Apokalipsa zombie we współczesnej literaturze dziecięcej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2019.002Ključne riječi
zombie apokalipsa, horror, posthumanizm, literatura dziecięcaSažetak
Artykuł „Apokalipsa zombie we współczesnej literaturze dziecięcej” porusza mało rozpoznany w polskich badaniach nad literaturą dla dzieci temat katastroficznych narracji zombiecentrycznych, których elementy, szczególnie motyw zombie apokalipsy, pojawiają się coraz częściej w utworach skierowanych do dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. Interpretacji podlegają trzy popularne anglosaskie książki obrazkowe: „A Brain is for Eating” (2001) Dana i Amelii Jacobsów z ilustracjami Scotta Brundagea,„Peanut Butter & Jelly Brains”(2015) Joe’go McGee i Charles’a Santoso oraz „Zombie Cat. The Tale of a Decomposing Kittu” (2012) Isabel Atherton i Bethany Straker, w których dominuje kolejno: mroczna karnawalizacja i drastyczne ujęcie zombie-dzieci jako krwiożerczych monstrów; łagodna karnawalizacja oraz zombie-dziecko jako fantom uczłowieczony; mroczna karnawalizacja z przewodnim motywem zwierzęcia zombie. Omówione teksty prezentują wielowymiarowe, zaczerpnięte z folkloru dziecięcego i apokaliptycznego kina gore, groteskowo-makabryczne obrazowanie, jak też jego znaczenie w kontekście dyskursów zogniskowanych wokół posthumanizmu i tematów społecznych istotnych dla współczesności. W artykule pojawia się również próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego polscy twórcy niechętnie sięgają po omawianą tematykę i z jakiego powodu jest on tak ważny w anglosaskiej literaturze dziecięcej.References
ABBRUSCATO, J., JONES, T. (red.) (2014). The Gothic Fairy Tale in Young Adult Literature: Essays on Stories from Grimm to Gaiman. North Carolina: McFarland.
ATHERTON, I., BETHAN, S. (2012). Zombie Cat. The Tale of a Decomposing Kitty. New York: Skyhorse.
AUSTIN, E. (2015). Zombie Culture: Dissent, Celebration and the Carnivalesque in Social Spaces. W: L. Hubner, M. Leaning, P. Manning (red.),The Zombie Renaissance in Popular Culture. New York : Springer.
BACHTIN, M. (1975). Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza irenesansu (przeł. A. i A. Goreniowie). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
BOYER, E. (2015). Zombies All! The Janus-Faced Zombie of the Twenty-first Century, „The Journal of Popular Culture”, 6, s. 1139−1152.
BUCKLEY, G. Ch. (2017). Twenty-First-Century Children’s Gothic: From the Wanderer to Nomadic Subject (Traditions in American Cinema). Edinburgh: Edinburgh University Press.
CARRINGTON, V., PRIYADHARSHINI, E., ROWSELL, J., WESTRUP, R. (red.) (2016). Generation Z: Zombies. Popular Culture, and Educating Youth. New York: Springer.
CIEŚLIKOWSKI, J. (1985). Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
DEMELLO, M. (2012). Animals and Society. An Introduction to Human-Animal Studies. New York: Columbia University Press.
DREZNER, D. (2011). Theories of International Politics and Zombies. Princeton : Princeton University Press.
GOLDSTEIN, D., GRIDER, D., THOMAS, S. A. (red.) (2007). Haunting Experiences. Ghosts in Contemporary Folklore. Logan-Utah : Utah State University Press.
GOMEL, E. (2018). Zombie w science fiction w zwierciadle postmodernizmu i podmiotowości (przeł. K. Olkusz). W: K. Olkusz (red.), Groza i postgroza. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
HARAWAY, D. (2012). Manifest gatunków stowarzyszonych (przeł. J. Bednarek). W: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
HOOD, S. K. (2018). Once Upon a Time in a Dark and Scary Book: The Messages of Horror Literature for Children. North Carolina: McFarland.
HOWARTH, M. (2014). Under the Bed, Creeping: Psychoanalyzing the Gothic in Children’s Literature. North Carolina: McFarland.
HURN, S. (2012). Humans and Other Animals. Cross-Cultural Perspectives on Human- Animal Interactions. New York : PlutoPress.
