Widzenie i wczytywanie. Topografia i historia w "Caprei i Romie" Józefa Ignacego Kraszewskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2018.047Keywords
Józef Ignacy Kraszewski, powieści o tematyce rzymskiej, dokumentarna powieść historyczna, topografia, metafizyka miejsca, geografia i literaturaAbstract
Artykuł próbuje pochwycić oryginalność kształtu literackiego niedocenianej powieści Kraszewskiego i pokazać, jak topografia i metafizyczne doznanie miejsca ukształtowało pisarskie myślenie o historii. Caprea i Roma, choć mocno związana z koncepcją historycznej powieści dokumentarnej, którą na gruncie polskim sformułował i rozwijał Kraszewski, jest – w przekonaniu autorki – jedną z nielicznych u nas romantycznych powieści historycznych. Tacyta, Swetoniusza, Senekę, Wergiliusza czyta Kraszewski nie w bibliotekach, ale na ruinach starożytnego Rzymu, co daje szczególny rodzaj poznania historycznego. Ja poznające okazuje się tak samo ważne, jak prezentowane fakty historyczne. W powieści będącej obrazem narodzin chrześcijaństwa można doszukać się paraleli historycznej między prześladowaniem pierwszych chrześcijan a losami Polaków.
References
Bachtin, Michał 1986. „Czas i przestrzeń w utworach Goethego”. W: Michał Bachtin. Estetyka twórczości słownej. Tłum. Danuta Ulicka. Oprac. przekładu i wstęp Eugeniusz Czaplejewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bartoszyński, Kazimierz 1991. „O poetyce powieści historycznej”. W: Kazimierz Bartoszyński. Powieść w świecie literackości. Szkice. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu 1975. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego oprac. przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne.
Bujnicki, Tadeusz 1990. „Rzym za Nerona Kraszewskiego a Quo vadis Sienkiewicza (studium porównawcze)”. W: Marta Zielińska (red.). Zdziwienia Kraszewskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bursztyńska, Halina 1977. Henryk Sienkiewicz w kręgu oddziaływania powieści historycznych Józefa Ignacego Kraszewskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Chmielowski, Piotr 1888. Józef Ignacy Kraszewski. Kraków: Nakład G. Gebethnera i Spółki.
Czaplejewicz, Eugeniusz 1996. „Kresy Kraszewskiego. Teoria”. W: Ewa Ihnatowicz (red.). Kraszewski – pisarz współczesny. Warszawa: Elipsa.
Danek, Wincenty 1973. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Jarowiecki, Jerzy 1991. O powieści historycznej Józefa Ignacego Kraszewskiego. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Kiślak, Elżbieta 1990. „Podróż i doświadczenie historii”. W: Marta Zielińska (red.). Zdziwienia Kraszewskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kraszewski, Józef Ignacy 1887. „Caprea i Roma”. W: Józef Ignacy Kraszewski. Wybór pism. Oddział IV: Powieści z dziejów rzymskich. Poprzedzone wstępem krytycznym przez Tadeusza Korzona. Warszawa: Nakład i druk S. Lewentala.
Kraszewski, Józef Ignacy 1962. „Listy do nieznajomego”. W: Kraszewski o powieściopisarzach i powieści. Zbiór wypowiedzi teoretycznych i krytycznych. Oprac. Stanisław Burkot. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kraszewski, Józef Ignacy 1972. „Noce bezsenne”. W: Józef Ignacy Kraszewski. Pamiętniki. Oprac. Wincenty Danek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kraszewski, Józef Ignacy 1977. Kartki z podróży 1858–1864. T. 1–2. Przypisami i posłowiem opatrzył Paweł Hertz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ławski, Jarosław 2005. Ironia i mistyka. Doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Niemcewicz, Julian Ursyn. 2003. Jan z Tęczyna. Powieść historyczna. Kraków: Universitas.
Pilch, Stanisław 1935. „Wpływ Tacyta na powieści rzymskie Kraszewskiego”. Przegląd Klasyczny 4: 273–296.
Płaszczewska, Olga 2006. „Józef Ignacy Kraszewski wobec tradycji europejskiej podróży literackiej”. W: Wiesław Ratajczak, Tomasz Sobieraj (red.). Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Ricoeur, Paul 2006. Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. Janusz Margański. Kraków: Universitas.
Rybicka, Elżbieta 2014. „Literatura i geografia. W stronę wspólnego słownika”. W: Elżbieta Rybicka. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas.
Sinko, Tadeusz 1933. Hellada i Roma w Polsce. Przegląd utworów na tematy klasyczne w literaturze polskiej ostatniego stulecia. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych.
Stoff, Andrzej 1990. „Czas mianowany w strukturze utworu epickiego”. W: Czesław Niedzielski, Jerzy Speina (red.). Czas i przestrzeń w prozie polskiej XIX i XX wieku. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Śliwiński, Marian 2015. „Koncepcje światopoglądowe Kraszewskiego”. W: Anna Janicka, Krzysztof Czajkowski, Łukasz Zabielski (red.). Kraszewski i nowożytność. Studia. Idea i układ tomu Jarosław Ławski. Białystok: Wydawnictwo Prymat.
Żabski, Tadeusz 2002. „Wstęp”. W: Henryk Sienkiewicz. Quo vadis. Powieść z czasów Nerona. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 630
Number of citations: 0
