Europa w arabskiej myśli społeczno-politycznej XIX wieku

Abstrakt

Myśl reformatorska Chajr ad-Dina at-Tunusiego i Rifa’y at-Tahtawiego wpisała się w ciekawy dyskurs, który toczy się w świecie arabsko-muzułmańskim od zarania XIX wieku, dyskurs wokół niezwykle ważnych zagadnień ustrojowych, reform polityczno-społecznych, porównania systemu przedstawicielskiego, demokracji, z jego przeciwieństwem, despotyzmem, a także wokół poszukiwania dróg wyjścia ze stagnacji i zacofania, którego niezbędnym elementem była podkreślana przez wszystkich myślicieli reforma systemu edukacyjnego. Ich celem było udzielenie odpowiedzi na nurtujące przedstawicieli tego świata podstawowe pytanie o przyczynę jego upadku i zacofania oraz podstawy europejskiej supremacji, z uwzględnieniem roli despotycznych rządów, anachronicznych struktur społecznych, braku nowoczesnego systemu szkolnictwa i innych zagadnień, ale przede wszystkim – skrystalizowanie idei i wyobrażeń dotyczących relacji pomiędzy tradycją a nowoczesnością, współczesnym systemem państwowym, społecznym i politycznym. Stąd rozważania wokół ułożenia stosunków z Zachodem i charakteru tych relacji, przyjęcia całkowicie lub częściowo europejskich wzorców rządzenia.