Kryzys sudecki a sprawa przemarszu wojsk sowieckich przez Polskę (wiosna–lato 1938 r.)
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2024.4.01Słowa kluczowe
Polska, ZSRR, Francja, kryzys międzynarodowy, 1938Abstrakt
W latach pokrywających się z kryzysem międzynarodowym (1934–1938) doniosłe znaczenie uzyskała sprawa przemarszu Armii Czerwonej przez terytorium Polski na wypadek gdyby Związek Sowiecki przystąpił do wojny w sojuszu z Francją (albo Francją i Wielką Brytanią) przeciw Niemcom. Problem ten stanął na porządku dziennym latem 1938, kiedy wystąpił konflikt o Sudety. Artykuł rozpatruje to zagadnienie po raz pierwszy – w osobnym studium – w historiografii.
Bibliografia
Archival Sources
Archives du Ministère des Affaires Etrangères (Paris), Papiers d’agents – Archives privés.
Biblioteka Polska (Paris), Zbiory Akcesji.
Hoover Institution Archives (Palo Alto, CA).
Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes (Berlin), Botschaft Warschau.
The National Archives (Kew, Richmond), Foreign Office, General Correspondence 371.
The National Archives (Washington, DC), Department of State, Decimal Files.
Printed Sources
Bonnet G., Le Quai d’Orsay sous Trois Républiques (Paris, 1961).
Diariusz i teki Jana Szembeka (1935–1945), vol. 4: 1938–1939, ed. by J. Zarański (Londyn, 1972).
Diplomat in Paris 1936–1939. Papers and Memoirs of Juliusz Łukasiewicz, Ambassador of Poland, ed. by W. Jędrzejewicz (New York–London, 1970).
Documents diplomatiques français, series 2, vol. 11 (Paris, 1977).
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, vol. 6, ed. by E. Basiński et al. (Warszawa, 1967).
Łukasiewicz J., Z doświadczeń przeszłości (Jerozolima, 1943).
Monachium 1938. Polskie dokumenty dyplomatyczne, ed. by Z. Landau and J. Tomaszewski (Warszawa, 1985).
Poland and the Coming of the Second World War. The Diplomatic Papers of A.J. Drexell-Biddle Jr., United States Ambassador to Poland 1937–1939, ed. by P.V. Cannistraro, E.D. Wynot, and T.P. Kovaleff (Columbus, OH, 1976).
‘Polska korespondencja dyplomatyczna na temat wojskowej pomocy ZSRR dla Czechosłowacji w 1938 r. przez terytorium Rumunii’, ed. by J. Tomaszewski, Z Dziejów Rozwoju Państw Socjalistycznych, vol. 1, no. 1–2 (1983), pp. 159–84.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne. 1938, ed. by M. Kornat (Warszawa, 2007).
Sovetsko-pol’skiye otnosheniya v 1918–1945 gg. Sbornik dokumentov, vol. 3: 1932–1939, ed. by M. Narinskij and A. Malgin (Moskwa, 2017).
Villelume P. de, De Munich à Dantzig. Journal (20 août 1938–18 août 1939), ed. by S. Catros (Paris, 2015).
Secondary Literature
Batowski H., Rok 1938 – dwie agresje hitlerowskie (Poznań, 1985).
Erickson J., The Soviet High Command. A Military-Political History 1918–1941 (London, 1962).
Foreign Relations of the United States Diplomatic Papers, 1938, vol. 1 (Washington, DC, 1955).
Gmurczyk-Wrońska M., ‘Kontrowersje wokół Polski w opiniach politycznych i prasowych Francji (październik 1938–marzec 1939)’, Dzieje Najnowsze, vol. 31, no. 3 (1999), pp. 139–58.
Kornat M., ‘Koncepcja przemarszu Armii Czerwonej przez terytorium Polski (1934–1939)’, in: Politycy, dyplomaci i żołnierze. Studia i szkice z historii stosunków międzynarodowych w XX i XXI wieku ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Maciejowi Brzezińskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. by D. Jeziorny, S.M. Nowinowski, and R.P. Żurawski vel Grajewski (Łódź, 2017), pp. 327–45.
Kornat M., Poland and the Origins of the Second World War. A Study in Diplomatic History (1938—1939), trans. Alex Shannon (Bern, 2021).
Kornat M., ‘Tymczasowy przyjaciel’. Józef Lipski – ambasador Polski w III Rzeszy (1933—1939) (Warszawa, 2024).
Kornat M., Wacław Grzybowski. Ambasador w Moskwie (1936–1939). Biografia polityczna (Warszawa, 2016).
Lukes I., Czechoslovakia between Stalin and Hitler: The Diplomacy of Edvard Beneš in the 1930s (New York, 1996).
Majewski P., Nierozegrana kampania. Możliwości obronne Czechosłowacji jesienią 1938 roku (Warszawa, 2004).
Majewski P., Zmarnowana szansa? Możliwości obrony Czechosłowacji jesienią 1938 roku (Gdańsk, 2016).
Marès A., Edvard Benès. Un drame entre Hitler et Staline (Paris, 2015).
Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943 (Warszawa, 2005).
Mazur W., ‘‘Sentymentu dla niej nie miał i nie ma…’. Generał Maurice Gamelin wobec sojuszu Francji i Rzeczypospolitej (1935 r. – wrzesień 1939 r.)’, Dzieje Najnowsze, vol. 55, no. 4 (2023), pp. 17–41.
Ragsdale H., The Soviets, the Munich Crisis and the Coming of the World War II (Cambridge, 2004).
Stanisławska S., Wielka i mała polityka Józefa Becka: marzec – maj 1938 (Warszawa, 1962).
Topitsch E., Stalins Krieg. Die Sowjetische Langzeitstrategie gegen den Westen als rationale Machtpolitik (Herford, 1990).
Weinberg G.L., The Foreign Policy of Hitler’s Germany, vol. 2: Starting World War II, 1937–1939 (Chicago, 1980).
Wojciechowski M., Stosunki polsko-niemieckie 1933–1938 (Poznań, 1980).
Zacharias M.J., ‘Sytuacja międzynarodowa i polityka zagraniczna Polski w latach 1936–1939 (w związku z publikacją materiałów Juliusza Łukasiewicza pt. Dyplomata w Paryżu 1936–1939 w oprac. Wacława Jędrzejewicza i Henryka Bułhaka, Warszawa 1995, s. 497, Warszawska Oficyna Wydawnicza ‘Gryf’ i Instytut Historii PAN)’, Kwartalnik Historyczny, vol. 104, no. 2 (1997), pp. 41–69.
Zgórniak M., Europa w przededniu wojny. Sytuacja militarna w latach 1938–1939 (Kraków, 1993).
Zgórniak M., Sytuacja militarna Europy w okresie kryzysu politycznego 1938 r. (Warszawa, 1979).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 250
Liczba cytowań: 0
