Dezercje w armiach w czasie I wojny światowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2020.3.03Słowa kluczowe
dezercje, armia, żołnierze, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Austro-Węgry, Stany ZjednoczoneAbstrakt
I wojna światowa ukazała wielką skalę dezercji. Masowe ucieczki żołnierzy z armii rosyjskiej w 1917 r., austro-węgierskiej w 1918 r., a w drugiej połowie 1918 r. armii niemieckiej stanowiły jedną z głównych przyczyn upadku sił zbrojnych tych państw. Dezercje w zwycięskich wojskach Francji, Wielkiej Brytanii, a także Stanów Zjednoczonych były znacznie mniejsze. Stanowiły jednak poważne ostrzeżenie, że w przyszłej wojnie to zjawisko może być jednym z największych problemów każdej armii.
Bibliografia
Avins A., The Development of the Concept Military Desertion in Anglo-American Law, www.austlii.edu.au/au/journals/MULR/1963/4.pdf (dostęp: 10 III 2018).
Baczkowski M., Pod czarno-żółtymi sztandarami. Galicja i jej mieszkańcy wobec austro-węgierskich struktur militarnych 1868–1914, Kraków 2003.
Beckett I.F.W., Pierwsza Wojna Światowa 1914–1918, tłum. R. Dymek, Warszawa 2009.
Bellis D.K., Stories of Australian, Deserters in World War 1, a thesis submitted for the degree Doctor of Philosophy, School of Communication, International Studies and Languages, University of Australia [Adelaide], July 2014.
Benoist-Méchin J., Niemcy i armia niemiecka 1918–1938, tłum. S. Skarzyński, Warszawa [1938].
Bradley J.F.N., The Czechoslovak Legion in Russia 1914–1920, New York 1991.
Brock P., Young N., Pacifism in the Twentieth Century, New York 1999.
Čapo H., Identifiability in Warfare: Croatian Soldiers Multinational Ambiance of Service (1914–1918), „Review of Croatian History” 2014, nr 1 (10), s. 34.
(Cher), Louis Lecoin militant pacifiste, „L’Emancipation syndicale et pédagogique” 2013, nr 3, s. 16–17.
Czerep S., Uchylanie się od poboru i dezercja z Armii Rosyjskiej od końca XIX do zakończenia I Wojny Światowej, w: O powinnościach żołnierskich, t. III: Na krętych drogach żołnierskich losów, red. A. Drzewiecki, Oświęcim 2016, s. 29–56.
Duret P., 1914–1918: Déserteurs et insoumis, „Le Benon. La Salévienne” 2014, nr 83, s. 12.
Duraczyński E., Molenda J., Dwie wojny światowe: opór, guerrilla, résistance, „Dzieje Najnowsze” 1996, t. I, s. 75.
Duroselle J.B., Wielka wojna Francuzów 1914–1918, tłum. A. Ciastek, Warszawa 2006.
Elliott M., Opposition to the First World War: The Fate of Conscientious Objectors in Leicester, „Leicestershire Archaeological and Historical Society” 2003, t. LXXVII, s. 91.
Evans M.M., Niemcy w wielkiej wojnie. Anatomia klęski 1918, tłum. W. Turant, Warszawa [2014].
Fantina R., Desertion and American Soldier 1776–2006, New York 2006.
Fiedor K., Militaryzmowi i faszyzmowi – nie. Carl von Ossietzky – życie i walka, Warszawa– Wrocław 1986.
Gilbert M., Pierwsza wojna światowa, tłum. S. Amsterdamski, Poznań 2003.
Glass Ch., Dezerterzy. Ostatnia nieopowiedziana historia II wojny światowej, tłum. T. Fiedorek, Poznań 2014.
Hart P., I wojna światowa 1914–1918. Historia militarna, tłum. J. Szkudliński, Poznań 2014.