JACOBS, D. i A. (2001). A Brain is for Eating, Pale Dot Voyage: New York. JANUS-SITARZ, A. (1997). Groteska literacka. Od diabła w Damaszku po Becketta i Mrożka. Kraków: Universitas.
KŁOSIŃSKI, M. (2015). Ratunkiem jest tylko poezja. Baudrillard – teoria – literatura. Warszawa: IBL PAN.
KOŁTYCZKA, M. (2014). Słowo wstępne. W: Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
KOSTECKA, W. (2014). Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
KRISTEVA, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (przeł. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
ŁEBKOWSKA, A. (2012),. Somatopoetyka. W: T. Walas, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Kraków: Universitas.
MASON, F. (2015). The Galvanic ‘Unhuman’: Technology, the Living Dead and the ‘Animal-Machine’ in Literature and Culture. W: L. Hubner, M. Leaning, P. Manning (red.), The Zombie Renaissance in Popular Culture. New York: Springer.
MCGEE, J., SANTOSO, Ch. (2015). Peanut Butter & Jelly Brains: A Zombie Culinary Tale. New York : Abrams Books for Young Reader.
MCNALLY, D. (2011). Monsters of the Market. Zombies, Vampires and Global Capitalism. Leiden: Haymarket Books.
OLKUSZ, K. (2010). Współczesność w zwierciadle horroru. O najnowszej polskiej fantastyce grozy. Racibórz: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły w Raciborzu.
OLKUSZ, K. (2016a). Jak „ugryźć” temat? Wieloaspektowość figur zombie. W: K. Olkusz (red.), Zombie w kulturze. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
OLKUSZ, K. (2016b). Literatura zombiecentryczna jako narracje końca i początku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 2, s. 33−45.
OLKUSZ, K. (2016c). No-one is Innocent. Conspiracy Theories in Zombie-centric Literary Narratives, „Czas Kultury”, 2, s. 66−81.
OLKUSZ, K. (2019). Narracje zombiecentryczne. Literatura – Teoria – Antropologia.
PAPUZIŃSKA, J. (1996). Dziecko w świecie emocji literackich. Warszawa:
Wydawnictwo SBP.
SIMONIDES, D. (1986). Ele, mele, dudki. Rymowanki dzieci śląskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
SLANY, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
SLANY, K. (2017d). Czy w Strachopolis Doroty Wieczorek straszy?. „Creatio Fantastica”, 1, s. 7−24.
SLANY, K., (2017b). Strategie oswajania monstrów przez dzieci we współczesnych książkach obrazkowych. „Biblioteka Współczesnej Myśli Pedagogicznej”, nr 6, s. 13−30.
SLANY, K., OLKUSZ, K. (2016). Groza w nieco innej odsłonie – z Katarzyną Slany rozmawia Ksenia Olkusz. „Creatio Fantastica”, XII, 2 (53), s. 1-11. Pozyskano z: https://www.academia.edu/32730075/Groza_w_nieco_innej_ods%C5%82onie.
TARR, A., WHITE, D. R. (2018). Posthumanism in Young Adult Fiction: Finding Humanity in a Posthuman World. Jackson: University Press of Missisipi.
WIECZOREK, D. (2015). Strachopolis, Kraków: Wydawnictwo Skrzat.
WOLFE, C. (2008). What is Posthumanism? Minneapolis-London: University of Minnesota Press.
RADKOWSKA-WALKOWICZ, M. (2008). Od Golema do Terminatora: wizerunki sztucznego człowieka w kulturze. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
RUDOLF, E. (2001). Świat istot fantastycznych we współczesnej literaturze popularnej. Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
SLANY, K. (2017a). Karnawalizacja grozy w folklorze dziecięcym. „Literatura Ludowa”, 1, s. 3−19.
SLANY, K. (2017c). Horror dziecięcy w serii Lepiej w to uwierz! Grzegorza Gortata, „Ruch Literacki”, 1, s. 24−45.
WARNER, M. (2000). No Go the Bogeyman. Scaring, Lulling and Making Mock. London: Vintage.
WORTMAN, Stefania (1985), Baśń w literaturze i życiu dziecka. Co i jak opowiadać?,
Wydawnictwo SBP: Warszawa.
Downloads
Objavljeno
How to Cite
Broj časopisa
Rubrika
License
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 454
Number of citations: 0
