Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2016.1.09Słowa kluczowe
Urząd Ochrony Państwa, służby specjalne, Służba Bezpieczeństwa, transformacja, bezpieka, inwigilacja, weryfikacja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, organy Bezpieczeństwa Państwa, Ministerstwo Spraw WewnętrznychAbstrakt
Formal–legal Aspects of the Establishment of the Office for State Protection
A statue on the Office for State Protection (Urząd Ochrony Państwa — UOP) was passed on 6 April 1990 upon a tide of transformations commenced by the Round Table debates held a year earlier. The implementation of this legal act is regarded as the date of the inauguration of shaping the special services of an independent Republic of Poland. The article attempts to describe the transformation of the communist state security organs — the Security Service of the Ministry of Internal Affairs — into a state protection service (such as the UOP). The characteristic feature of this process was its considerable dynamics, since in the course of only several months it achieved a formal conversion of the political police, which mainly combated the democratic opposition, into a social service whose domain of activity was totally different from that of its predecessor. The article called for an analysis of a process aiming at the establishment of new special services via a number of key formal–legal documents — the outcome of a sequence of political and organisational events. The sources on which the article is based are composed, first and foremost, of documents in the archives of the Institute of National Remembrance, and in particular material describing the transformation of the SB into the UOP and the verification of the functionaries, conducted in the spring of 1990. Supplementary material originates from the archive of the Chancellery of the Chairman of the Council of Ministers and legal acts pertaining to the described problem, i.a. laws, ordinances, and orders.
Bibliografia
Bereś W., Brunetko K., Gliniarz z „Tygodnika”. Rozmowa z byłym ministrem spraw wewnętrznych Krzysztofem Kozłowskim, Warszawa 1991.
Chlasta G., Czterech, Warszawa 2014.
Codogni P., Wybory czerwcowe 1989 r. U progu przemiany ustrojowej, Warszawa 2012.
Czego nie powiedział generał Kiszczak. Z Janem Widackim rozmawia Wojciech Wróblewski, Warszawa 1992.
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Warszawa 2009, wyd. II, Warszawa 2014.
Grocki M., Konfidenci są wśród nas..., Warszawa bdw.
Historyczno–prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović, R. Leśkiewicz, Warszawa 2013.
Hoc S., Geneza ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne. Z okazji 80. rocznicy urodzin Krzysztofa Kozłowskiego, pierwszego Szefa Urzędu Ochrony Państwa”, Warszawa 2011, s. 99–110.
Hoc S., Organizacja polskich służb specjalnych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2002, nr 3.
Jachowicz J., Krótki raport o MSW, „Gazeta Wyborcza” 1990, nr 75.
Misiuk A., Ewolucja cywilnych służb specjalnych w Polsce, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego”. Wydanie specjalne. 20–lecie UOP/ABW”, Warszawa, 6 IV 2010, s. 87.
Mordaszewski K., Proces kształtowania służb specjalnych w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2009, nr 1, s. 19, 20.
Pieja R., Przewodnik po cywilnych służbach specjalnych. Od UB do ABW, Mikołów 2011.
Polskie służby specjalne. Słownik, red. K. A. Wojtaszczyk, Warszawa 2011.
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne. 20–lecie UOP/ABW”, Warszawa, 6 IV 2010.
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne. Z okazji 80. rocznicy urodzin Krzysztofa Kozłowskiego, pierwszego Szefa Urzędu Ochrony Państwa”, Warszawa 2011.
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne. Pamięci płk. Konstantego Miodowicza — byłego dyrektora Zarządu Kontrwywiadu Urzędu Ochrony Państwa”, Warszawa 2014.
Siemiątkowski Z., Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy w PRL, Warszawa 2009.
Świerczek S., The role of Secret Services in shaping contemporary Poland, The University of Manchester, wrzesień 2010, ss. 67 (maszynopis w zbiorach autora).
Tokarz G., Ewolucja polskich służb specjalnych po 1989 r., „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2007, s. 211, 212.
Widacki J., Prehistoria UOP, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne. 20–lecie UOP/ABW”, Warszawa, 6 IV 2010, s. 18–21.
Zalewski S., Ewolucja modelu polskich służb specjalnych 1990–2002, Warszawa 2002.
Zalewski S., Służby specjalne w państwie demokratycznym, Warszawa 2005.
Zybertowicz A., Urząd Ochrony Państwa jako podmiot gry politycznej, Wrocław 1999.
Zybertowicz A., W uścisku tajnych służb. Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy, Warszawa 1993.
Żebrowski A., Kontrola cywilna nad służbami specjalnymi III RP (1989–1999). Zagadnienia politologiczno–prawne, Kraków 2001.
Żebrowski A., Ewolucja polskich służb specjalnych (wybrane obszary walki informacyjnej). Wywiad i kontrwywiad w latach 1989–2003, Kraków 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1106
Liczba cytowań: 0
