Między Toruniem i Borysławiem

Wątki auto/bio/geo/graficzne w prozie Zdzisława Wróbla

Abstrakt

Posiłkując się metodologią geopoetyki, komparatystyki i antropologii kulturowej, autorka analizuje prozę Zdzisława Wróbla (1925–2007). Koncepcja autobiogeografii (Rybicka) oraz autotanatografii (Ubertowska) dają możliwość wpisania prozy Wróbla w nowe konteksty (re)interpretacyjne. W centrum zainteresowania znajdują się powieści i opowiadania, w których wyraźnie funkcjonują pewne schematy autobiogeograficzne i autotanatograficzne, semiotyczną oś których stanowi ryt przejścia i jego wymiary – egzystencjalny, przestrzenny, aksjologiczny. Badaczka pokazuje, że Wróbel eksperymentuje z różnymi tendencjami gatunkowymi powieści migracyjnej. Używając typologii Bogusława Bakuły, mówić można o zastosowaniu schematów kombatancko-repatriacyjnych (Dlaczego?), romantyczno-misjonarskich (Dlaczego?), socjo-historycznych (Szczeble, Inauguracja) i w specyficzny sposób ujętych westernowo-przygodowych (Eldorado). Badaczka zwraca też uwagę na to, że bohaterowie Wróbla borykają się z traumatycznym doświadczeniem powojennej rzeczywistości (oswajanie poniemieckiego) jak również z traumatycznym doświadczeniem przeszłości (świadkowie i ofiary Zagłady). Czują ogromną ulgę, gdy mogą z tego świadectwa się „wyspowiadać”.