Jak brzmiał realny socjalizm? Dźwiękowa nostalgia za PRL-em. Artefakty i praktyki
DOI :
https://doi.org/10.12775/LL.3.2021.005Mots-clés
pejzaż dźwiękowy, socjalizm, pamięć, media, nostalgiaRésumé
Artykuł zawiera analizę współczesnych praktyk polskiej kultury popularnej, związanych wprost z mediami audialnymi, muzyką oraz pejzażem dźwiękowym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej – postrzeganymi jako nacechowane nostalgią elementy kultury pamięci. Przedmiotem refleksji stają się m.in. takie zjawiska jak reedycje wydawnictw muzycznych z czasów realnego socjalizmu, powrót analogowych mediów dźwiękowych (płyt winylowych, kaset magnetofonowych), a także crate digging, czyli praktyka poszukiwania w antykwariatach i serwisach aukcyjnych nagrań z czasów PRL-u, mających posłużyć jako źródło próbek dźwiękowych do wykorzystania we własnej działalności artystycznej oraz tworzenie kanałów w mediach społecznościowych poświęconych audiosferze minionej epoki. Zjawiska te są analizowane jako próby rekonstrukcji utraconego dziedzictwa – zaprzepaszczonej, socjalistycznej nowoczesności, przejawiającej się w ówczesnych praktykach życia codziennego.
Références
kunegunda (2016, 26 stycznia). Bardzo dobry usypiacz [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=jVmEjYm0TJQ
Adam Rxxyxxk (2019, 10 marca). Stare radio lampowe GRUNDIG z 1958 r. [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=IHcSkUkBHqg
Adam Śmiałek (2020, 16 października). TOWARY MODNE 35 – Bambino: gramofon, na którym lepiej płyt nie kłaść [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=Io_hvgO43WI
ajgieTVretro (2013, 29 września). JINGLE Z LISTY PRZEBOJÓW PROGRAMU III – WSPOMNIENIE [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=_m2ff0DZWpQ
Anderson, I. (2007). This Is Our Music: Free Jazz, the Sixties, and American Culture. Philadelphia: University of Pensylwania Press.
Barthes, R. (2011). Roland Barthes (przeł. T. Swoboda). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Bataille, G. (2002). Część przeklęta oraz Ekonomia na miarę wszechświata. Granica użytecznego (przeł. K. Jarosz). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Borchardt, M., Brzostek, D. (2016). Od domu (kultury) do chmury (danych). Jak splatała się sieć. Rozmawiają Marcin Borchardt i Dariusz Brzostek. Fragile, 1, 87–93.
Brzostek, D. (2017). Odtworzyć tożsamość, odzyskać nowoczesność. Od plądrowania archiwów do rekonstrukcji nagrań. Przegląd Kulturoznawczy, 31(1), 85–105.
Brzostek, D. (2020a). Nostalgia nośnika. O retrotopijnych właściwościach kasety magnetofonowej (jako przedmiotu). W: M. Czapiga, M. Rydlewski (red.), Antropologia, media, komunikacja (s. 41–52). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brzostek, D. (2020b). Zmiana ustroju, zmiana nośnika? Digitalizacja dźwięku i praktyki polskich fonoamatorów w czasach transformacji. Czas Kultury, 36(3), 112–119.
CHOROSZCZ1 (2018, 2 listopada). LISTA PRZEBOJÓW TRÓJKI – notowanie 131 z 20.10.1984 część 1 [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=R64S1mp4jhw
Chaciński, B. (2018). Między frazami. Recenzja płyty: Pejzaż „Ostatni dzień lata” [serwis internetowy polityka.pl]. Pobrano z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/muzyka/1756274,1,recenzja-plyty-pejzaz-ostatni-dzien-lata.read
Cutler, Ch. (1999). Plądrofonia. W: Ch. Cutler, O muzyce popularnej. Pisma teoretyczno-krytyczne (przeł. I. Socha). Kraków: Zielona Sowa.
dieludolfs1 (2015, 4 maja). Polski Fiat 126p 1980r – Praca silnika 650 i wolne obroty po regulacjach [plik wideo]. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=WCFSsiRy7gM
Freud, S. (1997). Niesamowite. W: S. Freud, Pisma psychologiczne (przeł. R. Reszke). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Gibson, W., Sterling, B. (1996). Czerwona gwiazda, orbita zimowa (przeł. P. W. Cholewa). W: W. Gibson, Johnny Mnemonic. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Godøy, R. I. (2008). Pour un théorie musicale fondée sur les objets sonores. In É. Gayou (ed.), Pierre Schaeffer. Portraits polychromes. Paris: GRM Institut National de l’Audiovisuel, Maison de Radio France.
