From the “Paris Agreement” to the “London Pact”: Political Aspects of the Democratisation of Poland’s April Constitution of 1935
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2021.016Słowa kluczowe
April Constitution, political émigré circles, Polish politics, political integrationAbstrakt
In the history of Poland’s April Constitution of 1935, there were two attempts to democratise it, the first one in November 1939 referred to as the “Paris agreement” and the other one in September 1950 included in the formula of the “London pact”, both of which concerned the ways of implementing Article 13 defining the scope of the President’s personal powers. The “Paris agreement” introduced into political life the practice of consultation between the President and the Prime Minister; the “London pact” provided for a thorough change in the nature of the President’s relations with the Government and the planned Parliament-in-exile called the Council of National Unity, as well as strengthened the role of the political parties in political decision-making. Motivated by the notion of the modernisation of the Constitution and its adjustment to the democratic standards of Western states, the postulate to democratise it was put forward by established political actors, the Polish Socialist Party (PPS) and the National Party (SN), supported by the Independence and Democracy (NiD) party founded in exile. Appearing together as the Political Council, they took part in negotiations on the formation of a government of national unity after the death of Prime Minister T. Tomaszewski. Representatives of the Polish People’s Party did not take part in the talks; its leader, Stanisław Mikołajczyk, rejected the April Constitution “in its entirety”. The “pact” did not gain the approval of the “Castle”: the President defended the Constitution and did not accept concessions as regards Article 13. Nevertheless, the postulates of the “pact” were not nullified as they were used to build a new political construction – the National Unity – from 1954 functioning in parallel to the presidential centre. Due to the importance of the issue, the negotiations can be regarded as a breakthrough event in the political life of the émigré community. It is no exaggeration to say that the roots of the most important political events in the life of the émigré milieu go back to the “London pact”.
The research goal of this article is to bring to light the political aspects of the initiative motivated by the idea of democratising the April Constitution, expressed in the formula of the “London pact”, against the background of the hypothesis that the leaders of the Political Council, behind the screen of their demand for the modernisation of the political system, aimed at weakening the position of the President as an obstacle on the way to building a new political centre – the Unity camp. They used the stage of negotiations based on the demands of the “pact” to orchestrate an anti-presidential propaganda campaign and to portray Zaleski as an opponent of the notion of unity. At the same time, they promoted the false premise that the democratisation of political life would help unblock the channels of émigré diplomacy and change the position of the Polish cause in the international arena. In this way, taking advantage of the atmosphere of distrust towards the President, they were able to launch their own political project: the National Unity, planned for as early as in 1949. For them, their participation in the Unity’s bodies opened the possibility of realising their own political ambitions reserved for politicians from President Zaleski’s closest milieu referred to as the ‘Castle entourage’.
Bibliografia
Adamczyk, A. (2008). Piłsudczycy w izolacji (1939 – 1954). Studium z dziejów struktur i myśli politycznej. Bełchatów: Instytut Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
Friszke, A. (1999). Życie polityczne emigracji. Warszawa: Biblioteka WIĘZI.
Kulka, G. (2009). Komisje prawno-ustrojowe Rady Narodowej RP na emigracji w latach 1939–1991. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Łukasiewicz, S. (2016). Emigracyjny system polityczny. In: S. Łukasiewicz (Ed.). Polska emigracja polityczna 1939–1990. Stan badań (pp. 36–62). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Machcewicz, P. (1999). Emigracja w polityce międzynarodowej. Warszawa: Biblioteka WIĘZI.
Majchrowski, J. (2000). Kwestia sukcesji prezydenckiej na obczyźnie. In: B. Stoczewska, & M. Jaskólski (Eds.). Myśl polityczna: od historii do współczesności (pp. 253–260). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Sikorski, T. (2016). „Wyznajemy zasady narodowe polskie i uniwersalne katolickie”. Stronnictwo Narodowe na emigracji (1939–1992): zarys działalności i myśli politycznej. In: T. Sikorski (Ed.). Angielski łącznik. Albin Tybulewicz (1929–2014) (pp. 11–83). Warszawa: Muzeum Historii Polski.
Tarka, K. (2003). Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945–1990. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
Turkowski, R. (2001). Parlamentaryzm polski na uchodźstwie 1945–1972 w okresie rozbicia emigracji politycznej w Londynie. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Wolsza, T. (1995). Próba pojednania emigracji w 1950 r. Misja prof. Henryka Paszkiewicza. Dzieje Najnowsze, 28(4), 137–140.
AAN – Archiwum Akt Nowych [Archives of the New Files], Akta Stanisława Łuckiego; sygn. 174, Skrzypek, S. (1980, March). Ukraina i Polska. Biuletyn Stronnictwa Narodowego w AP, 1, p. 7.
ASN – Archiwum Stronnictwa Narodowego w Warszawie [Archives of the National Party] (now in the possession of the Museum of Independence):
ASN-1 – Komunikaty Prezydium SN z lat 1947–1950 [Communication from the SN Presidium from the years 1947–1950] (materials for internal use).
ASN-2 – Personal Correspondence between T. Bielecki and Gen. Władysław Anders, Zygmunt Celichowski, Ludwik Kopeć, Zbigniew Łasiński, Adam Macieliński, Adam Niebieszczański, Jan Optat Sokołowski, Stanisławem Skrzypek, Gen. Kazimierz Sosnkowski, Franciszek Szwajdler, Kazimierz Tychota.
ASN-3 – T. Bielecki’s Notes from the Talks with Henry Helstovski, Roman Puciński, Klemens Zabłocki (Washington, October 27–28, 1971).
ASN-4 – Poufna notatka o rozmowach gen. Sosnkowskiego z gen. Eisenhowerem i gub. Stevensonem w ostatnim tygodniu amerykańskiej kampanii wyborczej [Confidential Note about General Sosnkowski’s Talks with General Eisenhower and Gubernator Stevenson in the Final Week of the US Election Campaign]. New York, 1952 (typescript).
ASN-5 – Protokół z konferencji stronnictw PPS, PSL i SN [Protocol of the Conference of the PPS, PSL, and SN Parties]. London, July 16, 1949.
ASN-6 – J. Giertych, List otwarty do społeczeństwa polskiego w Kraju [An Open Letter to Polish Society in the Country]. London, June 1, 1976.
BJ – Biblioteka Jagiellońska [Jagiellonian Library]; Odział Rękopisów, sygn. 11837–11855, Zygmunt Berezowski Papers.
IPiMS – Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie [the Polish Institute and Sikorski Museum], sygn. 39/11, Jan Wszelaki Collection.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Stanisław Kilian
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 259
Liczba cytowań: 0