„Trzy damy przodujące godom”. Kreacje kobiecości w "Barwinkowym wianku" Stanisława Vincenza
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.6.2020.001Słowa kluczowe
"Barwinkowy wianek", feminizm, gender studies, kobiecość archetypowa, judaizm, chrześcijaństwo, symbolika liczbAbstrakt
Artykuł jest próbą analizy i interpretacji kreacji postaci kobiecych w Barwinkowym wianku Stanisława Vincenza. Zaobserwowano, że autor posłużył się tradycyjnym repertuarem kreowania postaci kobiecych, czerpiąc z konwencji romantycznych i modernistycznych. Znalazły się tu obrazy mityczno-archetypowe, biblijne, wzorce i fantazmaty kulturowe. Role społeczne babek, matek, żon, panienek, nianiek i służących zostały osadzone w realiach właściwych dla każdej z opisywanych kultur. Deskrypcje ciała kobiet zmierzają ku „odcieleśnieniu” postaci.
W Barwinkowym wianku wizerunki kobiet oscylują między uduchowieniem („anioł”, „królowa”, „księżniczka”, „kobieta-dusza”, Bóg-Matka, matka karmicielka) infantylizacją („kobieta-dziecko”), a obrazami społecznej opresji (moda, konwenans, przemoc). Jednak większość obrazów prezentuje bohaterki w sytuacjach uroczystych, idealnych. Znaczenia postaci bohaterek zostały rozważone z perspektywy symboliki liczb oraz archetypowej kobiecości (Wielka Matka, jasne i ciemne oblicze Szechiny).
Bibliografia
Abriszewska, P. (2018). Ciało w literaturze, literackie, literatury. Trzy studia o romantyzmie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Adamiak, E. (2006). Kobiety w Biblii. Stary Testament. Kraków: Znak.
Bogucka, M. (2005), Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Brzozowski, T.T. (1998). Święty Graal i złoty kielich. Uwagi o symbolice polskich kolęd obrzędowych. „Literatura Ludowa”, nr 1, 29-43.
Burda-Fischer, D. (2015). Stanisława Vincenza tematy żydowskie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Choroszy, J.A. (1991). Huculszczyzna w literaturze polskiej. Wrocław: wydawca J. A. Choroszy.
Czarnik, M. (2019). Problem Innego w dwóch tetralogiach huculskiej Stanisława Vincenza i galicyjskiej Juliana Stryjkowskiego. Praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. prof. UR Z. Ożoga, Rzeszów. Pozyskano z: https://repozytorium.ur.edu.pl/bitstream/handle/item/4686/Praca%20doktorska%20-%20Miros%c5%82aw%20Czarnik.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
De Beauvoir, S. (2019). Druga płeć (przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska, wstęp M. Środa). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Dutka, E. (2012). Otwieranie warowni – dom w prozie kresowej (na przykładzie epopei huculskiej Stanisława Vincenza) (s. 31-50). W: E. Dutka, M. Tomczok (red.), Proza polska XX wieku: przeglądy i interpretacje. T. 2, Z perspektywy nowego stulecia. Katowice: Wydawnictwo UŚ. Pozyskano z: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/3037/1/Dutka_Otwieranie_warowni_dom_w_prozie_kresowej.pdf.
Dobkowska, J., Wasilewska, J. (2016). W cieniu koronkowej parasolki. O modzie i obyczajach w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Falkowski, J. (1938). Północno-wschodnie pogranicze Huculszczyzny. Z 2 mapami, 26 rycinami i 5 tablicami. Lwów: Nakładem Towarzystwa Ludoznawczego.
Gołębiowska-Suchorska, A. (2011). Dziewczę przędzie, Pan Bóg nitki daje. O spójności ludowej wizji świata. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Gorzkowicz, J. (2011). Traktat o wynaturzonej idei. „Syrojidy” Stanisława Vincenza (s. 231-245). W: M. Troll,.A. Warchalska (red.), Huculszczyzna w badaniach młodych naukowców. Kraków: COTG PTTK, IGIGP UJ.
Górnicka-Boratyńska, A. (1999). Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870-1939. Warszawa: Fundacja Res Publica.
Jedlińska, E. (2006). Szechina albo Ucieleśnienie Imienia Boga. Rzeźba Anselma Kiefera w Hamburger Bahnhoff w Berlinie. „Przegląd Nauk Historycznych”, nr 2, 213-224.
Kaczmarek, M. (2009). Proza pamięci. Stanisława Vincenza pamięć i narracja. Toruń: Wydawnictwo Andrzej Marszałek.
Kohli, A. (2007). Trzy kolory bogini. Kraków: Wydawnictwo efka.
Król-Mazur, R.M. (2016). Życie towarzyskie Ormian lwowskich od połowy XIX wieku do 1939 roku. „Res Historica” 42, 183-219. DOI: 10.17951/rh.2016.42.183-219.
Kupidura, J. (2019). Emancypacja drogą do wolności. Działalność ukraińskich aktywistek społecznych dwudziestolecia międzywojennego (s. 225-238). W: A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. Seria I: Perspektywa środkowoeuropejska. Białystok: Wyd. Temida 2.
