„Trzy damy przodujące godom”. Kreacje kobiecości w "Barwinkowym wianku" Stanisława Vincenza
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.6.2020.001Parole chiave
"Barwinkowy wianek", feminizm, gender studies, kobiecość archetypowa, judaizm, chrześcijaństwo, symbolika liczbAbstract
Artykuł jest próbą analizy i interpretacji kreacji postaci kobiecych w Barwinkowym wianku Stanisława Vincenza. Zaobserwowano, że autor posłużył się tradycyjnym repertuarem kreowania postaci kobiecych, czerpiąc z konwencji romantycznych i modernistycznych. Znalazły się tu obrazy mityczno-archetypowe, biblijne, wzorce i fantazmaty kulturowe. Role społeczne babek, matek, żon, panienek, nianiek i służących zostały osadzone w realiach właściwych dla każdej z opisywanych kultur. Deskrypcje ciała kobiet zmierzają ku „odcieleśnieniu” postaci.
W Barwinkowym wianku wizerunki kobiet oscylują między uduchowieniem („anioł”, „królowa”, „księżniczka”, „kobieta-dusza”, Bóg-Matka, matka karmicielka) infantylizacją („kobieta-dziecko”), a obrazami społecznej opresji (moda, konwenans, przemoc). Jednak większość obrazów prezentuje bohaterki w sytuacjach uroczystych, idealnych. Znaczenia postaci bohaterek zostały rozważone z perspektywy symboliki liczb oraz archetypowej kobiecości (Wielka Matka, jasne i ciemne oblicze Szechiny).
Riferimenti bibliografici
Abriszewska, P. (2018). Ciało w literaturze, literackie, literatury. Trzy studia o romantyzmie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Adamiak, E. (2006). Kobiety w Biblii. Stary Testament. Kraków: Znak.
Bogucka, M. (2005), Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Brzozowski, T.T. (1998). Święty Graal i złoty kielich. Uwagi o symbolice polskich kolęd obrzędowych. „Literatura Ludowa”, nr 1, 29-43.
Burda-Fischer, D. (2015). Stanisława Vincenza tematy żydowskie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Choroszy, J.A. (1991). Huculszczyzna w literaturze polskiej. Wrocław: wydawca J. A. Choroszy.
Czarnik, M. (2019). Problem Innego w dwóch tetralogiach huculskiej Stanisława Vincenza i galicyjskiej Juliana Stryjkowskiego. Praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. prof. UR Z. Ożoga, Rzeszów. Pozyskano z: https://repozytorium.ur.edu.pl/bitstream/handle/item/4686/Praca%20doktorska%20-%20Miros%c5%82aw%20Czarnik.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
De Beauvoir, S. (2019). Druga płeć (przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska, wstęp M. Środa). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Dutka, E. (2012). Otwieranie warowni – dom w prozie kresowej (na przykładzie epopei huculskiej Stanisława Vincenza) (s. 31-50). W: E. Dutka, M. Tomczok (red.), Proza polska XX wieku: przeglądy i interpretacje. T. 2, Z perspektywy nowego stulecia. Katowice: Wydawnictwo UŚ. Pozyskano z: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/3037/1/Dutka_Otwieranie_warowni_dom_w_prozie_kresowej.pdf.
Dobkowska, J., Wasilewska, J. (2016). W cieniu koronkowej parasolki. O modzie i obyczajach w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Falkowski, J. (1938). Północno-wschodnie pogranicze Huculszczyzny. Z 2 mapami, 26 rycinami i 5 tablicami. Lwów: Nakładem Towarzystwa Ludoznawczego.
Gołębiowska-Suchorska, A. (2011). Dziewczę przędzie, Pan Bóg nitki daje. O spójności ludowej wizji świata. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Gorzkowicz, J. (2011). Traktat o wynaturzonej idei. „Syrojidy” Stanisława Vincenza (s. 231-245). W: M. Troll,.A. Warchalska (red.), Huculszczyzna w badaniach młodych naukowców. Kraków: COTG PTTK, IGIGP UJ.
Górnicka-Boratyńska, A. (1999). Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870-1939. Warszawa: Fundacja Res Publica.
Jedlińska, E. (2006). Szechina albo Ucieleśnienie Imienia Boga. Rzeźba Anselma Kiefera w Hamburger Bahnhoff w Berlinie. „Przegląd Nauk Historycznych”, nr 2, 213-224.
Kaczmarek, M. (2009). Proza pamięci. Stanisława Vincenza pamięć i narracja. Toruń: Wydawnictwo Andrzej Marszałek.
Kohli, A. (2007). Trzy kolory bogini. Kraków: Wydawnictwo efka.
Król-Mazur, R.M. (2016). Życie towarzyskie Ormian lwowskich od połowy XIX wieku do 1939 roku. „Res Historica” 42, 183-219. DOI: 10.17951/rh.2016.42.183-219.
Kupidura, J. (2019). Emancypacja drogą do wolności. Działalność ukraińskich aktywistek społecznych dwudziestolecia międzywojennego (s. 225-238). W: A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. Seria I: Perspektywa środkowoeuropejska. Białystok: Wyd. Temida 2.
