Dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym wśród personelu pielęgniarskiego czynnego zawodowo
DOI:
https://doi.org/10.21784/IwP.2025.008Słowa kluczowe
zespoły bólowe kręgosłupa, dolegliwości bólowe, zagrożenia zawodowe, ergonomia pracy, profilaktyka, edukacja zdrowotnaAbstrakt
Wstęp. Zespoły bólowe kręgosłupa to jeden z powszechnych problemów zdrowotnych współczesnego człowieka. Według danych epidemiologicznych na dolegliwości bólowe kręgosłupa cierpi 90% społeczeństwa. Dotyka on najczęściej osoby pomiędzy 30 a 40 rokiem życia, a w późniejszym wieku problem ten narasta. Zaburzenia układu mięśniowo – szkieletowego są częstą przyczyną absencji chorobowej oraz utraty pracy zawodowej.
Cel pracy. Celem niniejszego badania było dokonanie oceny problemu dolegliwości bólowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym wśród pielęgniarek czynnych zawodowo. Ponadto uznano za ważne przedstawienie sugestii dotyczących podjęcia niezbędnych środków ostrożności w celu zmniejszenia bólów krzyża wśród wyżej wymienionej grupy zawodowej.
Materiały i metody. W badaniach wzięło udział 200 osób, z czego przeanalizowano wyniki 68 ankietowanych, wskazujących na dolegliwości odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. W niniejszej pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego w celu pozyskania informacji na temat danych demograficznych, stanu zdrowia, przyzwyczajeń oraz problemów. Wykorzystano technikę ankietowania, przy czym ankiety były anonimowe, a udział w badaniu dobrowolny. Do wymienionej techniki badawczej jako narzędzie badawcze wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety oraz standaryzowane kwestionariusze.
Wyniki. U 87% badanych pielęgniarek i pielęgniarzy występował ból krzyża. Najczęstszymi schorzeniami występującymi u respondentów były: zmęczenie 28%, choroby tarczycy 15% oraz żylaki kończyn dolnych 13% odpowiedzi. Większość badanych wykazywała wysokie ryzyko spondyloartrozy. Niewiele ponad połowa ankietowanych reprezentujących personel pielęgniarski wykazywała wysokie ryzyko przewlekłego bólu pleców. Analiza statystyczna ukazała, iż zespoły bólowe kręgosłupa nasilają się wraz z wiekiem i dane te są istotne statystycznie (p=0,03). Natomiast nie potwierdziła wpływu wskaźnika BMI na występowanie bólów krzyża. Badając poszczególne elementy życia codziennego kwestionariuszem OSWESTRY można zaobserwować, że oprócz spania ból kręgosłupa negatywnie wpływał na życie codzienne ankietowanych.
Wnioski. Pielęgniarki ze względu na charakter wykonywanej pracy są szczególnie narażone na szeroki wachlarz zagrożeń zawodowych, które wpływają na mięśnie pleców, ścięgna, dyski i więzadła, powodując zaburzenia układu mięśniowo – szkieletowego związanego z pracą. Czynnikami determinującymi te dolegliwości są: niepoprawne wzorce ruchowe podczas pracy, niestosowanie ergonomicznych praktyk pracy oraz słaba postawa ciała oraz niezdrowe aspekty życia pielęgniarek m.in. praca w systemie zmianowym, niski poziom aktywności fizycznej, przepracowanie oraz narażenie na stres zawodowy. Rozległość problemu sprawia, iż istnieje ogromna potrzeba popularyzacji działań edukacyjnych mających na celu podwyższenie poziomu wiedzy pielęgniarek w zakresie profilaktyki zespołów bólowych kręgosłupa oraz zasad ergonomii pracy.
Bibliografia
1. Radek A. Choroby krążków międzykręgowych i korzeni rdzeniowych. W: Stępień A. red. Neurologia. T. 3. Warszawa. Medical Tribune Polska. 2015; 211–229.
