Apokalipsa zombie we współczesnej literaturze dziecięcej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2019.002Słowa kluczowe
zombie apokalipsa, horror, posthumanizm, literatura dziecięcaAbstrakt
Artykuł „Apokalipsa zombie we współczesnej literaturze dziecięcej” porusza mało rozpoznany w polskich badaniach nad literaturą dla dzieci temat katastroficznych narracji zombiecentrycznych, których elementy, szczególnie motyw zombie apokalipsy, pojawiają się coraz częściej w utworach skierowanych do dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. Interpretacji podlegają trzy popularne anglosaskie książki obrazkowe: „A Brain is for Eating” (2001) Dana i Amelii Jacobsów z ilustracjami Scotta Brundagea,„Peanut Butter & Jelly Brains”(2015) Joe’go McGee i Charles’a Santoso oraz „Zombie Cat. The Tale of a Decomposing Kittu” (2012) Isabel Atherton i Bethany Straker, w których dominuje kolejno: mroczna karnawalizacja i drastyczne ujęcie zombie-dzieci jako krwiożerczych monstrów; łagodna karnawalizacja oraz zombie-dziecko jako fantom uczłowieczony; mroczna karnawalizacja z przewodnim motywem zwierzęcia zombie. Omówione teksty prezentują wielowymiarowe, zaczerpnięte z folkloru dziecięcego i apokaliptycznego kina gore, groteskowo-makabryczne obrazowanie, jak też jego znaczenie w kontekście dyskursów zogniskowanych wokół posthumanizmu i tematów społecznych istotnych dla współczesności. W artykule pojawia się również próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego polscy twórcy niechętnie sięgają po omawianą tematykę i z jakiego powodu jest on tak ważny w anglosaskiej literaturze dziecięcej.Bibliografia
ABBRUSCATO, J., JONES, T. (red.) (2014). The Gothic Fairy Tale in Young Adult Literature: Essays on Stories from Grimm to Gaiman. North Carolina: McFarland.
ATHERTON, I., BETHAN, S. (2012). Zombie Cat. The Tale of a Decomposing Kitty. New York: Skyhorse.
AUSTIN, E. (2015). Zombie Culture: Dissent, Celebration and the Carnivalesque in Social Spaces. W: L. Hubner, M. Leaning, P. Manning (red.),The Zombie Renaissance in Popular Culture. New York : Springer.
BACHTIN, M. (1975). Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza irenesansu (przeł. A. i A. Goreniowie). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
BOYER, E. (2015). Zombies All! The Janus-Faced Zombie of the Twenty-first Century, „The Journal of Popular Culture”, 6, s. 1139−1152.
BUCKLEY, G. Ch. (2017). Twenty-First-Century Children’s Gothic: From the Wanderer to Nomadic Subject (Traditions in American Cinema). Edinburgh: Edinburgh University Press.
CARRINGTON, V., PRIYADHARSHINI, E., ROWSELL, J., WESTRUP, R. (red.) (2016). Generation Z: Zombies. Popular Culture, and Educating Youth. New York: Springer.
CIEŚLIKOWSKI, J. (1985). Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
DEMELLO, M. (2012). Animals and Society. An Introduction to Human-Animal Studies. New York: Columbia University Press.
DREZNER, D. (2011). Theories of International Politics and Zombies. Princeton : Princeton University Press.
GOLDSTEIN, D., GRIDER, D., THOMAS, S. A. (red.) (2007). Haunting Experiences. Ghosts in Contemporary Folklore. Logan-Utah : Utah State University Press.
GOMEL, E. (2018). Zombie w science fiction w zwierciadle postmodernizmu i podmiotowości (przeł. K. Olkusz). W: K. Olkusz (red.), Groza i postgroza. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
HARAWAY, D. (2012). Manifest gatunków stowarzyszonych (przeł. J. Bednarek). W: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
HOOD, S. K. (2018). Once Upon a Time in a Dark and Scary Book: The Messages of Horror Literature for Children. North Carolina: McFarland.
HOWARTH, M. (2014). Under the Bed, Creeping: Psychoanalyzing the Gothic in Children’s Literature. North Carolina: McFarland.
HURN, S. (2012). Humans and Other Animals. Cross-Cultural Perspectives on Human- Animal Interactions. New York : PlutoPress.
