Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.)
DOI:
https://doi.org/10.12775/HERB.2017.006Słowa kluczowe
wartość odżywcza, prozdrowotna, kapusta biała, kapusta pekińska, brokuł, brukselka, jarmuż, kalafior, kalarepaAbstrakt
Scharakteryzowano wybrane gatunki warzyw należące do rodzaju Brassica: kapusta głowiasta biała (Brassica oleracea L. var. capitata f. alba), kapusta włoska (Brassica oleracea L. var. sabauda L.), kapusta pekińska (Brassica rapa L. subsp. pekinensis), brokuł
(Brassica oleracea L. var. italica), jarmuż (Brassica oleracea L. var. sabellica L.), kalafior (Brassica oleracea L. var. botrytis L.), kalarepa (Brassica oleracea var. gongylodes L.), kapusta brukselska (Brassica oleracea L. var. gemmifera). Opisano prozdrowotne właściwości
lecznicze, znaczenie gospodarcze, a także przedstawiono znaczenie ich jako surowca dla przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. Warzywa kapustne charakteryzują się wysoką zawartością witamin i minerałów, zawierają wiele cennych właściwości leczniczych. Posiadają wysoką wartość odżywczą, dużą aktywność przeciwutleniajacą, a także wykazują działanie prozdrowotne. Z żywieniowego punktu widzenia warzywa należące do rodziny kapustowatych są postrzegane jako produkty o dużym znaczeniu w profilaktyce nowotworowej. Na szczególną uwagę zasługuje jarmuż (Brassica oleracea L. var. acephala), który charakteryzuje się wysokimi walorami odżywczymi i prozdrowotnymi, a jednocześnie jest warzywem mało popularnym w Polsce.
Bibliografia
Sikorska-Zimny K., Składniki prozdrowotne w warzywach kapustnych, Nowości Warzywnicze, 2010, T. 51, s. 51–63.
Szwejda-Grzybowska J., Antykancerogenne składniki warzyw kapustnych i ich znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2011, 4, s. 1039–1046.
Lang A., Ward S., Michie C.A., Eating broccoli could prevent cancer, Journal Agriculture Food Chemistry, 2001, 49, s. 2679–2683.
Tynek M., Papiernik L., Aktywność przeciwutleniająca polifenoli zawartych w sokach z kapusty surowej i kiszonej podczas ich obróbki termicznej, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2005, XXXVII, (Supl), s. 171–175.
Sawicka B., Kotiuk E., Gorczyce jako rośliny wielofunkcyjne, Acta Scientorum Polonorum Agricultura, 2007, 6(2) s. 17–27.
Kusznierewicz B., Piasek A., Lewandowska J., Śmiechowska A., Bartoszek A., Właściwości przeciwnowotworowe kapusty białej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 6(55), s. 20–34.
Śmiechowska A., Bartoszek A., Namieśnik J., Przeciwrakotwórcze właściwości glukozynolanów zawartych w kapuście (Brassica oleracea var. capitata) oraz produktach ich rozpadu, Postępy Higieny Medycyny Doświadczalnej, 2008, 62, s. 125–140.
Orłowski M., Warzywa kapustne [w]: Polowa uprawa warzyw, Wyd. Brasika, Szczecin 2000, s. 5–75.
Hrnčiřik K., Velišek J., Bioaktywne składniki roślin kapustnych – glukozynolany, Przemysł Spożywczy, 2001, 55(1), s. 20–21.
Keck A., Finley J. W., Cruciferous vegetables: cancer protective mechanisms of glucosinolate hydrolysis products and selenium, Integrative Cancer Therapies, 2004, 3(1), s. 5–12.
Cieślik E., Prozdrowotne właściwości warzyw, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 2009, 539, s. 87–97.
Sosińska E, Obiedziński M.W., Badania nad bioaktywnymi glukozynolanami w wybranych odmianach warzyw krzyżowych techniką HPLC, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 5 (54), s. 129–136.
