THE BEGGAR’S SONGS ABOUT THE LAST JUDGMENT AND THE END OF THE WORLD IN COMPARISON WITH THE BIBLICAL AND APOCRYPHAL TRADITION

Authors

  • Katarzyna Janus Instytut Filologii Polskiej Wydział Filologiczno-Historyczny Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

DOI:

https://doi.org/10.12775/LL.1.2018.004

Keywords

eschatology, the Last Judgment, Apocrypha, the Beggar’s song, the prophecy

Abstract

In the late Middle Ages, it was an accepted belief that the end of the world would be announced by fifteen cosmic signs. Similar motifs can be found in relatively numerous beggar’s songs from the 19th century and the first half of the 20th century. Their sources can be located in medieval Latin hymns, Apocrypha, and Old Polish literature. These inspirations include the Bible, Apocrypha, De Civitate Dei of St. Augustine, Crisias of Verecundus da Iunca, The Golden Legend written by Jacobus de Voragine, Przeraźliwe echo trąby ostatecznej (The Terrifying Echo of the Doomsday Trumpet) by Klemens Bolesławiusz and others. This article is an attempt to prove that authors of beggar’s songs establish a dialogue with the tradition and introduce their own motifs, which are characteristic of the times in which they lived.

Author Biography

Katarzyna Janus, Instytut Filologii Polskiej Wydział Filologiczno-Historyczny Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Jestem  filologiem klasycznym, neolatynistą. Pracuję  na stanowisku adiunkta w Instytucie Filologii Polskiej AJD w Częstochowie. Moje zainteresowania badawcze dotyczą staropolskiej literatury/kultury religijnej. Publikowałam już w czasopismach artykuły, których tematyka wiąże się z literaturą ludową  („Liturgia Sacra” Retoryczne zorganizowanie kilku hymnów średniowiecznych do Ducha Świętego, nr 2 (38)/2011, Mikołaj z Wilkowiecka - częstochowski liturgista o tajemnicy Ducha Świętego - 1(41)/2913),Pieśń Jezu, zbawicielu ludzski Władysława z Gielniowa.Dialog z tradycją, „Roczniki Humanistyczne”, Tom LXIV, zeszyt 1 – 2016, s. 139 - 151; Rękopiśmienny kancjonał z XVIII wieku ks. Walentego Józefa Wcisłowskiego. Charakterystyka zbioru, "Łódzkie Studia Teologiczne" 25 (2016) 3, s.43-59), Duch Święty w kontekście maryjnej pobożności polskiego średniowiecza. Teksty o Zwiastowaniu, Wcieleniu i Wniebowzięciu, „Pamiętnik Literacki” z. 3/2017.

References

ALEKSANDROWICZ, J. i in. (1986). Wielka encyklopedya powszechna ilustrowana. T. 17-18, Warszawa: Wydawnictwo S. Sikorskiego.

Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (1988). Wyd. 4. Poznań: Pallotinum.

BLUME, C. (red.). (1899). De Extremo Iudicio. W: Analecta hymnica medii aevi. T. 33 Pia dictamina. Leipzig: O. R. Reisland.

BOLESŁAWIUSZ, K. (2004). Przeraźliwe echo trąby ostatecznej (opr. J. Sokolski). Warszawa: IBL PAN.

FORSTNER, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej (przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Gloger, Z. (1901). Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo P. Laskauer i W. Babicki.

GROCHOWSKI, P. (2009). Dziady. Rzecz o wędrownych śpiewakach i ich pieśniach. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

GROCHOWSKI, P. (2010). Lamenty dziadka z Targówka. Parodie na dziadów i pieśni dziadowskie. Literatura Ludowa, 4-5, 3-13.

GROCHOWSKI, P. (2016). Jarmark tradycji. Studia i szkice folklorystyczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

HEMKA, A., Olędzki, J. (1990). Wrażliwość mirakularna. Konteksty, 1, 8-14.

HERNAS, C. (1958). Z epiki dziadowskiej: 1. polskie i czeskie pieśni o obronie Wiednia. Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, 49(4), 475-494.

HOMER. (1975). Odyseja (przeł. L. Siemieński). Wrocław: Ossolineum.

HOMERSKI, J.(1985). Eliasz. Hasło w: F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z Sułowski (red), Encyklopedia katolicka (k. 885-886). T. 4. Lublin: Wydawnictwo KUL.

IWAŃSKI, D. (2013). Księga Henocha – starożytny apokryf w świetle współczesnej wiedzy. Człowiek i Teologia, 21/1, 124-139.

KOLBERG, O. (1962). Pokucie. T. 29, 50. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

KRASZEWSKI, J. I. (1874). Mistrz Twardowski: powieść z podań gminnych. T.2. Lwów-Warszawa: W księg. Gubrynowicza i Schmidta.

KRZYŻANOWSKI, J. (1977). Wstęp do: Karnawał dziadowski. Pieśni wędrownych śpiewaków (XIX –XX w.). S. Nyrkowski (Wybór i opr.). Warszaw: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

KUŚNIERZ, R. (2005). Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Głodu (1929–1932). Toruń: Wydawnictwo Naukowe GRADO.

LACTANTIUS, C. (1535). Diuinarum institutionum libri septem proxime castigati, et aucti, Venetiis : ed. Aldo Manuzio 1. & Andrea Torresano

LEWAŃSKI, J. (opr.) (1957). Tragedia żebracza nowo uczyniona. w: Dramaty staropolskie. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

LINDE, S. B. (1814). Słownik języka polskiego. T. 4 . Warszawa: Drukarnia XX Pijarów 1814.

MICHAJŁOWA, K. (2010). Dziad wędrowny w kulturze ludowej Słowian (przeł. H. Karpińska). Warszawa: Oficyna Naukowa.