JACOBS, D. i A. (2001). A Brain is for Eating, Pale Dot Voyage: New York. JANUS-SITARZ, A. (1997). Groteska literacka. Od diabła w Damaszku po Becketta i Mrożka. Kraków: Universitas.
KŁOSIŃSKI, M. (2015). Ratunkiem jest tylko poezja. Baudrillard – teoria – literatura. Warszawa: IBL PAN.
KOŁTYCZKA, M. (2014). Słowo wstępne. W: Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
KOSTECKA, W. (2014). Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
KRISTEVA, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (przeł. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
ŁEBKOWSKA, A. (2012),. Somatopoetyka. W: T. Walas, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Kraków: Universitas.
MASON, F. (2015). The Galvanic ‘Unhuman’: Technology, the Living Dead and the ‘Animal-Machine’ in Literature and Culture. W: L. Hubner, M. Leaning, P. Manning (red.), The Zombie Renaissance in Popular Culture. New York: Springer.
MCGEE, J., SANTOSO, Ch. (2015). Peanut Butter & Jelly Brains: A Zombie Culinary Tale. New York : Abrams Books for Young Reader.
MCNALLY, D. (2011). Monsters of the Market. Zombies, Vampires and Global Capitalism. Leiden: Haymarket Books.
OLKUSZ, K. (2010). Współczesność w zwierciadle horroru. O najnowszej polskiej fantastyce grozy. Racibórz: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły w Raciborzu.
OLKUSZ, K. (2016a). Jak „ugryźć” temat? Wieloaspektowość figur zombie. W: K. Olkusz (red.), Zombie w kulturze. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
OLKUSZ, K. (2016b). Literatura zombiecentryczna jako narracje końca i początku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 2, s. 33−45.
OLKUSZ, K. (2016c). No-one is Innocent. Conspiracy Theories in Zombie-centric Literary Narratives, „Czas Kultury”, 2, s. 66−81.
OLKUSZ, K. (2019). Narracje zombiecentryczne. Literatura – Teoria – Antropologia.
PAPUZIŃSKA, J. (1996). Dziecko w świecie emocji literackich. Warszawa:
Wydawnictwo SBP.
SIMONIDES, D. (1986). Ele, mele, dudki. Rymowanki dzieci śląskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
SLANY, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
SLANY, K. (2017d). Czy w Strachopolis Doroty Wieczorek straszy?. „Creatio Fantastica”, 1, s. 7−24.
SLANY, K., (2017b). Strategie oswajania monstrów przez dzieci we współczesnych książkach obrazkowych. „Biblioteka Współczesnej Myśli Pedagogicznej”, nr 6, s. 13−30.
SLANY, K., OLKUSZ, K. (2016). Groza w nieco innej odsłonie – z Katarzyną Slany rozmawia Ksenia Olkusz. „Creatio Fantastica”, XII, 2 (53), s. 1-11. Pozyskano z: https://www.academia.edu/32730075/Groza_w_nieco_innej_ods%C5%82onie.
TARR, A., WHITE, D. R. (2018). Posthumanism in Young Adult Fiction: Finding Humanity in a Posthuman World. Jackson: University Press of Missisipi.
WIECZOREK, D. (2015). Strachopolis, Kraków: Wydawnictwo Skrzat.
WOLFE, C. (2008). What is Posthumanism? Minneapolis-London: University of Minnesota Press.
RADKOWSKA-WALKOWICZ, M. (2008). Od Golema do Terminatora: wizerunki sztucznego człowieka w kulturze. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
RUDOLF, E. (2001). Świat istot fantastycznych we współczesnej literaturze popularnej. Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
SLANY, K. (2017a). Karnawalizacja grozy w folklorze dziecięcym. „Literatura Ludowa”, 1, s. 3−19.
SLANY, K. (2017c). Horror dziecięcy w serii Lepiej w to uwierz! Grzegorza Gortata, „Ruch Literacki”, 1, s. 24−45.
WARNER, M. (2000). No Go the Bogeyman. Scaring, Lulling and Making Mock. London: Vintage.
WORTMAN, Stefania (1985), Baśń w literaturze i życiu dziecka. Co i jak opowiadać?,
Wydawnictwo SBP: Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 454
Liczba cytowań: 0
