O "Pentesilei" Heinricha von Kleista w przekładzie Witolda Hulewicza
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2018.051Słowa kluczowe
Witold Hulewicz, Heinrich von Kleist, Pentesilea, przekład, Środy LiterackieAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest refleksja nad polskim przekładem sztuki Heinricha von Kleista Pentesilea, dokonanym w latach trzydziestych XX wieku przez wybitnego tłumacza literatury niemieckiej Witolda Hulewicza. Dramat opublikowany przez Kleista w roku 1808 – bardzo swobodnie nawiązujący do wątków antycznych i niezwykły pod względem stylistyki – budził z początku wiele kontrowersji. Popularność zdobył w XX wieku, a postać wewnętrznie rozdartej, nieokiełznanej królowej Amazonek szybko zyskała grono wielbicieli wśród niemieckich elit twórczych. Specyficzny język Kleista sprawia, że tekst sztuki stanowi ogromne wyzwanie dla tłumacza. Omawiany w artykule przekład podzielił krytyków. Jest jednak bez wątpienia wielkim dokonaniem translatorskim i ostatnim opublikowanym tłumaczeniem Witolda Hulewicza, poety i patrioty rozstrzelanego przez Niemców w Palmirach w 1941 roku.
Bibliografia
Bartoszewska, Irena 1995. Witold Hulewicz. Tłumacz i propagator literatury niemieckiej w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Essen, Gesa von 2009. Die Resonanzen Nietzsches im Drama des expressionistischen Jahrzehnts. https://www.klassik-stiftung.de/uploads/tx_lombkswdigitaldocs/Nietzsche_ 2009_von_Essen.pdf [5.06.2017].
Hernik Spalińska, Jagoda 1998. Wileńskie Środy Literackie (1927–1939). Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Hulewicz, Witold 1926. Polski Faust. Rzecz o nowych polskich przekładach, o sposobach tłumaczenia i polemice dookolnej. Warszawa: Skład Główny w „Domu Książki Polskiej”.
Hulewicz-Feillowa, Agnieszka 1988. Rodem z Kościanek. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Karaś, Agnieszka 2003. Miał zbudować wieżę. Życie Witolda Hulewicza. Warszawa: Oficyna Literatów i Dziennikarzy POD WIATR.
Kleist, Henryk [Heinrich von] 1938. Penthesileia: tragedia. Tłum. Witold Hulewicz. Lwów: Nakładem Filomaty.
Kleist, Henryk 1969. „Pentesilea”. W: Henryk Kleist. Dramaty i nowele. Tłum. Witold Hulewicz, Jan Sztaudynger, Edyta Sicińska. Wstęp i komentarz Mieczysław Urbanowicz. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Kleist, Henryk 1983. Listy. Przekład i wstęp Wandy Markowskiej. Warszawa: Czytelnik.
Kleist, Henryk 2008. Sämtliche Werke und Briefe. Hrsg. H. Sembdner. Zweibändige Ausgabe in einem Band. München: Deutscher Taschenbuchverlag.
Klentak-Zabłocka, Małgorzata 2006. „Edith Steins Briefe an Roman Ingarden”. W: Marion Brandt (hrsg.). Grenzüberschreitungen. Deutsche, Polen und Juden zwischen den Kulturen (1918–1939). Colloquia Baltica Nr 6: Beiträge zur Kultur und Geschichte Ostmitteleuropas. München: Martin Meidenbauer Verlagsbuchhandlung.
Klentak-Zabłocka, Małgorzata 2011. „Edyta Stein a Polska. Listy do Romana Ingardena z lat 1917–1918”. W: Ewa Graczyk, Monika Graban-Pomirska, Karolina Cierzan, Paulina Biczkowska (red.). Dwudziestolecie mniej znane. O kobietach piszących w latach 1918–1939. Z antologią. Kraków: LIBRON.
Klentak-Zabłocka, Małgorzata 2013. „Zwischen Fremdheit und Vertrautheit. Heinrich von Kleist in der neueren polnischen Literatur”. Komparatistik. Jahrbuch der Deutschen Gesellschaft für Allgemeine und Vergleichende Literaturwissenschaft 2012: 73–85.
Kümmel, Peter 2016. Der Zahn im Schlund des anderen. Triumph der Rhetorik: Michael Thalheimer inszeniert Kleists ‘Penthesilea’ am Schauspiel Frankfurt. (4. Januar 2016). http://www.zeit.de/2015/50/theater-michael-thalheimer-kleist-penthesilea [26.05.2017].
Kwiatkowski, Maciej 1971. „‘To przecie człowiek był …’”. Radio i Telewizja 25: 7–9.
Meyer-Fraatz, Andrea 2002. Die slavische [sic! – M. K.-Z.] Moderne und Heinrich von Kleist. Zur zeitbedingten Rezeption eines Unzeitgemäßen in Rußland, Polen und Kroatien. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Schmidt, Erich 1870. [Wstęp]. W: H. v. Kleists Werke. Im Verein mit Georg Minde-Pouet u. Reinhold Steig hrsg. v. Erich Schmidt. Leipzig: Bibliographisches Institut.
Schulz, Gerhard 2007. Kleist. Eine Biographie. München: Verlag C. H. Beck.
Skuczyński, Janusz 2006. „Ifigenia i ‘Anty-Ifigenia’ Goethego i Kleista”. W: Maria Kalinowska, Ewa Owczarz, Janusz Skuczyński, Marcin Wołk (red.). Prace z historii i teorii literatury ofiarowane Profesorowi Jerzemu Speinie. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Spytkowski, Józef 1961. „Przede wszystkim Sienkiewicz”. Pamiętnik Literacki 52/3: 259–266.
Stein, Edith 1994. Spór o prawdę istnienia. Listy Edith Stein do Romana Ingardena. Tłum. Małgorzata Klentak-Zabłocka, Andrzej Wajs. Kraków: Wydawnictwo m.
Surowska, Barbara 2017. „‘Tłumaczenie to jest wielka rzecz…’ Rainer Maria Rilke w przekładach polskich”. W: Barbara Surowska. Od Goethego do Grassa. Szkice z literatury niemieckiej. Warszawa: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Surynt, Izabela 2017. „Witold Hulewicz (1895–1941). Zwischen Kulturen und Nationen”. W: Krzysztof Ruchniewicz, Marek Zybura (hrsg.). „Der du mein ferner Bruder bist …” Polnische Deutschlandfreunde in Porträts. Studia Brandtiana 7. Osnabrück: fibre Verlag.
Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein 2003. Autoportret z listów, cz. III, Listy do Romana Ingardena. Wprowadzenie Hanna Barbara Gerl-Falkowitz. Oprac. i przypisy Maria Amata Neyer OCD. Współpraca Eberhard Avé-Lallemant. Tłum. Małgorzata Klentak-Zabłocka (wprowadzenie, listy 1–64), Andrzej Wajs (listy 65–163). Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Urbanowicz, Mieczysław 1969. [Wstęp]. W: Henryk Kleist. Dramaty i nowele. Tłum. Witold Hulewicz, Jan Sztaudynger, Edyta Sicińska. Wstęp i komentarz Mieczysław Urbanowicz. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Wielkie rzeczy zrozumienie. Korespondencja Jerzego, Witolda i Wandy Hulewiczów z Emilem Zegadłowiczem (1918–1938) 2008. Opracował i wstępem opatrzył Mirosław Wójcik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 316
Liczba cytowań: 0
