Imperialne schronienie: Rasa i kolonializm w polskich relacjach z Brytyjskiej Afryki Wschodniej
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2024.4.04Słowa kluczowe
studia postkolonialne, Afryka, Polska, uchodźcy, rasaAbstrakt
Niniejszy artykuł uzupełnia istniejące badania na temat polskich uchodźców i urzędników osiedlonych w brytyjskiej Afryce Wschodniej podczas II wojny światowej i po zakończeniu działań wojennych, analizując ich poglądy wobec koncepcji rasy i kolonializmu. Korzystając z mniej znanych materiałów, nakreślam ogólny obraz polskiego stosunku do kolonialnej rzeczywistości wspomnianego regionu. Podkreślam, że wielu Polaków, pomimo aspirowania do statusu w pełni „białej” rasy w koloniach, wykazywało postkolonialne zrozumienie pozycji Afrykanów w brytyjskim systemie kolonialnym.
Bibliografia
Archives
Archiwum Akt Nowych (Central Archives of Modern Records), Warsaw:
– Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej Rządu RP [emigracyjnego] w Londynie
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Archive of the Ministry of Foreign Affairs), Warsaw:
– Departament V
Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń (Archive of the Centre for Documentation of Deportations, Expulsions and Resettlements), Krakow:
– ref. no. 223, Kronika 1. drużyny skautów im. Tadeusza Kościuszki, hufiec harcerzy w Koji, ZHP na Wschodzie
Hoover Institution Library & Archives, Stanford, CA:
– Ministerstwo Spraw Zagranicznych records
Polish Institute and Sikorski Museum, London:
– Ministry of Foreign Affairs, 1933–1990
The National Archives (Kew, Richmond):
– Colonial Office: Northern Rhodesia: Original Correspondence
– Colonial Office: East Africa: Original Correspondence
– Department of Education and Science
Published Sources
Chudzio H., Hejczyk A. (eds), Pokolenia odchodzą: relacje źródłowe polskich sybiraków z Wielkiej Brytanii. Nottingham (Kraków, 2014).
Chudzio H., Hejczyk A., and Szopa A. (eds), Pokolenia odchodzą: relacje źródłowe polskich sybiraków z Wielkiej Brytanii. Bradford (Kraków, 2015).
Chudzio H., Chłosta Sikorska A., and Buś M. (eds), Pokolenia odchodzą: relacje źródłowe polskich sybiraków z Wielkiej Brytanii. Leeds (Kraków, 2016).
Chudzio H., Śmigielska A., and Solarz M. (eds), Pokolenia odchodzą: relacje źródłowe polskich sybiraków z Wielkiej Brytanii. Birmingham (Kraków, 2016).
Chudzio H., Hejczyk A., and Szopa A. (eds), Pokolenia odchodzą: relacje źródłowe polskich sybiraków z Wielkiej Brytanii. Coventry (Kraków, 2016).
Kneblowski L.M., Nie taki murzyn czarny (Edinburgh, 1946).
Krolikowski L., Stolen Childhood. A Saga of Polish War Children, trans. by K.J. Rozniatowski (Buffalo, NY, 1983).
Wójcik Z., Afryka lat czterdziestych we wspomnieniach instruktorki harcerskiej (Warszawa, 1997).
Press
Parada
Polak w Afryce
Secondary Literature
Balogun B., Race and the Colour-Line: The Boundaries of Europeanness in Poland (London–New York, 2023).
Białas T., Liga Morska i Kolonialna 1930–1939 (Gdańsk, 1983).
Biegański W., ‘Legia Oficerska i oficerowie polscy w brytyjskiej służbie kontraktowej w Afryce Zachodniej’, Wojskowy Przegląd Historyczny, vol. 62, no. 3 (1972), pp. 148–63.
Cavanagh C., ‘Postcolonial Poland’, Common Knowledge, vol. 10, no. 1 (5 Dec. 2003), pp. 82–92.
Chmielewski W., ‘Education of Polish Children and Youth in Digglefold and Gatooma, Southern Rhodesia, in 1943–1948’, Polska Myśl Pedagogiczna, vol. 9, no. 1 (10 Aug. 2023), pp. 137–66.
Cieslak M., ‘Between State and Empire, Or How Western European Imperialism in Africa Redefined the Polish Nation’, European History Quarterly, vol. 52, no. 3 (2022), pp. 440–60.
Daheur J., ‘“They Handle Negroes Just Like Us”: German Colonialism in Cameroon in the Eyes of Poles (1885–1914)’, European Review, vol. 26, no. 3 (2018), pp. 492–502.