Czech A, Rusinek E., Zawartość związków przeciwutleniających w wybranych warzywach kapustnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2012, XlV(1), s. 59–65.
Kusznierewicz B., Bartoszek A., Wolska L., Drzewiecki J., Gorinstein S., Namieśnik J., Partial characterization of white cabbages (Brassica oleracea var. capitata f. alba) from different regions by glucosinolates, bioactive compounds, total antioxidant activities and proteins, Journal Food Scientorum Technology, 2008, 41, s. 1–9.
Klimczak J., Irzyniec Z., Szybkość degradacji witaminy C w kapuście brukselskiej mrożonej różnymi metodami, Chłodnictwo, 2001, 36(6), s. 40–42.
Wojdyła T., Właściwości prozdrowotne kiszonej kapusty, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 2010, 5, s. 22–23.
Podbielkowski Z., Rośliny użytkowe, Wyd. Szk. i Ped., Warszawa 1992.
Wojdyła T., Wichrowska D., Wpływ stosowanych dodatków oraz sposobów przechowywania na jakość kapusty kiszonej, Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 2014, 53(6), s. 424–426.
Gajewski M., Radzanowska J., Skład chemiczny i jakość sensoryczna kapusty głowiastej w zależności od jej odmiany i dawki azotu stosowanej w nawożeniu mineralnym, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2004, 2(39), s. 108–120.
Gębczyński P., Zawartość wybranych składników azotowych w świeżej i mrożonej kapuście brukselskiej, Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria, 2002, 1(1), s. 27–35.
Śląska – Grzywna B., Wpływ obróbki termicznej na siły cięcia główek brukselki, Inżynieria Rolnicza, 2006, 7(2), s. 407–413.
Babik I., Kapusta brukselka do mrożenia, Hasło Ogrodnicze, 2002, 3, s. 76–77.
Kowalczyk D., Wpływ jadalnej powłoki białkowo-woskowej na trwałość pozbiorczą kapusty brukselskiej przechowywanej w symulowanych warunkach obrotu towarowego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 6 (79), s. 177–191.
Bartoszek A., Forc A., Grześkowiak J., Antioxidative properties of some vegetaeble products traditional for diets in Central Europe, Polish Journal Of Food And Nutrition Sciences, 2002, 4, s. 67–70.
Kalisz A., Wpływ zróżnicowanych dawek azotu na plonowanie i wartość odżywczą kapusty pekińskiej, Roczniki AR w Poznaniu, Ogrodnictwo, 2007, 41, s. 511–515.
Krężel J., Kołota E., Wpływ nawożenia azotowego na plonowanie i wartość biologiczną kapusty pekińskiej uprawianej z siewu na zbiór jesienny, Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, 2004, 239 (95), s. 197–200.
Wrzodak A., Grzegorzewska M., Jakość sensoryczna kapusty pekińskiej w zależności od warunków przechowywania, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2014, 4, s. 897–890.
Kosterna E., Wadas W., Jarmuż cenne warzywo jesienno-zimowe, Hasło Ogrodnicze, 2004, 12, s. 94–95.
Sikora E., Bodziarczyk I., Composition and antioxidant activity of kale (Brassica oleracea L. var. acephala) raw and cooked, Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria, 2012, 11(3), s. 239–248.
Lisiewska Z., Kmiecik W., Korus A., The amino acid composition of kale (Brassica oleracea L. var. acephala), fresh and after culinary and technological processing, Food Chemistry, 2008, 108, s. 642–648.
Horbowicz M., Saniewski M., Likopen i inne karotenoidy występowanie i wartość biologiczna [Lycopene and other carotenoids – occurrence and biological value], Zeszyty Naukowe AR w Krakowie, 2000, 364, s. 13–18.
Kalwat-Igielska J., Gościańska J., Nowak J., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015, 69, s. 418–428.
