O ludowej etiologii wrodzonego kalectwa
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.6.2018.006Słowa kluczowe
językowy obraz świata, ludowe wierzenia o przyczynach wrodzonego kalectwaAbstrakt
W artykule poruszono problem utrwalonych w kulturze ludowej przekonań dotyczących przyczyn powstania wrodzonego kalectwa. Na podstawie analizy nazw kaleka, ułomny, krypel, kliszowy, a także inwalida, niepełnosprawny, osoba z niepełnosprawnością Autorka dokonuje rekonstrukcji utrwalonej w tych danych językowych konceptualizacji kalectwa. W kolejności przedstawia, korzystając z XIX- i XX-wiecznych materiałów etnograficznych i folklorystycznych oraz zapisów zebranych w okolicach miejscowości Zawadów (woj. lubelskie, pow. łęczyński, gm. Puchaczów), omawia kalectwo jako skutek: 1) styczności płodu z sacrum, 2) zakłócenia przez ciężarną rajskiego porządku, 3) odebrania dziecku zdrowia przez inne poczęte dziecko oraz 4) jako skutek praktyk wykonywanych na szkodę nienarodzonego jeszcze dziecka przez osoby nieżyczliwe.
Bibliografia
Bartmiński J. (2001). O językowym obrazie świata Polaków końca XX wieku. W: S. Dubisz, S. Gajda (red.). Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju. (s. 27–53). Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Dudek A. (2003). Obrzędowość doroczna na obszarze gminy Wola Uhruska – w wypowiedziach mieszkańców. W: F. Czyżewski (red.). Gmina Wola Uhruska na tle Euroregionu Bug. Język i kultura. (s. 127–136). Wola Uhruska: Urząd Gminy Wola Uhruska, Lublin: Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Galasiński, D. (2013). Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 4(9), 3–6.
Marczewska, M. (2018). ZROWIE w świetle danych językowych. W: S. Niebrzegowska-Bartmińska, J.
Szadura, B. Żywicka (red.), Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów. T. 4: Słownik językowy – leksykon – encyklopedia w programie badań porównawczych. (s. 189–204). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Matczakowa, S. (1963). Dziecko w rodzinie wiejskiej (Materiały z powiatu radomszczańskiego). Łódzkie Studia Etnograficzne, 5, 131–178.
Stomma L. (1981). Słońce rodzi się 13 grudnia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szadura J. (2017). Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wasilewski J. S. (1989). Tabu a paradygmaty etnologii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wasilewski J. S. (2010). Tabu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zadurska, O. (2017), Ludowy wizerunek dzieci kalekich i jego społeczne konsekwencje. Litteraria Copernicana, 3(23), 53–66. doi: http://dx.doi.org/10.12775/LC.2017.050.
Skróty słowników
Bor SEJP Boryś W. (2006). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.
Brüc SE Brückner A. (1970). Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa (przedruk z wyd.1, Kraków 1927).
Karł SGP Karłowicz J. (1900–1911). Słownik gwar polskich. T. 1–6. Kraków.
Kop SWO Kopaliński W. (1989). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. 16 rozszerz., Warszawa.
Kow Lek Kowalski P. (1998). Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław.
Lin SJP Linde S. B. (1951). Słownik języka polskiego. T. 1–6, Warszawa. (Wyd. 3 fotooffset. według wyd. 2 z lat 1854–1860).
SJP Dor Doroszewski W. red. (1958–1969). Słownik języka polskiego. T. 1–11, Warszawa.
SJP PWN.pl Słownik języka polskiego. Pozyskano z http://sjp.pwn.pl. (dostęp: 10.10.2018).
SWJP Dun Dunaj B. red. (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa.
USJP Dub Dubisz S. red. (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1–6, Warszawa.
WSJP PWN Wielki słownik języka polskiego PWN ze słownikiem wyrazów bliskoznacznych. (Multimedia).
WSJP Żmig Żmigrodzki P. red. Wielki słownik języka polskiego. Pozyskano z www.wsjp.pl. (dostęp: 10.10.2018).
Skróty źródeł
Gaj Rozw Gaj-Piotrowski W. (1967). Kultura społeczna ludu z okolic Rozwadowa. Wrocław.
MAAE „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne wydawane staraniem Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności w Krakowie”. Kraków. T. 1–14: 1896–1919.
MSGP Kucharzyk R.; Niezabitowska A.; Reichan J.; Tokarz M.; Wójcicka W.; Wronicz J. red. (2010). Mały słownik gwar polskich. Kraków.
Wisła „Wisła. Miesięcznik Geograficzno-Etnograficzny”. Warszawa. T. 1–20: 1887–1905 i 1916–1917.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1868
Liczba cytowań: 0
