Architect vs. Politician in the Game for Historic Urban Space: Six Models of Spatial Policy in Historic Areas
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2025.016Słowa kluczowe
spatial policy, local government, architecture, monuments, cityAbstrakt
Historic urban space, consisting of old towns and historic districts, is subject to a specific interplay between individual actors of the process of its planning. An architect, one of four major actors in the game for historic space, usually possesses a set of characteristic convictions, ideas, and values they believe in. There is a specific ideological profile of an architect as a creator, resulting from modernist revolution and greatly affecting the quality of architecture developed by them, especially when dealing with the problem of degraded space (e.g., as a result of warfare). On the other hand, a local politician (in the case of a city – an executive organ, i.e., a mayor or a president) does not always realize how much depends on their decisions shaping historic space in a particular model direction. Contemporary Polish law gives local authorities the ultimate power to create spatial policy in historic areas. In order to be able to act intentionally in the surrounding space, as well as to enter into a substantive dialogue with an architect, a local politician should possess certain models of shaping historic space – ready-to-use templates of political decisions. The main goal of this article is to present models of shaping historic urban space – conservation, restoration, modern creation, traditional creation, retroversion, and reconstruction – as well as to present an architect’s response to attempts at political implementations of each of these models.
Bibliografia
Barański, M. (1999). Świadomość a ochrona zabytków. In: K. Gutowska, & Z. Kobyliński (Eds.). Zabytki i społeczeństwo. Czynnik społeczny w ochronie zabytków w warunkach reformy samorządowej (pp. 61–65). Warszawa: Res Publica Multiethnica.
Bartoszewicz, D. (2006, June 21). Prezydent Lech Kaczyński odbudowuje Pałac Saski. Gazeta Wyborcza.
Bogusz, W. (1996). Zarys historii architektury. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Brandi, C. (1996). Theory of Restoration, I [Teoria di Restauro]. In: N.S. Price, M.K. Talley Jr., & A. Melucco Vaccaro (Eds.). Historical and Philosophical Issues in the Conservation of Cultural Heritage (pp. 230–235). Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
Długosz, D., & Wygnański, J.J. (2005, March). Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej. Warszawa: Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych. Retrieved from: https://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/2015/08/obywatele_wspoldecyduja.pdf.
Feltynowski, M. (2009). Polityka przestrzenna obszarów wiejskich. W kierunku wielofunkcyjnego rozwoju. Warszawa: CeDeWu.
Gutowska, K. (1999). Zabytki w refleksji estetyka: piękno, artyzm, wartość historyczna. In: K. Gutowska, & Z. Kobyliński (Eds.). Zabytki i społeczeństwo. Czynnik społeczny w ochronie zabytków w warunkach reformy samorządowej (pp. 41–55). Warszawa: Res Publica Multiethnica.
Kaszubska, O. (2011, November 18). Ile starego w Starówce?. Elbląska Gazeta Internetowa – PortEl.pl. Retrieved from: http://www.portel.pl/artykul.php3?i=53598.
Kobyliński, Z., & Paczuska, A. (2007). Poglądy młodzieży liceów warszawskich na temat zabytków: czy teorie konserwatorskie są zgodne z oczekiwaniami społecznymi? Ochrona zabytków, 2, 81–92.
Kotarbiński, A. (1985). O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce. Warszawa: Arkady.
Krier, L. (2001). Architektura – wybór czy przeznaczenie. Transl. P. Choynowski. Warszawa: Arkady.
Loba, M. (2008). Andrzej Grzybowski – polski historyzm współczesny. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu.
Lubocka-Hoffmann, M. (2000). Retrowersja – konserwatorska metoda odbudowy miasta historycznego. In: K. Gutowska (Ed.). Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym (pp. 192–209). Warszawa: Res Publica Multiethnica.
Majewski, P. (2009). Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce w czasach socrealizmu. Warszawa: TRIO.
Mącik, H. (2008). Świadomość wartości zabytku i oczekiwania wobec zamku jako obiektu turystycznego na przykładzie zamku w Janowcu. In: M.L. Lewicka (Ed.). Ochrona zabytków architektury obronnej. Teoria a praktyka (pp. 283–292). Lublin–Warszawa: Petit S.K. Skład-Druk-Oprawa; Fundacja Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
Nowak, B. (2010, February 23). Zamojscy radni wsparli remont Katedry. Dziennik Wschodni. Retrieved from: http://www.dziennikwschodni.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100223/ZAMOSC/27757359.
PAP. (2008, January 25). Rozwiązano umowę na odbudowę Pałacu Saskiego. Gazeta Wyborcza. Retrieved from: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4870879.html.
PAP. (2024, November 10). Co z odbudową Pałacu Saskiego? Rzecznik spółki o prowadzonych pracach. Money.pl. Retrieved from: https://www.money.pl/gospodarka/co-z-odbudowa-palacu-saskiego-rzecznik-spolki-o-prowadzonych-pracach-7091174913276864a.html.
Pietraś, Z.J. (1998). Decydowanie polityczne. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Raport Krajowego Sekretariatu „Habitat”. (2003). Bariery i problemy gospodarki przestrzennej w Polsce. Warszawa: Ministerstwo Infrastruktury.
Ryndziewicz, A. (2005–2006). Odbudowa kamienicy przy ul. Rynek 19 w Kazimierzu Dolnym. Kazimierz Dolny: Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym.
Skorowski, H. (1998). Europa regionu. Regionalizm jako kategoria aksjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji ATK.
Stowarzyszenie „Saski 2018”. (2018, November 11). Deklaracja o restytucji Pałacu Saskiego w Warszawie. Saski2018.pl. Retrieved from: https://saski2018.pl/restytucja/.
Szmelter, I.M. (2006). Współczesna teoria konserwacji i restauracji dóbr kultury. Zarys zagadnień. Ochrona Zabytków, 2, 5–39.
The Venice Charter. (1964). International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites. Retrieved from: https://admin.icomos.org/wp-content/uploads/2025/03/Venice_Charter_EN.pdf.
Tomaszewski, A. (2000). Dziedzictwo i zarządzanie. In: K. Gutowska (Ed.). Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym (pp. 7–11). Warszawa: Res Publica Multiethnica.
Włodkowska, K. (2010, October 28). Jaka Wyspa Spichrzów? Gdańsk odrzucił uwagi mieszkańców. Gazeta Wyborcza – Trójmiasto. Retrieved from: http://trojmiasto.gazeta.pl/trojmiasto/1,35612,8579674,Jaka_Wyspa_Spichrzow__Gdansk_odrzucil_uwagi_mieszkancow.html.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Grzegorz Kęsik

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 83
Liczba cytowań: 0