"Żyła niegdyś królewska para"… - śląskie baśnie czarodziejskie o królewnach, smokach i …
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2017.001Słowa kluczowe
baśń, śląska baśń, królewna, smokAbstrakt
Charakterystyczną cechą śląskich baśni jest jej demokratyzm i ideologiczne nacechowanie, zrozumiałe ze względu na zawiłą historię tego regionu ( germanizacja, wyzysk społeczny ludu). Oczywiście, dla młodego czytelnika polityczne uwikłania i niuanse nie są istotne. Od baśni oczekuje atrakcyjnej fabuły, pełnej przygód, zabawy a nawet humoru. To sprawia, że wchodzi ona w koneksje z innymi folklorystycznymi formami, np. podaniem, legendą, a nawet powieścią historyczną. Owe związki widoczne są zwłaszcza w sposobach konkretyzowania przestrzeni i czasu akcji oraz bohatera, który posiada imię, wykonuje typowy dla tego obszaru geograficznego zawód. Tradycyjna baśń wskazuje na bliżej nieokreślone miejsce i czas, nie precyzuje, kim jest bohater. Autorzy baśni śląskich nie zawsze ściśle przestrzegają reguł gatunku, natomiast odwołują się do źródeł folklorystycznych, regionalnych, mitologicznych, religijnych (począwszy od starożytności po współczesność), wykorzystują w swych opowieściach międzynarodowe wątki i motywy (zaginionej królewny, smoka, ucznia czarnoksiężnika, pięknej i bestii, królewicza zaklętego w zwierzę, magicznych przedmiotów), którym nadają lokalny koloryt, zgodnie z wychowawczymi założeniami i może oczekiwaniami dziecka.
Bibliografia
DOBKIEWICZOWA KORNELIA (2008), Sztolnia w Sowich Górach. Baśnie i opowieści z ziemi opolskiej, Beskidów i Dolnego Śląska, Poznań.
DOBKIEWICZOWA KORNELIA (1969), Wężowa Królewna. Baśnie i opowieści ze Śląska, Katowice.
DRAPELLA Z. (1976), Od Lewiatana do Jormugandra. Rzecz o potworach morskich, ludziach Morza i duchach wód, Gdańsk.
HESKA-KWAŚNIEWICZ KRYSTYNA (1996), Podania, baśnie i legendy o Śląsku w literackiej edukacji regionalnej, [w:] idem, red., Tajemnicze ogrody. Rozprawy i szkice z literatury dla dzieci i młodzieży, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
KRASOŃ KATARZYNA (1997), Świat baśni, legendy i historii czyli o pisarstwie Kornelii Dobkiewiczowej dla dzieci i młodzieży, Wrocław: Wyd. Bagiński i Synowie.
ONDRUSZ J. (1973), Godki śląskie. Podania i baśnie ze Śląska Cieszyńskiego, Ostrava.
PROPP WŁADIMIR (2003), Historyczne korzenie bajki magicznej, Warszawa: Wydawnictwo KR.
WŁADIMIR PROPP (2000), Nie tylko bajka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
SAPKOWSKI ANDRZEJ (2001), Rękopis znaleziony w smoczej jaskini. Kompedium Widzy o literaturze fantasy, Warszawa.
SCHNEIDER S., (1910), Król wężów, „Lud. Kwartalnik Etnograficzny” t. 16.
SIMONIDES DOROTA (2008), Opolskie legendy i bajki, Opole.
SKOTNICKA GERTRUDA (1978), Znaczenie baśni regionalnych na przykładzie tekstów o morzu i wybrzeżu, [w:] Baśń i dziecko, wyb. i oprac. H. Skrobiszewska, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
SKROIBISZEWSKA HALINA (1971), Książki naszych dzieci, czyli o literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa.
Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej (2002), pod red. B. Tylickiej i G. Leszczyńskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy Ossolińskich.
Słownik literatury polskiej XX wieku (1992), pod red. A. Brodzkiej i in., Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy Ossolińskich.
WAKSMUND RYSZARD (2000), Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
WASYLEWSKI STANISŁAW (1966), Meluzyna czyli panna ze Śląskiego wiatru, Katowice.
WRÓBLEWSKA VIOLETTA (2009), Regionalizm w kontekście baśni literackich, [w:] Edukacja polonistyczna w obliczu przemian kulturowych dawniej i dziś, pod red. W. Sawryckiego, M. Wróblewskiego, Toruń.
ZIENTARA-MALEWSKA MARIA (1970), Baśnie znad Łyny.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 462
Liczba cytowań: 0
