Konstruowanie Galla. Problem oralności jako problem interpretacyjny tekstu
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2016.040Abstrakt
Żywa w ostatniej dekadzie dyskusja na temat Gestów Galla traci wiele bez rozważenia literackich konwencji czy topiki. Gall jest autorem, którego dzieło wchodzi bezpośrednio w złożone związki z tekstami ustnymi. Nieprzypadkowo odnosi się on do związku literackich i oralnych tradycji, które integruje w tekście przeznaczonym do cichej lektury. Przeszkodą w rozumieniu społecznej rzeczywistości Galla jest dwuznaczność użytych konwencji, wszystkich sformułowań kronikarza nie można traktować dosłownie. Rozważania filologiczne i historiograficzne w artykule opierają się na konstruktywizmie.
Bibliografia
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, przekład oprac., wstęp, przypisy M. Plezia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989.
Althoff Gerd, Spielregeln und Ironie im Gallus Anonymus, „Frühmittelalterliche Studien” 2007.
Bagi Daniel, Królowie węgierscy w „Kronice” Galla Anonima, Kraków: PAU, 2008.
Banaszkiewicz Jacek, Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny” 1981, nr 2.
Banaszkiewicz Jacek, Gall jako historyk poważny, czyli dlaczego dzieje i Bolesława Chrobrego, i Bolesława Krzywoustego są prawdziwe i niegroteskowe, „Przegląd Historyczny” 2008, z. 3.
Benyskiewicz Krzysztof, W kręgu Bolesława Szczodrego i Władysława Hermana. Piastowie w małżeństwie, polityce i intrydze, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
Benyskiewicz Krzysztof, Książę Polski Władysław Herman 1079–1102, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielogórskiego, 2010.
Curtius Ernst Robert, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. i oprac. A. Borowski, Kraków: TAiWPN Universitas, 1997.
Deptuła Czesław, Galla Anonima mit genezy Polski. Studium z historiozofii i hermeneutyki symboli dziejopisarstwa średniowiecznego, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000.
Dalewski Zbigniew, Rytuał i polityka. Opowieść Galla Anonima o konflikcie Bolesława Krzywoustego ze Zbigniewem, Warszawa: Instytut Historii PAN, 2005.
Dąbrówka Andrzej, Konstruktywizm w badaniach literatury dawnej, „Nauka” 2009, nr 3.
Galli Anonymi, Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, wyd., wstęp, komentarz K. Maleczyński, Kraków: PAU, 1952.
Gansiniec Ryszard, Liryka Galla Anonima, „Pamiętnik Literacki” 1958, z. 4.
Goody Jack, Poskromienie myśli nieoswojonej, przeł. M. Szuster, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2011.
Green Dennis Howard, Medieval Listening and Reading. The Primary Reception of German Literature 800–1300, Cambridge–New York: Cambridge University Press, 1994.
Guzowski Piotr, Konflikt biskupa Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym. Stanowisko Kościoła wobec zamachów stanu we wczesnośredniowiecznej Polsce, [w:] Zamach stanu w dawnych społecznościach, red. A. Sołtysiak, J. Olko, Warszawa: Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną. Uniwersytet Warszawski, 2004.
Kellog Robert, Literatura ustna, przeł. P. Czapliński. „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 1.
Kowalczyk Elżbieta, Krzywousty – skaza fizyczna czy moralna? , „Kwartalnik Historyczny” 1994, z. 1.
Kowalska Barbara, Bunt Magnusa – Anonim tzw. Gall o mechanizmach wypowiadania posłuszeństwa monarsze, [w:] Zamach stanu w dawnych społecznościach, red. A. Sołtysiak, J. Olko, Warszawa: Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną. Uniwersytet Warszawski, 2004.
Kürbis Brygida, Pisarze i czytelnicy w Polsce XII i XIII wieku, [w:] Polska dzielnicowa i zjednoczona. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. A. Gieysztor, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1972.
Labuda Gerard, Miejsce powstania kroniki Anonima Galla, [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70 rocznicę urodzin, red. K. Stachowska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960.
Liman Kazimierz, Kilka uwag o topice w „Kronice polskiej” Galla Anonima, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae”, 1973.
Lord Albert, Właściwości literatury ustnej, przeł. P. Czapliński, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 1.
Michałowski Roman, „Restauratio Poloniae” w ideologii dynastycznej Galla Anonima, „Przegląd Historyczny” 1985, z. 3.