Lasoń-Kochańska, G. (2012). Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe AP w Słupsku.
Lisak, A. (2009). Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX wieku. Warszawa: Bellona.
Lisek, J. (2010). Jidisze mame – ciało i mit. „Cwiszn”, nr 3, 4-11. Pozyskano z: https://www.academia.edu/37837139/Jidysze_Mame_cia%C5%82o_i_mit.
Madyda, A. (1992). W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Toruń: Towarzystwo Naukowe.
Majewski, J. (2018). Bóg – Ojciec czy Matka. „Tygodnik Powszechny”, nr 31, 38-40.
Robakiewicz, L. (red.) (2009). Leksykon symboli. Herder (przeł. J. Prokopiuk). Warszawa: Wydawnictwo tCHu.
Marbach, P. (1992). Dialog Stanisława Vincenza (s. 39-52). W: J. Kolbuszewski, J.A. Choroszy (red.), Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości (1888-1971). Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Leopoldinum”.
Matios, M. (2019). I chyba nigdy nie jest inaczej. Saga rodzinna w nowelach (przeł. A. Korzeniowska-Bihun). Warszawa: Pracownia Wydawnicza.
Miłosz, Cz. (1981). Dolina Issy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Oleschko, H. (1996). Aniołów dyskretny lot. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo oo. Bernardynów „Calvarianum”.
Ołdakowska-Kuflowa, M. (2006). Stanisław Vincenz. Pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Ouaknin, M.A. (2006). Tajemnice Kabały (przeł. K. i K. Pruscy). Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Podraza-Kwiatkowska, M. (2001). Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: TAiWPN Universitas.
Roux, J.P. (2010). Kobieta w historii i micie (przeł. B. Szczepańska). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Rzadkowolska, M. (2005). Kobieta żydowska, kobieta czytająca. „Napis”, seria XI, 267-276. Pozyskano z: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/68659/edition/56551/content.
Rymarowicz, L., Zełenczuk, I., Zełenczuk, J. (2016). Połahna – Stanisława Vincenza przewodniczka po huculskiej duszy. „Płaj. Almanach Karpacki”, z. 52, 47-56.
Wróblewska, V. (red.) (2018). Słownik polskiej bajki ludowej, T. 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Skucha, M. (2019). Poczet feministów polskich XIX wieku (s. 419-433). W: A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. Seria I: Perspektywa środkowoeuropejska. Białystok: Wyd. Temida 2.
Sobolewska, A. (1992). Mistyka dnia powszedniego. Warszawa: Open.
Stelingowska, B. (2015). „Modernizm kobiecy” w literaturach słowiańskich na przykładzie twórczości Marii Komornickiej i Anny Mar. Siedlce: Wyd. Stowarzyszenie tutajteraz.
Stomma, L. (1981). Słońce rodzi się 13 grudnia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szyjewski, A. (2013). Religia Słowian. Kraków: Wyd. WAM.
Ślósarska, J. (2010). Dwie pramatki: ziemska i niebiańska. Dualizm żeńskiej zasady kosmosu w tekstach kultury (s. 189-196). W: G. Borkowska, L. Wiśniewska (red.), Beatrycze i inne. Mity kobiet w literaturze i kulturze. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Ubertowska, A. (2017). Pisanie puszczy. Ekonomie dyskursu ekokrytycznego i postkolonialnego. „Teksty Drugie”, nr 6, 193-208. DOI: 10.18318/td.2017.6.11.
Unterman, A. (2000). Encyklopedia tradycji i legend żydowskich (przeł. O. Zienkiewicz). Warszawa: Książka i Wiedza.
Wodziński, M. (2019). Chasydyzm. Wszystko, co najważniejsze. Kraków–Budapeszt-Syrakuzy: Wydawnictwo Austeria.
Vincenzowa, I. (1997). Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem (1963). „Regiony” 1997, nr 3, 105-119.
Vincenz, S. (1981). Na wysokiej połoninie, Pasmo II: Nowe czasy, Księga pierwsza, Zwada. Warszawa: Wyd. PAX.
Vincenz, S. (1983). Na wysokiej połoninie, Pasmo III: Barwinkowy wianek (posłowie A. Vincenz). Warszawa: Wyd. PAX.
Zając, P. (2004). O zaświatach niedalekich i cudach nienadzwyczajnych. „Nadprzyrodzone” w kulturze ludowej na przykładzie Huculszczyzny. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Zięba, A.A. (2015). O ormiańskich korzeniach Vincenza i ich odbiciu w jego pokuckiej mitologii (s. 375-420). W: J.A. Choroszy (red.), Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Zmorzanka, A.A. (2015). Uczone kobiety w dobie przedchrześcijańskiej. (Poetki, filozofki, lekarki, alchemiczki). „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, z. 1, 11-46. DOI: 10.7951/lrp.2015.34.1.11.
Żmidziński, J. (2018). Wzór nieznany. Stanisław Vincenz a muzyka. Wrocław–Poznań: Agencja Wydawnicza a linea i Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa UA w Poznaniu.
Downloads
Pubblicato
Come citare
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2021 Literatura Ludowa
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 440
Number of citations: 0
