Znaczenie przywództwa kooperatywnego w Unii Europejskiej w świetle teorii neoliberalnego instytucjonalizmu
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2021.027Słowa kluczowe
współpraca międzynarodowa, neoliberalny instytucjonalizm, dyplomacja europejska, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, przywództwo kooperatywneAbstrakt
Model przywództwa kooperatywnego jest rozwiązaniem alternatywnym wobec przywództwa rozumianego w kategoriach dominacji, hegemonii czy narzucania własnej woli politycznej pozostałym podmiotom uczestniczącym w układzie wzajemnych powiązań. Specyfika systemu politycznego Unii Europejskiej nadaje duże znaczenie zarówno mechanizmom międzyrządowym, jak i ponadnarodowym, natomiast kluczową rolę w kształtowaniu tego systemu nadal odgrywają państwa członkowskie. Mimo że postanowienia traktatowe zagwarantowały formalną równość państw, znaczenie Niemiec jako nieformalnego lidera Wspólnoty staje się coraz częściej przedmiotem politycznej debaty o UE. Uwzględniając założenia neoliberalnego instytucjonalizmu związane zarówno z kluczową pozycją państw, jak i dużym znaczeniem instytucji gwarantujących przejrzystość ich działań, a także biorąc pod uwagę długotrwałe korzyści ze współpracy, w artykule zdefiniowano pojęcie przywództwa w kontekście zachowań kooperacyjnych państwa. Przyjęte ramy metodologiczno-teoretyczne pozwoliły na szczegółową analizę wpływu Niemiec w UE, zwłaszcza na polu działań dyplomatycznych.
Celem artykułu było określenie głównych wyznaczników roli Niemiec jako lidera UE, który swoje przewodnictwo opiera na współpracy z innymi państwami członkowskimi, uznając i respektując rozwiązania instytucjonalne, które ograniczają możliwość realizacji indywidualnych priorytetów i gwarantują przejrzystość działań na rzecz wspólnych interesów, a w dłuższej perspektywie legitymizują rolę państwa jako nieformalnego lidera, który reprezentuje wynegocjowane na forum instytucji wspólne stanowisko. Wykorzystując metodę instytucjonalno-prawną, metodę badań zastanych oraz studium przypadku (negocjacje pokojowe w ramach formatu normandzkiego), zweryfikowano główne założenia i potwierdzono, że wyznacznikiem przywództwa Niemiec jest nie tylko potencjał polityczny i gospodarczy, ale także zdolność do współpracy i dostarczanie informacji instytucjom UE na temat działań w zakresie realizacji priorytetów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Podejście oparte na respektowaniu wspólnych interesów i przejrzystości działań wzmocniło wizerunek Niemiec jako lidera UE.
Bibliografia
Auswärtiges Amt. (2020). Foreign Minister Maas on the Cabinet Decision Concerning the National Programme for Germany’s Presidency of the Council of the European Union. Pobrane z: https://www.auswaertiges-amt.de/en/newsroom/news/maas-programme-german-eu-presidency/2356954.
Avery, G.C. (2004). Understanding Leadership. London: Sage.
Axelrod, R. (1984). The Evolution of Cooperation. New York: Basic.
Baldwin, D.A. (1993). Neorealism and Neoliberalism: The Contemporary Debate. New York: Columbia University Press.
Clark, I. (2005). Legitimacy in International Society. Oxford: Oxford University Press.
García, A. (2007). Cooperative Leadership for a Sustainable World. Wasan Project, Integral Education for Global Responsibility. Stuttgart: Breuninger Stiftung.
Grieco, J. (1990). Cooperation among Nations. Europe, America and Non-Tariff Barriers to Trade. Ithaca: Cornell University Press.
Hellmann, G., Wolf, R. (1993). Neorealism, Neoliberal Institutionalism, and the Future of NATO. Security Studies, 3(1), 3–43.