MICHAŁOWSKA, T. (1989), "Dusza z ciała wyleciała": próba interpretacji. Pamiętnik Literacki, LXXX, z. 2, 3-26.

MISIUREK, J. (1985). Antychryst w dziejach teologii. W: F. Gryglewicz, R. Lukaszyk, Z. Sułowski (red.), Encyklopedia katolicka (k. 709). T. 1. Lublin:

Wydawnictwo KUL 1985.

Najnówszy Złoty Ołtarz czyli najlepszy zbiór rozmaitego nabożeństwa dla chrześcijan-Katolików na rok cały ułożony według najlepszego porządku, z zamieszczeniem wielu nader pięknych modlitw, hymnów, litanii, godzinek, koronek, nowego słuchania Mszy świętej, pieśni kościelnych z łacińskim i polskim tekstem, oraz poprawnego kalendarza. Wydanie to zupełnie nowe, ku większej czci i chwale Pana Boga, w Trójcy św. Jedynego, a zbawiennemu pożytkowi wiernych Katolikw. (1886) Pozyskano z: http://najlepszanowina.blogspot.com/2013/04/piesn-o-ostatecznym-sadzie-panskim.html.

NÖLLE, G. (1879). Die Legende Von Den Fünfzehn Zeichen Vor Dem Jüngsten Gerichte. Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur (PBB), 6(3), 413-476.

NYRKOWSKI, S. (wybór i opr) (1977). Karnawał dziadowski. Pieśni wędrownych śpiewaków (XIX –XX w.). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

OPEC, B. (1844) Żywot Pana Jezusa Chrystusa Stworzyciela i Zbawiciela rodzaju ludzkiego wedle ewangelistów świętych z rozmyślaniem nabożnem doktorów Pisma Świętego krótko zebrany przez X. Baltazara Opecia. Gniezno: Wydał ks. Jan Polkowski

Peregrynacja dziadowska (1931). W: K. Badecki. Polska komedya rybałtowska. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

PODBIELSKI, B. (1989). Wstęp do: Arystoteles, Poetyka (przeł. i opr. H. Podbielski) (V-CV). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.

ROMANIUK, K. (1985) Apokryfy II. Nowy Testament. W: Encyklopedia katolicka (k. 762). T. 1, Lublin: Wydawnictwo KUL.

RUBINKIEWICZ, R. (red.). (2006). Apokryfy Starego Testamentu. Warszawa: Wydawnictwo Vocatio.

RUBINKIEWICZ, R. (1993). Henoch, Hasło w: Encyklopedia katolicka T.VI (J. Walkusz et al. red.) (k. 681-682). Lublin: Wydawnictwo KUL.

SIELICKI, E. (1982). Pieśni pogrzebowe i dziadowskie śpiewane w byłym powiecie wilejskim, Slavica Vratislaviensia, z. 22, 103-104.

Signa quindecim horribilia de fine mundi et Extremo Iudicio (ca 1505). Kolonia: Martin von Werden. Pozyskano z http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0000/bsb00006408/images/index.html?seite=00001&l=de

SŁOWAKOWIC, S. (1681). Postliminium cometarum abo raczej niebo z dawna a niesłusznie kometom przez filozofów odebrane, a teraz znowu prawem i wymiarem geometrycznym, z okazyjej świecącej w roku 1680 i 1681 w grudniu i styczniu komety, za staraniem i nakładem Stanisława Słowakowica, medycyny doktora i profesora, rajce krakowskiego, z przydatkiem krótkiego na końcu prognostyku, przywrócone. Kraków: Drukarnia. Akademicka.

SOKOLSKI, J. (1995) Dziadowska pieśń o Sądzie Ostatecznym z wieku XVII. Acta Universitatis Wratislaviensis, Prace Literackie, t. 34, 5-10.

STAROWIEYSKI, M. (red.) (2003). Apokryfy Nowego Testamentu. Tom I: Ewangelie apokryficzne. Opowiadania o Jezusie, Maryi, Józefie i Janie Chrzcicielu. Kraków: Wydawnictwo WAM.

ŚW. AUGUSTYN. (1937). Państwo Boże (przeł. W. Kubicki). Pisma Ojców Kościoła w Polskiem Tłumaczeniu. T. 13. Poznań: Jan Jachowski - Księgarnia Uniwersytecka.

Verecundus, (1858) Crisias, W: Spicilegium solesmense complectens sanctorum patrum scriptorumque ecclesiasticorum anecdota hactenus opera. T. 4. Parisiis: Wydawnictwo J. B. Pitra.

Visio s. Pauli, ein Beitrag zur Visionslitteratur. (1885). Halle. Ed. H. Brandes

Visio Tnugdali (1869). Halle: Ed. O. Schade.

Walecki, W. (1985). Bolesławiusz, Hasło w: Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski (red.), Encyklopedia katolicka (k. 754). T. 2. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture

Downloads

Published

2018-08-27

How to Cite

1.
JANUS, Katarzyna. THE BEGGAR’S SONGS ABOUT THE LAST JUDGMENT AND THE END OF THE WORLD IN COMPARISON WITH THE BIBLICAL AND APOCRYPHAL TRADITION. Literatura Ludowa. Journal of Folklore and Popular Culture. Online. 27 August 2018. Vol. 62, no. 1, pp. 49-65. [Accessed 4 July 2025]. DOI 10.12775/LL.1.2018.004.

Issue

No. 1 (2018): Literatura Ludowa

Section

Articles

License

1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:

a) recording of a Work / subject of a related copyright;

b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);

c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;

d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;

e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).

2. The authors give the publisher the license free of charge.

3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 551
Number of citations: 0