Oniryczna podróż do świata irackich mniejszości etnicznych i religijnych: „Droga do Tall Muṭrān” ‘Alego Badra

Abstrakt

W swojej refleksji nad metaforyką podróży Richard van Leeuwen wspomniał o dwóch uniwersalnych modelach postrzegania podróżowania w utworach literackich, które można wykorzystać również do analizy literatury arabskiej. Pierwszy z tych modeli to koncepcja podróży jako przygody i rytuału przejścia, podczas której bohater danego utworu mierzy się z wieloma przeciwnościami, przekracza różne granice, dokonuje wielorakich wyborów i (re)definiuje swoją tożsamość. Drugi model to idea podróży jako doświadczania tego, co niezwykłe i konfrontacji z tym, co nieznane, podczas której protagonista spotyka dziwnych ludzi i odwiedza obce miejsca oraz przyswaja to, co odmienne i łączy je z tym, co oswojone. Elementy obu tych koncepcji można znaleźć w powieści Droga do Tall Muṭrān (2005) irackiego pisarza ‘Alego Badra. Bohater tej powieści i zarazem jej narrator to były żołnierz, który walczył na froncie wojny iracko-irańskiej w latach 80. XX wieku. Udaje się on w podróż z Bagdadu do miasteczka Tall Muṭrān nieopodal Mosulu, by podjąć pracę jako nauczyciel języka arabskiego w chrześcijańskiej szkole. W ten sposób wkracza do nieznanego mu świata mniejszości etnicznych i religijnych w północnym Iraku: Kurdów, Asyryjczyków i Jezydów. Poznaje nie tylko zwyczaje i lokalne legendy tej hermetycznej małomiasteczkowej społeczności, lecz i jej ciemne sekrety. Jak się jednak okazuje, Tall Muṭrān i jego mieszkańcy to tylko sen, z którego bohater budzi się do rzeczywistości. Celem artykułu jest po pierwsze przedstawienie, w jaki sposób Badr odwołuje się w omawianej powieści do obu koncepcji podróży – jako przygody i konfrontacji z nieznanym; po drugie zaś wskazanie na zastosowane przez autora postmodernistyczne strategie literackie, które potęgują w czytelniku wrażenie niesamowitości owej konfrontacji.