Hertz, G., Parikka, J. (2012). Zombie Media: Circuit Bending Media Archeology into Art Method. Leonardo, 45(5), 424–430.
Kreichi, S. (1995). The ANS Synthesizer: Composing on a Photoelectronic Instrument. Leonardo, 28(1), 59-62.
Leyk, A., Wawrzyniak, J. (2020). Cięcia. Mówiona historia transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Maciej Fatyga (2013, 13 maja). „Tu rozgłośnia polska radia Wolna Europa „ - czyli stare nagrania [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=G2Wsq6dxZNk&t=50s
marck447 (2018, 12 lutego). „Frania przez 8 godzin” dźwięk pralki Frania, White noise, Biały szum [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=IG9vmpFPOZI; https://www.youtube.com/watch?v=WtbJeK2_uA8
Marks, K. (2011). 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Marzec, A. (2013). Retromania. Wywiad z Simonem Reynoldsem. Czas Kultury, 29(2), 38-49.
Michal Kjd95 (2018, 16 lipca). Unitra ZRK Kasprzak RMS-451 po renowacji ;) [pik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=-NTuQrXs97k
Mój mały PRL (2020a, 20 grudnia). Radioodbiornik tranzystorowy NEYWA 402 - Mój mały PRL [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=wYsqauGZy-g
Mój mały PRL (2020b, 8 listopada). Pocztówki dźwiękowe - Mój mały PRL [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=HUQyjWOVveQ
Pine, F. (2005). Postsocjalizm: Od produkcji do konsumpcji? Kultura Popularna, 14(4), 91-104.
Pawlak, Ł. (2011). Henryk Palczewski/ARS 2. Rozmowa z prawdziwie niezależnym. Hard Art. Informator Kultury Niezależnej, 2, 8-11.
Reynolds, S. (2018). Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością (przeł. F. Łobodziński). Warszawa: Kosmos.
Sadura, P., Sierakowski, S. (2021). Koniec hegemonii 500 plus. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Schmelz, P. J. (2009). From Scriabin to Pink Floyd: The ANS Synthesizer and the Politics of Soviet Music between Thaw and Stagnation. In R. Adlington (ed.), Sound Commitments: Avant-garde Music and the Sixties (pp. 254-278). Oxford: Oxford University Press.
Smirnov, A. (2013). Sound in Z. Experiments in Sound and Electronic Music in Early 20th Century Russia. London: Koenig Books.
Stasiowska, J. (2015). Hush little baby – biały szum i kołysanki w walce o uciszenie dziecka. Glissando. Magazyn o Muzyce Współczesnej, 27, 20-24.
Szydłowska, M. (2020). Definiowanie tożsamości regionalnej społeczności Warmii i Mazur w formule radiowych pejzaży dźwiękowych kultur pamięci. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 63 (4), 41-57. doi: https://doi.org/10.26485/ZRL/2020/63.4/3
Trzebińskie Diamenty (2020, 24 lipca). Radio lampowe Diora Calypso 62127 [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=PLmzfHJLy-A
Weber, M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu (przeł. J. Miziński). Lublin: Test.
Wieczorek, S. (2014). „Cisza huczy ponad krajem naszym”. Pejzaż dźwiękowy żałoby po śmierci Stalina. Muzyka, 59(1), 95-118.
Téléchargements
The publisher's shop:
Publié-e
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
© Dariusz Brzostek 2021
Cette œuvre est sous licence Creative Commons Attribution - Pas de Modification 4.0 International.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 513
Number of citations: 0
