Problem relacji rozum–wiara w „Wyprawie do ziemi Moryja. Noweli” Karola Ludwika Konińskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2019.037Słowa kluczowe
rozum, wiara, ofiara, Bóg, człowiekAbstrakt
Nowela Ludwika Konińskiego Wyprawa do ziemi Moryja. Nowela (1935) jest lekturą niełatwą w odbiorze. To tekst katolickiego myśliciela: wielowarstwowy, złożony, semantycznie niejasny. Światopogląd Konińskiego skupia się wokół relacji Boga i człowieka. Nie da się tego utworu odczytać bez odwołań do Biblii, ale sposób, w jaki materiał biblijny został w tej noweli wykorzystany, potwierdza, że mamy do czynienia z tekstem o charakterze teologicznym, pisanym z perspektywy dwudziestowiecznego myśliciela religijnego, powołującego się m.in. na myśl Sørena Kierkegaarda i Mariana Zdziechowskiego. Utwór podejmuje zagadnienie ofiary Izaaka. Autor nie powtarza dosłownie tej historii, ale przede wszystkim interesują go motywacje Abrahama. Podąża on na górę Moria nie pod wpływem wezwania Boga, tylko głosu rozumu. W ten sposób otrzymujemy ciekawą interpretację wydarzeń biblijnych, a szerzej rzecz postrzegając – eksplikację pewnego sposobu myślenia o kwestiach religijnych. Nowelę Konińskiego można zatem nazwać studium pewnej logiki rozumienia spraw religijnych. Historia biblijna posłużyła pisarzowi do podjęcia rozważań w duchu personalistycznym na temat dramatu kondycji ludzkiej, konfliktu wiary i rozumu, kompromitacji tego, co ludzkie, i szukania godności w Bogu. Pod względem strukturalnym nowela Konińskiego realizuje zasady strategii modernistycznej narracji apokryficznej.
Bibliografia
Badoń, Grażyna 2003. „Elementy teologiczno-egzystencjalne w dzienniku wojennym Karola Ludwika Konińskiego szkic interpretacyjny”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria 3. 2 Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Folia 15 Studia Historicolitteraria III: 95–112.
Barthes, Roland 2011. „I noc rozświetla noc”. W: Roland Barthes. Fragmenty dyskursu miłosnego. Tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Błoński, Jan 1985. „Czytanie Konińskiego”. W: Jan Błoński. Kilka myśli, co nie nowe. Kraków: Znak.
Fitas, Adam 2003. Głos z labiryntu. O pismach Karola Ludwika Konińskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Front, Łukasz 2010. „Słowo wstępne”. W: Karol Ludwik Koniński. Zagadnienia religijne. Szkice. Słowo wstępne Łukasz Front. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
— 2014. Myśl religijna polskiego modernizmu i jej konteksty (Karol Ludwik Koniński). Kraków: Collegium Columbinum.
Harrington, Wilfrid J. 1984. Klucz do Biblii. Tłum. Józef Marzęcki, przedmowa Roland de Vaux OP. Warszawa: Pax.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich 1958. Wykłady z filozofii dziejów. Tłum. Janusz Grabowski, Adam Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
James, William 1996. Prawo do wiary. Tłum. Adam Grobler, wprowadzenie Włodzimierz Galewicz. Kraków: Znak.
Jankowska, Małgorzata 2011. Narracje apokryficzne w kulturze współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Jasińska-Wojtkowska, Maria, Maciej Nowak (red.) 2002. Małe prozy biblijne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kierkegaard, Søren 1969. Bojaźń i drżenie. Tłum. i wstęp Jarosław Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Koniński, Karol Ludwik 1961. Nox atra. Warszawa: Pax.
Koniński, Karol Ludwik 1962. Ex labyrintho. Wstęp Konrad Górski. Warszawa: Pax.
Koniński, Karol Ludwik 1987. Uwagi 1940–1942. Wybór, wstęp i oprac. Bronisław Mamoń. Poznań: W drodze.
Koniński, Karol Ludwik 2002. Wyprawa do ziemi Moryja. Nowela. W: Małe prozy biblijne. Wybór Maria Jasińska-Wojtkowska, Maciej Nowak, wstęp i komentarz Maciej Nowak. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Koniński, Karol Ludwik 2007. Kartki z brulionów. Z rękopisów spisał, oprac. i wstępem poprzedził Bronisław Mamoń. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
Koniński, Karol Ludwik 2010. Zagadnienia religijne. Szkice. Słowo wstępne Łukasz Front. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
Kudliński, Tadeusz 1958. „Człowiek samotny. Wspomnienia o Karolu Ludwiku Konińskim”. Tygodnik Powszechny 11.
Kudyba, Wojciech 2007. „(Nie)obecność Konińskiego”. Tygodnik Powszechny 26.
Mamoń, Bronisław 1956. „Tłumacz spraw niepokojących”. Tygodnik Powszechny 20.
Mamoń, Bronisław 1970. Karol Ludwik Koniński. Kraków: Znak.
Mamoń, Bronisław 2007. „Polonus sum gente Polonus”. W: Karol Ludwik Koniński. Kartki z brulionów. Z rękopisów spisał, oprac. i wstępem poprzedził Bronisław Mamoń. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
Michalski, Maciej 2003. Dyskurs, apokryf, parabola. Strategie filozofowania w prozie współczesnej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Otto, Rudolf 1993. Świętość: elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Tłum. Bogdan Kupis. Wrocław: Thesaurus Press.
Ryba, Magdalena 2015. „Modlitwa. Z zagadnień teologii kieszonkowej Karola Ludwika Konińskiego”. Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego 1: 104–114.
Słownik Postaci Biblijnych. Wersja on-line dostępna pod adresem: http://www.biblia.info.pl/.
Stinnisen, Wilfrid 2016. Noc jest mi światłem. Tłum. Justyna Iwaszkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Zarębianka, Zofia 2001. Karol Ludwik Koniński – człowiek europejski. W: Piotr Nowaczyński (red.). Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 723
Liczba cytowań: 0