Gillabert M., ‘Varsovie 1955 et la Guerre froide globale: L’internationalisation de l’Europe centrale au prisme du 5e Festival mondial de la jeunesse et des étudiants’, Monde(s), vol. 18, no. 2 (2020), pp. 51–72.
Gołuch D., ‘Polsko-postkolonialne podobieństwa? Recepcja tłumaczonej literatury postkolonialnej w Polsce (1970–2010)’, Przekładaniec, no. 33 (2016), pp. 46–70.
Grzechnik M., ‘The Missing Second World: On Poland and Postcolonial Studies’, Interventions, 28 March 2019, pp. 1–17.
Eckert E., Eksperyment. Polscy oficerowie w Afryce Zachodniej w latach 1941–1943 (London, 1988).
Healy M., ‘“The Polish White Infusion”: Polish Officers in Britain’s Royal West African Frontier Force, 1941–1945’, The Polish Review, vol. 44, no. 3 (1999), pp. 277–93.
Hejczyk-Gołąb A., Sybiracy pod Kilimandżaro: Tengeru: polskie osiedle w Afryce Wschodniej we wspomnieniach jego mieszkańców (Rzeszów–Kraków, 2013).
Huigen S., Kołodziejczyk D. (eds), East Central Europe between the Colonial and Postcolonial in the Twentieth Century (Cham, 2023).
Jeśman C., ‘The “Polish Experiment” in West Africa during World War II’, Royal United Services Institution. Journal, vol. 110, no. 639 (1965), pp. 235–47.
Kalmar I., White but Not Quite: Central Europe’s Illiberal Revolt (Bristol, 2022).
Kola A.F., Socjalistyczny postkolonializm: rekonsolidacja pamięci (Toruń, 2018).
Kowalski M.A., Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczypospolitej (Warszawa, 2010).
Kwiatek A., ‘“Oswoić egzotykę”. Obraz rdzennych mieszkańców Czarnej Afryki w publikacjach Ligi Morskiej i Kolonialnej ze szczególnym uwzględnieniem miesięcznika “Morze”’, Nauki Społeczne, vol. 2, no. 1 (2011), pp. 23–49.
Lingelbach J., On the Edges of Whiteness: Polish Refugees in British Colonial Africa during and after the Second World War (New York, 2020).
Mayblin L., Piekut A., and Valentine G., ‘“Other” Posts in “Other” Places: Poland through a Postcolonial Lens?’, Sociology, vol. 50, no. 1 (2016), pp. 60–76.
Murkociński M., ‘To Govern a Community of Refugees: Some Insights into the History of the Polish Refugee Administration in East Africa, 1942–1945’, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, no. 4 (2018), pp. 119–36.
Murkociński M., ‘Polscy uchodźcy wojenni w Afryce Wschodniej w polityce Wielkiej Brytanii (1942–1950)’, PhD dissertation, Jagiellonian University (Kraków, 2021).
Nadolska-Styczyńska A., Ludy zamorskich lądów: kultury pozaeuropejskie a działalność popularyzatorska Ligi Morskiej i Kolonialnej (Wrocław, 2005).
Nakoneczny T., ‘Dyskurs postkolonialny wobec historii Polski’, Przegląd Historyczny, vol. 111, no. 4 (2020), pp. 929–53.
Ney-Krwawicz M., ‘“Polak w Afryce” o młodych i najmłodszych uchodźcach polskich z ZSRR w Afryce w latach 1943–1945’, Dzieje Najnowsze, vol. 52, no. 4 (2020), pp. 25–54.
Noszczak B., Orient zesłańców: Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945) (Warszawa, 2022).
Puchalski P., Poland in a Colonial World Order: Adjustments and Aspirations, 1918–1939 (New York–London, 2022).
Tavuyanago B., Muguti T., Hlongwana J., ‘Victims of the Rhodesian Immigration Policy: Polish Refugees from the Second World War’, Journal of Southern African Studies, vol. 38, no. 4 (2012), pp. 951–65.
Ureña Valerio L.A., Colonial Fantasies, Imperial Realities: Race Science and the Making of Polishness on the Fringes of the German Empire, 1840–1920 (Athens, OH, 2019).
Williams P., Chrisman L. (eds), Colonial Discourse and Post-Colonial Theory: A Reader (New York, 1993).
Zajas P., Postkolonialne imaginarium południowoafrykańskie literatury polskiej i niderlandzkiej (Poznań, 2008).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 97
Liczba cytowań: 0
