), Król wężów, „Lud. Kwartalnik Etnograficzny” t. 16.
SIMONIDES DOROTA (2008), Opolskie legendy i bajki, Opole.
SKOTNICKA GERTRUDA (1978), Znaczenie baśni regionalnych na przykładzie tekstów o morzu i wybrzeżu, [w:] Baśń i dziecko, wyb. i oprac. H. Skrobiszewska, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
SKROIBISZEWSKA HALINA (1971), Książki naszych dzieci, czyli o literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa.
Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej (2002), pod red. B. Tylickiej i G. Leszczyńskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy Ossolińskich.
Słownik literatury polskiej XX wieku (1992), pod red. A. Brodzkiej i in., Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy Ossolińskich.
WAKSMUND RYSZARD (2000), Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
WASYLEWSKI STANISŁAW (1966), Meluzyna czyli panna ze Śląskiego wiatru, Katowice.
WRÓBLEWSKA VIOLETTA (2009), Regionalizm w kontekście baśni literackich, [w:] Edukacja polonistyczna w obliczu przemian kulturowych dawniej i dziś, pod red. W. Sawryckiego, M. Wróblewskiego, Toruń.
ZIENTARA-MALEWSKA MARIA (1970), Baśnie znad Łyny.
Downloads
Objavljeno
Kako citirati
Broj časopisa
Sekcija
Licenca
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 535
Number of citations: 0