Helwig, N. (2020). Germany in European Diplomacy: Minilateralism as a Tool for Leadership. German Politics, 29, 25–41.
Hohenstedt, M. (2017). The Usefulness of Neoliberal Institutionalism. Establishment of International Organizations. Pobrane z: https://www.grin.com/document/385718.
Kegley, C. (2008). World Politics: Trend and Transformation. Stamford, CT: Cengage Learning EMEA.
Keohane, R. (1984). After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy. Princeton: Princeton University Press.
Keohane, R. (1990). Multilateralism: An Agenda for Research. International Journal, 45(4), 731–764.
Keohane, R. (2011). Neoliberal Institutionalism. W: C.W. Hughes, L.Y. Meng (red.). Security Studies: a Reader (s. 157–164). New York: Routledge.
Keohane, R., Martin, L. (1995). The Promise of Institutional Theory. International Security, 20(1), 39–51.
Keohane, R., Nye, J. (2001). Power and Interdependence. New York: Longman.
Kozub-Karkut, M. (2015). Liberalizm: charakterystyka teorii w świetle założeń A. Moravcsika. W: E. Stadtmüller, Ł. Fijałkowski (red.). Normy, wartości i instytucje we współczesnych stosunkach międzynarodowych (s. 71–86). Warszawa: Wydawnictwo Rambler.
Księżniakiewicz, M. (2015). Niechciany partner. Rola Niemiec w rozwiązywaniu konfliktu na Ukrainie. Biuletyn Niemiecki, 57, 1–16.
Mogherini, F. (2017). Speech by Federica Mogherini at the Munich Security Conference. Pobrane z: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage_en/20832/Speech%20by%20Federica%20Mogherini%20at%20the%20Munich%20Security%20Conference.
Natorski, M., Pomorska, K. (2016). Trust and Decision-Making in Times of Crisis: The EU’s Response to the Events in Ukraine. Journal of Common Market Studies, 55(1), 54–70.
Packer, G. (2014). The Quiet German. Pobrane z: http://www.newyorker.com/magazine/2014/12/01/quiet-german.
Puglierin, J., Franke, U.E. (2020). The Big Engine that Might: How France and Germany Can Build a Geopolitical Europe – ECFR/332. Pobrane z: https://ecfr.eu/publication/the_big_engine_that_might_how_france_and_germany_can_build_a_geopolitical_e/.
Stein, A. (1990). Why Nations Cooperate. Circumstance and Choice in International Relations. Ithaca: Cornell University Press.
Sus, M., Wiejski, P. (2020). Siła państw członkowskich Unii Europejskiej. Warszawa: Polska Fundacja im. Roberta Schumana.
Thomas, W. (2001). The Ethics of Destruction: Norms and Force in International Relations. Ithaca: Cornell University Press.
Wallace, H., Wallace, W. (1995). Flying Together in a Larger and More Diverse European Union. Hague: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Waltz, K. (1954). Man, the State and War. A Theoretical Analysis. New York: Columbia University Press.
Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. Boston: Addison-Wesley.
Waltz, K. (1990). Realist Thought and Neorealist Theory. Journal of International Affairs, 44(1), 21–38.
Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. (2012). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2012/C 326/01.
Wheeler, N. (2014). Transcript: Theories of International Relations – Liberalism. Pobrane z: https://www.birmingham.ac.uk/Documents/college-social-sciences/government-society/courses/mooc/2014/neo-liberalism.pdf.
Whyte, A. (2020). Neorealism and Neoliberal Institutionalism: Born of the Same Approach?. Pobrane z: https://www.e-ir.info/pdf/22166.
Zawadzka, S. (2020). Przywództwo Niemiec w Unii Europejskiej w świetle teorii ról społecznych oraz wybranych działań minilateralnych. Przegląd Geopolityczny, 34, 80–102.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Historia i Polityka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 381
Liczba cytowań: 0