Michałowska Teresa, Między słowem mówionym a pisanym. (O poezji polskiej późnego średniowiecza), [w:] Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, red. eadem, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 1993.
Michałowska Teresa, Szkice mediewistyczne, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2014.
Moos Peter von, Geschichte als Topik, Hildesheim: Georg Olms Verlag 1996.
Mittelalterliche Literatur und Kunst im Spannungsfeld von Hof und Kloster Ergebnisse der Berliner Tagung, 9.–11. Oktober 1997, red. N. F. Palmer, H.-J. Schiewer, Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1999.
Ong Walter J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. wstęp J. Japola, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1992.
Onus Athlanteum. Studia nad kroniką biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, W. Wojtowicz, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2009.
Plezia Marian, Dookoła sprawy św. Stanisława. Studium źródłoznawcze, Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini, 1999.
Plezia Marian, Kronika Galla na tle historiografii XII wieku , Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1947.
Plezia Marian, Legenda o szczerbcu Chrobrego, [w:] Wyobraźnia średniowieczna, red. T. Michałowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 1996.
Plezia Marian, Najstarszy zabytek historiografii polskiej, [w:] idem, Od Arystotelesa do Złotej Legendy, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1958.
Polak Wojciech, Gesta Gallowe a kultura oralna, [w:] Tekst. Źródła. Krytyka. Interpretacja, red. B. Trelińska, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005.
Polak Wojciech, Kronika Galla Anonima a pochodzenie rodu Awdańców, [w:] Peregrinatio ad Veritatem. Studia ofiarowane profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. A. Witkowska, U. Borkowska, C. Deptuła, R. Knapiński, Lublin: TN KUL, 2004.
Powierski Jan, Kryzys rządów Bolesława Śmiałego, Gdańsk: Wydawnictwo Marpress, 1992.
Rosik Stanisław, Bolesław Krzywousty, Wrocław: Chronicon Wydawnictwo, 2013.
Schmidt Siegfried J., O pisaniu historii literatury. Kilka uwag ze stanowiska konstruktywistycznego, przeł. M. B. Fedewicz, „Pamiętnik Literacki” 1988, z. 3.
Simon Gertrud, Untersuchungen zur Topik der Widmungsbriefe mittelalterlicher Geschichtsschreiber bis zum Ende des 12. Jahrhunderts, „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde” 1958 [cz. 1] oraz 1959/1960 [cz. 2].
Skibiński Edward, Elementy historii oralnej w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka, [w:] Kultura piśmienna średniowiecza i czasów nowożytnych. Problemy i konteksty badawcze, red. P. Dymmel, B. Trelińska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1998.
Skibiński Edward, Przemiany władzy. Narracyjna koncepcja Anonima tzw. Galla i jej podstawy,
Poznań: Instytut Historii UAM, 2009.
Strzelczyk Jerzy, Bolesław Chrobry, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1999.
Targosz Karolina, Gesta principum recitata. „Teatr czynów polskich władców” Galla Anonima, „Pamiętnik Teatralny” 1980, z. 2.
Vitz Evelyn Birge, Orality and Performance in Early French Romance, Cambridge: Brewer 1999
Wenta Jarosław, Kronika tzw. Galla Anonima. Historyczne (monastyczne i genealogiczne) oraz geograficzne konteksty powstania, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2011.
White Hayden, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków: TAiWPN Universitas, 2000.
Willelmi Malmesbiriensis, Gesta regum Anglorum atque Historia novella, recensuit Th. Hardy, Londini 1840.
Wojtowicz Witold, Tarda loquendi facultas – tożsamość tzw. Galla Anonima w kontekście listów i epilogów „Gestów”, „Pamiętnik Literacki” 2013, z. 3.
Wiesiołowski Jacek, Romans rycerski w kulturze społeczeństwa późnośredniowiecznej Polski, [w:] Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, red. T. Michałowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 1993.
Wiesiołowski Jacek, Repertuar Jurzyka, jokulatora księcia Władysława Odonica, [w:] Wielkopolska – Polska – Europa. Studia dedykowane pamięci Alicji Karłowskiej-Kamzowej, red. J. Wiesiołowski, J. Kowalski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2006.
Wiszewski Przemysław, Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
Zumthor Paul, Właściwości tekstu oralnego, przeł. M. Abramowicz, „Literatura Ludowa” 1986, z. 1.
Zybertowicz Andrzej, Konstruktywizm jako orientacja metodologiczna w badaniach społecznych, [w:] Światooglądy historiograficzne , red. J. Pomorski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 25
Liczba cytowań: 0