2. Vieira ER., Kumar S., Coury HJ., Narayan Y. Problemy z dolną częścią pleców i możliwe ulepszenia w pracy pielęgniarskiej. J Adv Nurs. 2006; 55(1):79–89.
3. Gold JE., Punnett L., Gore RJ. Predykatory bólu krzyża u pracowników domów opieki po wdrożeniu programu bezpiecznej obsługi rezydentów. Occup Environ Med. 2017; 74(6):389–395.
4. Freitag S., Seddouki R., Dulon M., Kersten JF., Larsson TJ., Nienhaus A. Wpływ pozycji roboczej na postawę tułowia i wysiłek podczas rutynowych zadań pielęgniarskich: badanie eksperymentalne. Ann Occup Hyg. 2014; 58(3):317–325.
5. Phiri LP., Draper CE., Lambert EV., Kolbe–Alexander TL. Zachowania pielęgniarek związane ze stylem życia, priorytety zdrowotne i bariery w prowadzeniu zdrowego stylu życia: jakościowe badanie opisowe. BMC Nurs. 2014; 13(1):38.
6. Perry L., Xu X., Gallagher R., Nicholls R., Sibbritt D., Duffield C. Lifestyle health behaviors of nurses and midwives: the 'Fit for the Future' Study. Int J Environ Res Public Health. 2018; 15(5):945.
7. Moc B. Wspieranie pielęgniarek w przyjmowaniu zdrowych zachowań żywieniowych. Stanowisko pielęgniarskie R Coll Nurs. G B 1987. 2018; 33(9):56–61.
8. Thompson BJ. Czy zmęczenie wywołane pracą kumuluje się podczas trzech skompresowanych 12–godzinnych zmian u pielęgniarek i pomocników szpitalnych? PLoS ONE. 2019; 14(2):E0211715.
9. Hadaye R., Pathak B., Lavangare S. Stan odżywienia studentów pielęgniarstwa trzeciego stopnia – badanie metodą mieszaną. J Fam Med Prim Care. 2019; 8(3):1028–1034.
10. Rayan A., Sisan M., Baker O. Stres, przemoc w miejscu pracy i wypalenie pielęgniarek pracujących w mieście medycznym króla Abdullaha w sezonie Al-Hajj. J Nurs Res. 2019; 27(3):E26.
11. Zyznawska J. i wsp. Dolegliwości bólowe kręgosłupa w grupie pielęgniarek. Piel Chir Angiol. 2011;2:54–58.
12. Młynarski W., Grabara M., Nawrocka A. i wsp. Rekreacyjna aktywność fizyczna i dolegliwości mięśniowo-szkieletowe pielęgniarek. Med Pr. 2014;65(2):18–188.
13. Domżał T.M. Przewlekłe nieswoiste bóle krzyża – stara dolegliwość czy nowa choroba neurologiczna? Pol Prz Neurol. 2007;3(4):216–227.
14. Maciejczak A., Goncerz G. Zespoły bólowe kręgosłupa. Medycyna Praktyczna. 2022.
15. Nowakowski A. Bóle krzyża. W: Dega W., red. Ortopedia i Rehabilitacja, t. 2, wyd. 2. Warszawa: PZWL; 2019:303–333.
16. Gałuszka G., Janiszewski M. Fizykoterapia w leczeniu zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa. Manual Med. 2003;7:37–41.
17. Dziak A. Postępowanie diagnostyczne w bólach krzyża. Rehabilitacja Medyczna. 2001;5:9–22.
18. Dobrowolna P., Hagner W. Epidemiologia zespołów bólowych kręgosłupa u pielęgniarek... Med Biol Sc. 2007;21(4):53–63.
19. Kułagowska E. Obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego... Med Pr. 2008;59(4):287–292.
20. Mielczarek-Pankiewicz E. Problemy zdrowotne pielęgniarek i położnych (2). Mag Piel Położ. 2010; 4: 10–11.
21. Jóźwiak Z. Obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego w praktyce pielęgniarskiej. Lek Med Pr. 2007; 9:10–13.