Podsędek A., Sosnowska D., Redzynia M., Anders B., Antioxidant capacity and content of Brassica oleracea dietary antioxidants, International Journal of Food Science and Technology, 2006, 41 (Supp.), s. 49–58.
Śląska-Grzywna B., Wpływ obróbki termicznej na siłę cięcia kalafiora, Inżynieria Rolnicza, 2007, 5(93), s. 397–402.
Cebula S., Kalisz A., Kunicki E., Wpływ terminu uprawy na plonowanie i jakość handlową róż kalafiora białego, zielonego i romanesco, Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu, 2005, 86, s. 69–76.
Kapusta-Duch J., Leszczyńska T., Barczek B., Bieżanowska-Kopeć R., Wpływ wybranych procesów technologicznych na zmiany zawartości witaminy C w kalafiorze zielonym Romanesco, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2015, 3, s. 344–349.
Loo G., Redox-sensitive mechanisms of phytochemical mediated inhibition of cancer cell proliferation, Journal nutritional biochemistry, 2003, 7(45), s. 64–73.
Gajewski M., Przechowalnictwo warzyw, Wyd. SGGW, Warszawa 2005.
Szydłowska A., Czarniecka-Skubina E., Wpływ sposobu gotowania i przechowywania po ugotowaniu na temperatur, wydajność i jako sensoryczna brokułów, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2006, 1 (46), s. 117–132.
Gębczyński P., Zmiany ilościowe wybranych składników chemicznych w procesie mrożenia i zamrażalniczego składowania głównych i bocznych róż brokuła, Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria, 2003, 2(1), s. 31–39.
Zalewska-Korona M., Zawartość wybranych związków biologicznie aktywnych w różnych odmianach brokułów (Brassica olaracea var. Italica), Annales UMCS, sec. AE, 2004, 59(4), s. 2033–2038.
Vermeulen M., Klöpping-Ketelaars I.W., van den Berg R., Vaes W.H., Bioavailability and kinetics of sulforaphane in humans after consumption of cooked versus raw broccoli, Journal Agriculture Food Chemistry, 2008, 56, s. 10505–10509.
Nurzyńska-Wierdak R., Plon i skład chemiczny liści kalarepy w zależności od odmiany i rodzaju nawożenia azotowego, Zesz. Nauk. AR Wrocław, 2005, 515, s. 379–385.
Zalega J., Szostak-Węgierek, D., Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy, Problemy Higieny Epidemiologii, 2013, 94(1), s. 41–49.
Jałoszyński K., Pasławska M., Surma M, Stępień B., Suszenie kalarepy metodą mikrofalową w warunkach obniżonego ciśnienia, Inżynieria Rolnicza, 2013, 4(147), T. 1, s. 91–99.
Biesiada A., Effect of flat covers and plant density on yielding and quality of Kohlrabi, Journal of Elementology, 2008, 13(2), s. 167–173.
Nurzyńska-Wierdak R., Plon oraz skład chemiczny liści rokiety i kalarepy z zależności od nawożenia azotowo-potasowego, Roczniki Naukowe Akademii Rolniczej w Lublinie, 2006, s. 307.
Kapusta-Duch J., Kusznierewicz B., Leszczyńska T., Borczak B., Effect of cooking on the contents of GLS and their degradation products in selected Brassica vegetables, Journal Funct Foods, 2016, 23, s. 412–422.
Mansour A. A. Elshimy N. M., Shekib L. A., Sharara M. S., Effect of domestic processing methods on the chemical composition and organoleptic properties of Broccoli and Cauliflower, American Journal of Food and Nutrition, 2015, 3(5), s. 125–130.
Sarvan I., Verkerk R., Boekel M., Dekker M., Comparison of the degradation and leaching kinetics of glucosinolates during processing of four Brassicaceae (broccoli, red cabbage, white cabbage, Brussels sprouts), Innovative Food Science & Emerging Technologies, 2014, 25, s. 58–66.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1649
Liczba cytowań: 0