Hrabak B., Dezerterstvo, zeleni kadar i prevratna anarhija u jugoslovenskim zemljama, 1914–1918, Novi Sad 1990.
Jahr Ch., Gewöhnliche Soldaten. Desertion und Deserteure im deutschen und britischen Herr 1914–1918, Göttingen 1998.
Jarno W., 1 Dywizja Strzelców Armii Generała Hallera w latach 1918–1919, Łódź 2006.
Jędrzejewska A., Zaszczytny obowiązek czy przykra powinność. Ochotnicy w szeregach Legionów Polskich w latach 1914–1916, w: O powinnościach żołnierskich, t. II: Tym co polskość zachowali i o nią walczyli, red. M. Kordas, Oświęcim 2016, s. 86–98.
Jung P., Armia austro-węgierska w I wojnie światowej (1), 1914–1916, tłum. S. Kułacz, Oświęcim 2017.
Kaczmarek R., Polacy w armii kajzera. Na frontach pierwszej wojny światowej, Kraków 2014.
Karsten P., Irish soldiers in the British Army 1792–1922. Suborned or Subordinate?, „Journal of Social History” 1983, t. XVII, nr 1, s. 47.
Kozubel M.B., Dezercje, brak dyscypliny i nieposłuszeństwo rozkazowi żołnierzy ukraińskich strzelców siczowych w latach 1914–1918, w: Mało znana I wojna światowa. Studia i szkice z dziejów Wielkiej Wojny na froncie wschodnim, red. A. Smoliński, Grajewo 2017, s. 33–43.
Kučera R., Entbehrung und Nationalismus. Die Erfahrung tschechischer Soldaten der österreichisch-ungarischen Armee 1914–1918, w: Jenseits des Schützengrabens. Der Erste Weltkrieg im Osten: Erfahrung – Wahrnehmung – Kontext, red. B. Bachinger, W. Dornik, Innsbruck 2013, s. 128–129.
Ladinig-Morawetz C., Das österreichische Militärstrafgerecht im Ersten Weltkrieg, praca mgr, Wien 2016.
Morris J., The Church Lads’ Brigade in the Great War. The 16th (service) Battalion the King’s Royal Rifle Corps, Barnsley 2015.
Neiberg M.S., Taniec furii. Wybuch pierwszej wojny światowej oczami Europejczyków, tłum. B. Gutowska-Nowak, Kraków 2013.
Putkowski J., Sykes J., Shot at Dawn. Executions in World War One by Authority of the British Army Act, Barnsley 1999.
Quatrième Partie Code Pénal Militaire, Genèse: Pand B, Ve Gode pénal militaire, t. XX, http://www.just-his.be/eprints/6814/1/Codepenalmilitaire.pdf (dostęp: 2 XI 2018).
Rauchensteiner M., Helden oder Feiglinge: Die Deserteure des Karpatenwinter 1915, „Hadtörténelmi Közlemények” 2015, t. CXXVIII, nr 3, s. 727–728.
Richert D., Beste Gelegenheit zum Sterben. Meine Erlebnisse im Kriege 1914–1918, München 1989.
Roux F., La Grande Guerre inconnue, Les poilus contre l’armée française, Paris 2006.
Scott J.C., Weapons of the Weak. Everyday Forms of Peasant Resistance, New Haven 1985.
Senft G., Resistance against the War of 1914–1918, w: 1914. Austria-Hungary, the Origins, and the First Year of World War I, red. G. Bischof, F. Karlhofer, seria: „Contemporary Austrian Studies”, t. XXIII, New Orleans 2014, s. 194.
Smoliński A., Dezercje z armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 2009, t. XLVI, s. 169–199.
Snopko J., Finał epopei Legionów Polskich 1916–1918, Białystok 2008.
Švajncer J., Military history of Slovenians. Slovenians at war, http://nato.gov.si/eng/publi- cations/obramba/obramba-03.pdf (dostęp: 19 XI 2018).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 902
Liczba cytowań: 0
