Archiwa nie płoną, niestety. Przypadek referatu archiwalnego Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Forcie Legionów w Warszawie we wrześniu 1939 roku. Studium błędów w ochronie newralgicznych zasobów informacyjnych polskiego wywiadu
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2025.2.04Słowa kluczowe
archiwum polskiego wywiadu w Forcie Legionów, afera Fortu Legionów, wywiad, kontrwywiad, wywiad polski, kontrwywiad polski, Oddział II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, referat archiwalny polskiego wywiadu, bezpieczeństwo archiwówAbstrakt
Artykuł zajmuje się przypadkiem przechwycenia przez Niemców archiwum polskiego wywiadu w Forcie Legionów w Warszawie i odpowiada na następujące pytania badawcze: jakie poniesiono straty? Jakie popełniono błędy organizacyjne i personalne? Dlaczego nie wykonano rozkazu zniszczenia archiwum? Kto za to osobiście odpowiadał?
Bibliografia
Źródła drukowane
[Mayer S.], W tajnej służbie. Wykłady płk. dypl. Stefana Mayera o polskim wywiadzie wojskowym w okresie 1918–1945, oprac. P. Kołakowski, Słupsk 2020.
Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej. Ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, t. 2: Wybór dokumentów, oprac. J.S. Ciechanowski, Warszawa 2005.
Schellenberg W., Wspomnienia, Wrocław 1987.
Włodarkiewicz W., Działalność polskiego wywiadu wojskowego w 1939 r. w relacji płk. dypl. Jana Ciastonia, dok. nr 2: [meldunek płk J. Ciastonia, Paryż, 21 II 1940 r.], „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2006, R. VII, nr 2, s. 135–164.
Opracowania
Brzeziecki A., Wielka gra majora Żychonia. As wywiadu kontra Rzesza, Kraków 2021.
Bułhak W., Afera Ronalda Jeffery’ego i systemowe problemy bezpieczeństwa pracy operacyjnej wywiadu Komendy Głównej Armii Krajowej i sieci łączności z Centralą w Londynie, w: Kontrwywiad II Rzeczpospolitej, t. 9, red. R. Majzner, Warszawa–Wiązowna 2022, s. 299–336.
Bułhak W., W masce i bez maski. Wywiad polski na wychodźstwie w czasie II wojny światowej, Warszawa 2025.
Dubicki T., Majzner R., Wywiad na Niemcy oczami kierownika Referatu „Zachód” Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego 1932–1939, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2022, t. XXIII, nr 3, s. 211–241.
Dubicki T., Obsada personalna Oddziału II Sztabu Głównego w sierpniu 1939 r., w: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, t. 1, red. T. Dubicki, Łomianki 2010, s. 51–58.
Dubicki T., Suchcitz A., Oficerowie wywiadu WP i PSZ w latach 1939–1945. Słownik biograficzny, t. 1–5, Warszawa–Łomianki 2009–2022.
Gondek L., Na tropach tajemnic III Rzeszy, Warszawa 1987.
Gondek L., Wywiad polski w III Rzeszy. Sukcesy i porażki, Warszawa 2011.
Kazimierz Szpądrowski, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Szp%C4%85drowski (dostęp: 24 VII 2025).
Kołakowski P., Organizacja i działalność Ekspozytury nr 4 Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Katowicach na Niemcy hitlerowskie, w: Za kulisami wywiadu i dyplomacji. Polski wywiad wojskowy 1918–1945, red. P. Kołakowski, A. Pepłoński, Kraków 2014, s. 152–173.
Kołakowski P., W obliczu wojny. Polski wywiad wojskowy na hitlerowskie Niemcy 1933–1939, Warszawa 2023.
Roman W.K., Archiwa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, „Archiwa-Kancelarie-Zbiory”, 2016, nr 7 (9), s. 49–75.
Skóra W., Ekspozytura nr 3 Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Bydgoszczy we wrześniu 1939 r. Organizacja, działania, ewakuacja i próba bilansu, w: Wrzesień 1939 r. z perspektywy służb specjalnych II Rzeczypospolitej, red. R. Majzner, Radomsko 2017.
Skóra W., Organizacja i główne kierunki działalności Ekspozytury nr 3 Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Bydgoszczy (1930–1939), w: Bydgoszcz jako ośrodek działań wywiadowczych w przededniu i w trakcie II wojny światowej, red. S. Pastuszewski, Bydgoszcz 2015.
Szuchyta J., „Organizacja i działalność Ekspozytury Nr 4 Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Katowicach w latach 1930–1939”, [praca doktorska], Słupsk 2021.
Ulatowski Ł., Polski wywiad wojskowy w 1939 roku. Struktura organizacyjna, składy osobowe, personel, budżet, mob., Warszawa 2013.
Woźny A., Kapitan/major dypl. Kazimierz Szpądrowski – droga do służby w Oddziale II SG (1932) i Ekspozyturze nr 4 (1935), w: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP, t. 14, red. T. Dubicki, Łomianki 2025, s. 215–235.
Woźny A., Przejęcie akt Oddziału II SG WP przez Einsatzkommando 2/IV (SS/SD) w 1939 r. [Dokumenty: Referatu „Zachód” i Biura Szyfrów – 4 i 3]. Zlekceważenie procedur bezpieczeństwa ochrony dokumentów, w: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP, t. 5, red. T. Dubicki, Łomianki 2015, s. 7–37.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 223
Liczba cytowań: 0
