Drzewa magiczne w "Baśniach dla dzieci i dla domu" braci Grimm

Autor/innen

  • Izabela Kotlarska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI:

https://doi.org/10.12775/LL.4-5.2020.003

Schlagworte

Grimm, bajka ludowa, baśń, drzewo, motyw, symbol, stereotyp

Abstract

Na podstawie Baśni dla dzieci i dla domu Jakuba i Wilhelma Grimmów w przekładzie Elizy Pieciul-Karmińskiej dokonano analizy folklorystycznej w poszukiwaniu magicznych drzew pojawiających się w tych narracjach. Żadne z drzew prezentowanych w tym zbiorze nie było przedmiotem kultu, ale reprezentowały one określone wierzenia związane z ich odpowiednim traktowaniem lub cechami magicznymi. W zebranym materiale można wyróżnić dwie grupy drzew: pośredniczące i cudowne. W pierwszej grupie pojawiły się różne gatunki roślin, zgodnie z wierzeniami ludowymi, które łączyły rzeczywistość ze światem podziemnym, światem nadzmysłowym lub miały związek z diabłem. W drzewach zaklęte były dusze przedwcześnie zmarłych ludzi, ale też zamieniano w nie osoby żyjące. W drugiej grupie cudownych drzew znajdowała się mówiąca jabłoń, brzoza, która była domem złotego ptaka, złoto-srebrne drzewo, które wyrosło z wnętrzności magicznego pomocnika. Analizowane przykłady pokazują, jakie znaczenia, jakie miały drzewa w złożonym systemie ludowych symboli i stereotypów.

Literaturhinweise

Bartmiński, J. (1999). Wstęp. W: J. Bartmiński (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1, cz. 1. Kosmos. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bohne, B., Dietze, P. (2008). Rośliny trujące. 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących.

Warszawa: Bellona.

Dunin-Karwicka, T. (2012). Drzewo na miedzy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Gibson, C. (2010). Jak czytać symbole. Język symboli w różnych kulturach (tłum. K.O. Kuraszkiewicz). Warszawa: Arkady.

Grimm, W. i J. (2010a). Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 1 (tłum. E. Pieciul-Karmińska). Poznań: Media Rodzina.

Grimm, W. i J. (2010b). Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 2 (tłum. E. Pieciul-Karmińska). Poznań: Media Rodzina.

Kielak, O. (2015). Etymologia a językowo-kulturowy obraz jałowca i kaliny. „LingVaria”, t. 19, 181-193.

Kopalińsi, W. (2001). Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.

Kowalski, P. (2007). Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie. Warszawa: PWN.

Kuźniewski, E., Augustyn-Puziewicz, J. (1984). Przewodnik ziołolecznictwa ludowego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Lurker, M. (1989). Słownik obrazów i symboli biblijnych (tłum. K. Romaniuk). Poznań: Pallotinum.

Macioti, M. (1998). Mity i magie ziół (tłum. I. Kania). Kraków: Universitas.

Misiak, T. (2010). Magiczne drzewa w dziejach, legendach i środowisku nad środkowym Sanem. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu.

Marczewska, M. (2002). Drzewa w języku i kulturze. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.

Moszyński, K. (1934). Kultura ludowa Słowian. T. 2, z. 1. Warszawa: Książka i Wiedza.

Niebrzygowska-Bartmińska, S. (2020). Jabłoń. W: J. Bartmiński (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 2, cz. 5. Rośliny (strony?). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Orłowski, H. (2010). Świat baśni braci Grimm. W: W. i J. Grimm, Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 2 (tłum. E. Pieciul-Karmińska) (5-10). Poznań: Media Rodzina.

Pełka, L. J. (1987). Polska demonologia ludowa. Warszawa: Iskry.

Pieciul-Kamińska, E. (2010). Posłowie i Słowa od tłumaczki. W: W. i J. Grimm, Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 2 (tłum. E. Pieciul-Karmińska) (434-484). Poznań: Media Rodzina.

Pieciul-Kamińska, E. (2016). O konieczności polskiego przekładu pierwszego wydania „Baśni dla dzieci i dla domu” braci Grimm z lat 1812 i 1815. „Rocznik Przekładoznawczy”, nr 11, 77-92.

Prorok, K. (2020). Drzewo owocowe. W: J. Bartmiński (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 2, cz. 5. Rośliny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Smyk, K. (2019). Hasło: Drzewo. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. T. 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture

Downloads

Veröffentlicht

2021-08-09

Zitationsvorschlag

1.
KOTLARSKA, Izabela. Drzewa magiczne w "Baśniach dla dzieci i dla domu" braci Grimm. Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture. Online. 9 August 2021. Vol. 64, no. 4-5, pp. 33-42. [Accessed 7 Juli 2025]. DOI 10.12775/LL.4-5.2020.003.

Ausgabe

Bd. 64 Nr. 4-5 (2020): Literatura Ludowa

Rubrik

Articles

Lizenz

1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:

a) recording of a Work / subject of a related copyright;

b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);

c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;

d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;

e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).

2. The authors give the publisher the license free of charge.

3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 1400
Number of citations: 0