Jak brzmiał realny socjalizm? Dźwiękowa nostalgia za PRL-em. Artefakty i praktyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.3.2021.005Słowa kluczowe
pejzaż dźwiękowy, socjalizm, pamięć, media, nostalgiaAbstrakt
Artykuł zawiera analizę współczesnych praktyk polskiej kultury popularnej, związanych wprost z mediami audialnymi, muzyką oraz pejzażem dźwiękowym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej – postrzeganymi jako nacechowane nostalgią elementy kultury pamięci. Przedmiotem refleksji stają się m.in. takie zjawiska jak reedycje wydawnictw muzycznych z czasów realnego socjalizmu, powrót analogowych mediów dźwiękowych (płyt winylowych, kaset magnetofonowych), a także crate digging, czyli praktyka poszukiwania w antykwariatach i serwisach aukcyjnych nagrań z czasów PRL-u, mających posłużyć jako źródło próbek dźwiękowych do wykorzystania we własnej działalności artystycznej oraz tworzenie kanałów w mediach społecznościowych poświęconych audiosferze minionej epoki. Zjawiska te są analizowane jako próby rekonstrukcji utraconego dziedzictwa – zaprzepaszczonej, socjalistycznej nowoczesności, przejawiającej się w ówczesnych praktykach życia codziennego.
Bibliografia
kunegunda (2016, 26 stycznia). Bardzo dobry usypiacz [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=jVmEjYm0TJQ
Adam Rxxyxxk (2019, 10 marca). Stare radio lampowe GRUNDIG z 1958 r. [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=IHcSkUkBHqg
Adam Śmiałek (2020, 16 października). TOWARY MODNE 35 – Bambino: gramofon, na którym lepiej płyt nie kłaść [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=Io_hvgO43WI
ajgieTVretro (2013, 29 września). JINGLE Z LISTY PRZEBOJÓW PROGRAMU III – WSPOMNIENIE [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=_m2ff0DZWpQ
Anderson, I. (2007). This Is Our Music: Free Jazz, the Sixties, and American Culture. Philadelphia: University of Pensylwania Press.
Barthes, R. (2011). Roland Barthes (przeł. T. Swoboda). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Bataille, G. (2002). Część przeklęta oraz Ekonomia na miarę wszechświata. Granica użytecznego (przeł. K. Jarosz). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Borchardt, M., Brzostek, D. (2016). Od domu (kultury) do chmury (danych). Jak splatała się sieć. Rozmawiają Marcin Borchardt i Dariusz Brzostek. Fragile, 1, 87–93.
Brzostek, D. (2017). Odtworzyć tożsamość, odzyskać nowoczesność. Od plądrowania archiwów do rekonstrukcji nagrań. Przegląd Kulturoznawczy, 31(1), 85–105.
Brzostek, D. (2020a). Nostalgia nośnika. O retrotopijnych właściwościach kasety magnetofonowej (jako przedmiotu). W: M. Czapiga, M. Rydlewski (red.), Antropologia, media, komunikacja (s. 41–52). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brzostek, D. (2020b). Zmiana ustroju, zmiana nośnika? Digitalizacja dźwięku i praktyki polskich fonoamatorów w czasach transformacji. Czas Kultury, 36(3), 112–119.
CHOROSZCZ1 (2018, 2 listopada). LISTA PRZEBOJÓW TRÓJKI – notowanie 131 z 20.10.1984 część 1 [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=R64S1mp4jhw
Chaciński, B. (2018). Między frazami. Recenzja płyty: Pejzaż „Ostatni dzień lata” [serwis internetowy polityka.pl]. Pobrano z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/muzyka/1756274,1,recenzja-plyty-pejzaz-ostatni-dzien-lata.read
Cutler, Ch. (1999). Plądrofonia. W: Ch. Cutler, O muzyce popularnej. Pisma teoretyczno-krytyczne (przeł. I. Socha). Kraków: Zielona Sowa.