22. Lewczuk E., Affelska-Jercha A. Zawodowe zagrożenia zdrowotne w gabinetach stomatologicznych. Med. Pracy. 2002; 2:161–165.
24. Wyderka M.I., Niedzielska T. Ergonomia w pracy pielęgniarki. Piel Pol. 2016;2(60).
25. Kułagowska E., Kosińska M. Problemy zdrowotne personelu pielęgniarskiego. Ann UMCS. 2005; 60(3), 190–193.
26. Topolska M., Sapuła R., Topolski A. i wsp. Wpływ aktywności fizycznej na przewlekły ból dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w wieku od 30 do 65 lat. Zamojskie Studia i Materiały. 2011; 1(34), 45–54.
27. Stefanowicz A., Kloc W. Rozpowszechnienie bólów krzyża wśród studentów. Pol Ann Med. 2009; 16, 28–41.
28. Riccò M., Pezzetti F., Signorelli C. Ból pleców i szyi, niepełnosprawność i objawy kończyn górnych u pracowników domowej opieki zdrowotnej: badanie kliniczno-kontrolne z północnych Włoch. Int J Occup Med Environ Health. 2017; Mar 30;30(2):291–304.
29. Tworek K. Praca zawodowa a bóle kręgosłupa u pielęgniarek pracujących w szpitalach. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia. 2017; 6(1):19–22.
30. Adamaszek M, Włoszczak–Szubzda A. Częstotliwość występowania bólu kręgosłupa u personelu medycznego. Aspekty zdrowia i choroby. 2018; 3(1):133–151.
31. Karahan A. Determination of the usage of body mechanics in clinical settings and the occurrence of low back pain in nurses / Karahan A, Bayraktar N // International Journal of Nursing Studies. 2004; № 41. P. 67–75.
32. Trojan G., Probachta M. i wsp. Częstość występowania dolegliwości bólowych wśród pielęgniarek zatrudnionych w szpitalu powiatowym w Łańcucie. Young Sport Science Of Ukraine, 2011; 3:300–305.
33. Gorce P., Jacquier-Bret J. Globalne rozpowszechnienie zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego wśród fizjoterapeutów: przegląd systematyczny i metaanaliza. BMC Musculoskelet Disord. 2023; Apr 4;24(1):265.
34. Lisiński P., Samborski W. Bóle kręgosłupa lędźwiowego w grupie zawodowej fizjoterapeutów. Balneologia Polska. 2006; 3:156–160.
35. Darecka M. Problem bólu kręgosłupa u pielęgniarek pracujących w szpitalu w oddziałach zabiegowych, Praca magisterska UM Lublin. 2010.
36. Kułagowska E., Kosińska M. Obciążenia fizyczne pielęgniarek – przyczyny i skutki, Zdrowie Publiczne, 2002; 112, (1), 109–112.
37. Lewandowska A., Litwin B. Wypalenie zawodowe jako zagrożenie w pracy pielęgniarskiej. 2009; 55, (3), 86–89.
38. Weiss M., Zembaty A. Fizjoterapia. PZWL. Warszawa 1983.
39. Maciuk M., Krajewska-Kulak E., Klimaszewska K. Samoocena występowania zespołów bólowych kręgosłupa... Probl Hig Epidemiol. 2012;93(4):728–738.
40. Przychodzka E., Lorencowicz R. i wsp. Problem bólu kręgosłupa u czynnych zawodowo pielęgniarek. Zdr Dobrostan. 2014;2:135–147.
41. Chmielewski H. Klinika zespołów bólowych kręgosłupa. Kwartalnik Ortopedyczny. 2009; 3(3):238–243.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Barbara Szubartowska, Zbigniew Orzeł, Magdalena Urban, Mariusz Sutryk, Ewa Guz, Olga Smolińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 89
Liczba cytowań: 0