Ekonomia i gospodarka autorytarna. Ujęcie normatywne i praktyka
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2023.004Słowa kluczowe
autorytaryzm, totalitaryzm, ekonomia, teoria, doktrynyAbstrakt
Doktryny autorytaryzmu i totalitaryzmu stanowią konglomerat różnych wpływów ideologicznych i kulturowych, są zlepkiem wielu koncepcji. Elementem stanowiącym wspólny mianownik jest podejście do kwestii gospodarowania. Mimo różnic w odniesieniu do innych wartości – w obszarze ekonomii odnajdujemy wiele podobieństw. Przede wszystkim po stronie zbieżności występuje podporządkowanie ekonomii polityce. Ekonomia pełni funkcję służebną wobec klasy, narodu czy Volku. Teoretycy wspomnianych nurtów odrzucają działanie praw ekonomicznych, wolny rynek, negują zysk jako motyw podejmowania aktywności gospodarczej. Nacjonaliści, marksiści czy faszyści wyrażają niechęć do wolności gospodarowania, kładąc nacisk na omnipotencję państwa. We wszystkich tych systemach mamy do czynienia z kolektywizmem i odrzuceniem indywidualizmu. Najbardziej naukowo rozbudowany jest system marksistowski, natomiast najmniej – narodowo-socjalistyczny. Obydwa systemy wykazują jednak wiele podobieństw, gdyż poszukują wroga w obszarze gospodarowania. Wrogiem mogą być Żydzi, imperialiści, liberałowie czy inne siły, które zagrażają integralności wspólnoty. Zatem wartości ekonomiczne nie są kategorią analityczną, która pozwoliłaby na identyfikację danego nurtu. Jeśli uznamy, że dany nurt doktrynalny identyfikujemy poprzez politykę, ekonomię i szeroko pojętą kulturę, to ekonomia w przypadku faszyzmu, narodowego socjalizmu, nacjonalizmu i marksizmu nie jest narzędziem pozwalającym na wyodrębnienie doktryny.
Bibliografia
Bernhard, L. (1925). System Mussoliniego. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego.
Czapliński, W., Galos, A., Korta, W. (1981). Historia Niemiec. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Doboszyński, A. (1993). W pół drogi. Warszawa: Wydawnictwo Prolog.
Doboszyński, A. (2004). Gospodarka narodowa. Wrocław: Wydawnictwo NORTOM.
Historyczne przemówienie na posiedzeniu Narodowej Rady Korporacyjnej. (1933). Polonia–Italia. Organ Izby Handlowej, 10–12.
Hitler, A. (1992). Mein Kampf. Krosno: Wydawnictwo „Scripta Manent”.
Howorka, M. (2008). Walka o Wielką Polskę. W: W stronę autorytaryzmu. Nacjonalizm integralny Związku Młodych Narodowców. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Marks, K., Engels, F. (1977). Kapitał. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Mises, L. (2005). Planowany chaos. Lublin–Chicago–Warszawa: Instytut Liberalno-Konserwatyny Fijorr Publishing Co.
Mussolini, B. (1935). Doktryna faszyzmu. Lwów: Filomaty.
Nasilowski, M. (1981). Ekonomia polityczna socjalizmu. Warszawa: Książka i Wiedza.
Nowicki, J. (1988). Teoria ekonomii II Rzeczypospolitej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Pączewski, L. (1927). Italia odrodzona. Polonia–Italia. Organ Izby Handlowej, 3.
Pączewski, L. (1933). Korporacjonizm. Polonia–Italia. Organ Izby Handlowej, 1–2.
Piasecki, B. (1936). Wytyczne myśli gospodarczej. Ruch Młodych, 2.
Piestrzyński, R. (2008). Naród w państwie. W: W stronę autorytaryzmu. Nacjonalizm integralny Związku Młodych Narodowców. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Połomski, F. (1982). Teoria „krwi i ziemi” (Blut und Boden). W: H. Olszewski (red.). Studia z dziejów myśli politycznej w Niemczech XIX i XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Reutt, M. (1936). Robotnik – świadomym członkiem narodu. Falanga, 1.
Rogaczewska, K. (2013). Polskie koncepcje autorytaryzmu w XX wieku w perspektywie teoretycznej na przykładzie Związku Młodych Narodowców. W: A. Dawidowicz, Ł. Lewkowicz, E. Maj, A. Szwed (red.). Europejskie inspiracje myśli politycznej w Polsce od IX do XX wieku. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Roszkowski, A. (1932). Korporacjonizm katolicki. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Rybarski, R. (1922). Wartość, kapitał, dochód. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Rybarski, R. (1922). Marka polska i złoty polski. Warszawa: Nakładem Księgarni Perzyński, Niklewicz i S-ka.
Rybarski, R. (1924). System ekonomii politycznej, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego IPPTN.
Rybarski, R. (1930). System ekonomii politycznej, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego IPPTN.
Rybarski, R. (1934). Podstawy narodowego programu gospodarczego. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
Rybarski, R. (1937). Program gospodarczy. Warszawa: Myśl Narodowa.
Rybarski, R. (1939a). Idee przewodnie gospodarstwa Polski. Warszawa: Druk F. Wyszyński i S-ka.
Rybarski, R. (1939b). System ekonomii politycznej, t. 3. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego IPPTN.
Rybarski, R. (2007). Państwo monopoliczne. Krzeszowice: Dom Wydawniczy Ostoja.
Ryszka, F. (1985). Państwo stanu wyjątkowego. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.
Spychalski, G. B. (1999). Zarys historii myśli ekonomicznej. Warszawa–Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stankiewicz, W. (2000). Historia myśli ekonomicznej. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Sztandera, A. (1999). Rybarski kontra Doboszyński. Myśl Polska, 23–24.
Zasady programu narodowo-radykalnego. (1939). Warszawa.
Zdzitowiecki, J. (1937). Faszyzm i włoski system podatkowy. Poznań: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Krystyna Rogaczewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 276
Liczba cytowań: 0