dieludolfs1 (2015, 4 maja). Polski Fiat 126p 1980r – Praca silnika 650 i wolne obroty po regulacjach [plik wideo]. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=WCFSsiRy7gM
Freud, S. (1997). Niesamowite. W: S. Freud, Pisma psychologiczne (przeł. R. Reszke). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Gibson, W., Sterling, B. (1996). Czerwona gwiazda, orbita zimowa (przeł. P. W. Cholewa). W: W. Gibson, Johnny Mnemonic. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Godøy, R. I. (2008). Pour un théorie musicale fondée sur les objets sonores. In É. Gayou (ed.), Pierre Schaeffer. Portraits polychromes. Paris: GRM Institut National de l’Audiovisuel, Maison de Radio France.
Hertz, G., Parikka, J. (2012). Zombie Media: Circuit Bending Media Archeology into Art Method. Leonardo, 45(5), 424–430.
Kreichi, S. (1995). The ANS Synthesizer: Composing on a Photoelectronic Instrument. Leonardo, 28(1), 59-62.
Leyk, A., Wawrzyniak, J. (2020). Cięcia. Mówiona historia transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Maciej Fatyga (2013, 13 maja). „Tu rozgłośnia polska radia Wolna Europa „ - czyli stare nagrania [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=G2Wsq6dxZNk&t=50s
marck447 (2018, 12 lutego). „Frania przez 8 godzin” dźwięk pralki Frania, White noise, Biały szum [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=IG9vmpFPOZI; https://www.youtube.com/watch?v=WtbJeK2_uA8
Marks, K. (2011). 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Marzec, A. (2013). Retromania. Wywiad z Simonem Reynoldsem. Czas Kultury, 29(2), 38-49.
Michal Kjd95 (2018, 16 lipca). Unitra ZRK Kasprzak RMS-451 po renowacji ;) [pik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=-NTuQrXs97k
Mój mały PRL (2020a, 20 grudnia). Radioodbiornik tranzystorowy NEYWA 402 - Mój mały PRL [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=wYsqauGZy-g
Mój mały PRL (2020b, 8 listopada). Pocztówki dźwiękowe - Mój mały PRL [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=HUQyjWOVveQ
Pine, F. (2005). Postsocjalizm: Od produkcji do konsumpcji? Kultura Popularna, 14(4), 91-104.
Pawlak, Ł. (2011). Henryk Palczewski/ARS 2. Rozmowa z prawdziwie niezależnym. Hard Art. Informator Kultury Niezależnej, 2, 8-11.
Reynolds, S. (2018). Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością (przeł. F. Łobodziński). Warszawa: Kosmos.
Sadura, P., Sierakowski, S. (2021). Koniec hegemonii 500 plus. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Schmelz, P. J. (2009). From Scriabin to Pink Floyd: The ANS Synthesizer and the Politics of Soviet Music between Thaw and Stagnation. In R. Adlington (ed.), Sound Commitments: Avant-garde Music and the Sixties (pp. 254-278). Oxford: Oxford University Press.
Smirnov, A. (2013). Sound in Z. Experiments in Sound and Electronic Music in Early 20th Century Russia. London: Koenig Books.
Stasiowska, J. (2015). Hush little baby – biały szum i kołysanki w walce o uciszenie dziecka. Glissando. Magazyn o Muzyce Współczesnej, 27, 20-24.
Szydłowska, M. (2020). Definiowanie tożsamości regionalnej społeczności Warmii i Mazur w formule radiowych pejzaży dźwiękowych kultur pamięci. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 63 (4), 41-57. doi: https://doi.org/10.26485/ZRL/2020/63.4/3
Trzebińskie Diamenty (2020, 24 lipca). Radio lampowe Diora Calypso 62127 [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=PLmzfHJLy-A
Weber, M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu (przeł. J. Miziński). Lublin: Test.
Wieczorek, S. (2014). „Cisza huczy ponad krajem naszym”. Pejzaż dźwiękowy żałoby po śmierci Stalina. Muzyka, 59(1), 95-118.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Dariusz Brzostek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 513
Liczba cytowań: 0