Lasoń-Kochańska, G. (2012). Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe AP w Słupsku.
Lisak, A. (2009). Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX wieku. Warszawa: Bellona.
Lisek, J. (2010). Jidisze mame – ciało i mit. „Cwiszn”, nr 3, 4-11. Pozyskano z: https://www.academia.edu/37837139/Jidysze_Mame_cia%C5%82o_i_mit.
Madyda, A. (1992). W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Toruń: Towarzystwo Naukowe.
Majewski, J. (2018). Bóg – Ojciec czy Matka. „Tygodnik Powszechny”, nr 31, 38-40.
Robakiewicz, L. (red.) (2009). Leksykon symboli. Herder (przeł. J. Prokopiuk). Warszawa: Wydawnictwo tCHu.
Marbach, P. (1992). Dialog Stanisława Vincenza (s. 39-52). W: J. Kolbuszewski, J.A. Choroszy (red.), Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości (1888-1971). Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Leopoldinum”.
Matios, M. (2019). I chyba nigdy nie jest inaczej. Saga rodzinna w nowelach (przeł. A. Korzeniowska-Bihun). Warszawa: Pracownia Wydawnicza.
Miłosz, Cz. (1981). Dolina Issy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Oleschko, H. (1996). Aniołów dyskretny lot. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo oo. Bernardynów „Calvarianum”.
Ołdakowska-Kuflowa, M. (2006). Stanisław Vincenz. Pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Ouaknin, M.A. (2006). Tajemnice Kabały (przeł. K. i K. Pruscy). Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Podraza-Kwiatkowska, M. (2001). Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: TAiWPN Universitas.
Roux, J.P. (2010). Kobieta w historii i micie (przeł. B. Szczepańska). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Rzadkowolska, M. (2005). Kobieta żydowska, kobieta czytająca. „Napis”, seria XI, 267-276. Pozyskano z: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/68659/edition/56551/content.
Rymarowicz, L., Zełenczuk, I., Zełenczuk, J. (2016). Połahna – Stanisława Vincenza przewodniczka po huculskiej duszy. „Płaj. Almanach Karpacki”, z. 52, 47-56.
Wróblewska, V. (red.) (2018). Słownik polskiej bajki ludowej, T. 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Skucha, M. (2019). Poczet feministów polskich XIX wieku (s. 419-433). W: A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. Seria I: Perspektywa środkowoeuropejska. Białystok: Wyd. Temida 2.
Sobolewska, A. (1992). Mistyka dnia powszedniego. Warszawa: Open.
Stelingowska, B. (2015). „Modernizm kobiecy” w literaturach słowiańskich na przykładzie twórczości Marii Komornickiej i Anny Mar. Siedlce: Wyd. Stowarzyszenie tutajteraz.
Stomma, L. (1981). Słońce rodzi się 13 grudnia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szyjewski, A. (2013). Religia Słowian. Kraków: Wyd. WAM.
Ślósarska, J. (2010). Dwie pramatki: ziemska i niebiańska. Dualizm żeńskiej zasady kosmosu w tekstach kultury (s. 189-196). W: G. Borkowska, L. Wiśniewska (red.), Beatrycze i inne. Mity kobiet w literaturze i kulturze. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Ubertowska, A. (2017). Pisanie puszczy. Ekonomie dyskursu ekokrytycznego i postkolonialnego. „Teksty Drugie”, nr 6, 193-208. DOI: 10.18318/td.2017.6.11.
Unterman, A. (2000). Encyklopedia tradycji i legend żydowskich (przeł. O. Zienkiewicz). Warszawa: Książka i Wiedza.
Wodziński, M. (2019). Chasydyzm. Wszystko, co najważniejsze. Kraków–Budapeszt-Syrakuzy: Wydawnictwo Austeria.
Vincenzowa, I. (1997). Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem (1963). „Regiony” 1997, nr 3, 105-119.
Vincenz, S. (1981). Na wysokiej połoninie, Pasmo II: Nowe czasy, Księga pierwsza, Zwada. Warszawa: Wyd. PAX.
Vincenz, S. (1983). Na wysokiej połoninie, Pasmo III: Barwinkowy wianek (posłowie A. Vincenz). Warszawa: Wyd. PAX.
Zając, P. (2004). O zaświatach niedalekich i cudach nienadzwyczajnych. „Nadprzyrodzone” w kulturze ludowej na przykładzie Huculszczyzny. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Zięba, A.A. (2015). O ormiańskich korzeniach Vincenza i ich odbiciu w jego pokuckiej mitologii (s. 375-420). W: J.A. Choroszy (red.), Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Zmorzanka, A.A. (2015). Uczone kobiety w dobie przedchrześcijańskiej. (Poetki, filozofki, lekarki, alchemiczki). „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, z. 1, 11-46. DOI: 10.7951/lrp.2015.34.1.11.
Żmidziński, J. (2018). Wzór nieznany. Stanisław Vincenz a muzyka. Wrocław–Poznań: Agencja Wydawnicza a linea i Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa UA w Poznaniu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Literatura Ludowa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 440
Liczba cytowań: 0
