Ethno-performance in Spisz (p. 1)
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.1.2024.002Keywords
Polish Spisz, ethno-performence, ritual, regional culture, cultural legacy, cultural, cultural heritageAbstract
The subject of the article are two regional events, a competition and a review of the folklore of Polish Spisz: Spiskie Zwyki and Spiska Watra. They are organized each year, respectively, in winter and summer at the Dunajec Castle in Niedzica and in the Communal Cultural Center in Łapsze Niżne with its seat in Niedzica. The discussed region is a small fragment of a historical land, the main par of which is located in the territory of Slovakia. It was part of the Kingdom of Hungary for hundreds of years, hence its specificity and cultural identity. In the light of ethnographic research, the analyzed events belong to ethno-performance practices that combine artistic and social aspects. The first is an expression of regional aesthetics and artistry (verbal and musical folklore, dance, regional costume), the second – of the ritual nature of events serving identity processes. In the light of the findings, the discussed cases of ethno-performance represent cultural legacy in the mode of heritage. In this sense, they are a form different from the older tradition and can be considered a kind of metacultural practice and metacultural commentary on regional culture.
References
Ang, I. (1985). Watching Dallas. Methuen.
Assman, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (tłum. A. Kryczyńska-Pham). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Bagnall, G. (2003). Performance and Performativity at Heritage Sites. Museum and Society, 1(2), 87–103.
Barański, J. (2014). Janosik na Spiszu. „Rytuał estetyczny” a tożsamość regionalna. Zeszyty Naukowe KUL, 57(4), 3–24.
Barański, J. (2022). Praktykowanie spiskości, cz. 1. Prace Etnograficzne, 50, 33–67.
Barański, J. (2023). Praktykowanie spiskości, cz. 2. Prace Etnograficzne, 51 (w druku).
Bourdieu, P. (2007), Szkic teorii praktyki (tłum. W. Kroker). Wydawnictwo Marek Derewecki.
Burszta, J. (1974). Kultura ludowa – kultura narodowa. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Burszta, W. J. (2009). Od mowy magicznej do szumów popkultury. Wydawnictwo Academica.
Cierniak, J. (1963). Źródła i nurty polskiego teatru ludowego. Wybór pism, inscenizacji i listów. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Dudzik, W. (2013). Struktura w antystrukturze. Szkice o karnawale i teatrze. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Durkheim, E. (2010). Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii (tłum. A. Zadrożyńska). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fischer-Lichte, E. (2008). Estetyka performatywności (tłum. M. Borowski, M. Sugiera). Księgarnia Akademicka.
Gąsior-Niemiec, A. (2006), Galicja na Podkarpaciu, czyli o lokalnej niefortunności tradycji. W: J. Kurczewska (red.), Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu (s. 390–412). Wydawnictwo IFiS PAN.
Gmina Kolbuszowa (2018, 30 września). Weekend seniora z kulturą. Gmina Kolbuszowa. http://www.kolbuszowa.pl/20-aktualnosci/69-kalendarz-wydarzen/2948-weekend-seniora-z-kultura.html
Goffman, E. (1981). Człowiek w teatrze życia codziennego (tłum. H. i P. Śpiewakowie). Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ingarden, R. (1988). O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury (tłum. M. Turowicz). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klekot, E. (2011). Etnograf wobec nikiformy. W: T. Rakowski, A. Malewska-Szałygin (red.), Humanistyka i dominacja. Oddolne doświadczenia społeczne w perspektywie zewnętrznych rozpoznań (s. 139–147). Colloquia Humaniorum.
Kowalski, P. (2004). Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kraina Błękitnego Snu (b.d.). Miejski Ośrodek Kultury w Dynowie. Kraina Błękitnego Snu. Pobrano 2022.07.26 z: http://ekomuzeum.pogorzedynowskie.pl/item/miejski-osrodek-kultury--w-dynowie/
Łysiak, S. (2011). Od obrzędu do współczesnego widowiska ludowego. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tradycja w kontekstach kulturowych (t. 4, s. 285–294). Wydawnictwo UMCS.
MacAloon, J. J. (2009). Wstęp, Widowiska kulturowe, teoria kultury (tłum. K. Przyłuska-Urbanowicz). W: J. J. MacAloon (red.), Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego (s. 11–39). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Miejski Ośrodek Kultury w Dynowie (2015, 17 marca). Tam gdzie jeszcze pieją koguty – etnoperformance weselny [dokument elektroniczny]. https://xdoc.mx/documents/platforma-kultury--5faa20acca59a
Niedźwiedź, A. (2015). Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie. Wydawnictwo Libron.
Schechner, R. (2002). Ritual and Performance. In T. Ingold (ed.), Companion Encyclopedia of Anthropology (pp. 613–647). Routledge.
Schechner, R. (2006). Performatyka. Wstęp (tłum. T. Kubikowski). Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Schieffelin, E. L. (1998). Problematizing Performance. In F. Hughes-Freeland (ed.), Ritual, Performance, Media (pp. 194–207). Routledge.
Schofield, J. (2015).“Thinkers and Feelers”: A Psychological Perspective on Heritage and Society. In E. Waterton, S. Watson (eds.), The Palgrave Handbook of Contemporary Heritage Research (pp. 417–425). Palgrave Macmillan.
Singer, M. (1959). Traditional India – Structure and Change. American Folklore Society.
Smith, L. (2006). Uses of Heritage. Routledge.
Smith, L. (2020). Emotional Heritage: Visitor Engagement at Museums and Heritage Studies. Routledge.
Stefano, M. L. (2017). At the Community Level: Intangible Cultural Heritage as Naturally-occuring Ecomuseum. In B. Onciul, M. L. Stefano, S. Hawke (eds.), Engaging Heritage, Engaging Communities (pp. 159–177). The Boydell Press.
Szpilka, K. (2014). Lud tatrzański. W: B. Fatyga, R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki (s. 223–250). Instytut Stosowanych Nauk Społecznych.
Szyfer, A. (2014). Sacrum czy profanum. Elementy obrzędowości dzisiaj. W: J. Hajduk-Nijakowska (red.), Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych (s. 241–248). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Turner, V. (2005). Od rytuału do teatru. Powaga zabawy (tłum. M. i J. Dziekanowie). Oficyna Wydawnicza Volumen.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Janusz Barański

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 191
Number of citations: 0