Pierwszy etap sowietyzacji Polski. Uwagi na marginesie leksykonu „Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich (1944–1945)”
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2024.3.12Słowa kluczowe
deportacje, NKWD, obozy, Smiersz, represje, sowietyzacja, więzieniaAbstrakt
Artykuł recenzyjny stanowi szczegółowe omówienie genezy, rozwoju i znaczenia obozów NKWD na ziemiach polskich w latach 1944–1945. Można skonstatować, że były one pierwszym etapem sowietyzacji Polski.
Bibliografia
Źródła drukowane
Kiełboń J., Dokumenty dotyczące obozu NKWD na Majdanku (1944 r.), „Zeszyty Majdanka” 1998, t. XIX.
Niemcy w Polsce 1945–1950. Wybór dokumentów, red. W. Borodziej, H. Lemberg, t. I: Władze i instytucje centralne. Województwo olsztyńskie, red. W. Borodziej, C. Kraft, Warszawa 2000; t. II: Polska Centralna. Województwo śląskie, red. I. Eser, J. Kochanowski, Warszawa 2000; t. III: Województwa poznańskie i szczecińskie, red. S. Jankowiak, K. Steffen, Warszawa 2001; t. IV: Pomorze Gdańskie i Dolny Śląsk, red. D. Boćkowski i in., Warszawa 2001.
Siła-Nowicki W., Wspomnienia i dokumenty, red. M. Nowicka-Marusczyk, t. I, Wrocław 2002.
Specłagier NKWD nr 2 w Poznaniu. Dokumenty, red. G. Barczykowski, W. Handke, R. Kościański, Poznań 2009.
Opracowania
Bittner K., „Poznań został poza nami / My w Rawiczu za kratami”. Codzienność w obozach NKWD i Zakładzie Karnym w Rawiczu w świetle poezji więziennej, „Komunizm. System/ Ludzie/Dokumentacja” 2018.
Chmielarz A., Obóz NKWD w Rembertowie, w: Niepiękny wiek XX, red. B. Brzostek i in., Warszawa 2010.
Emigracja polska wobec problemów przebudowy i sowietyzacji kraju po drugiej wojnie światowej. Studia, red. R. Sudziński, Toruń 2007.
GUŁag. Struktury – kadry – więźniowie, red. D. Rogut, W. Śleszyński, Białystok 2018.
Handke W., Sowieci w Wielkopolsce w pierwszym okresie po zakończeniu II wojny światowej, w: Województwo poznańskie w latach 1945–1950, red. K. Bielecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań 2022.
Historia dyplomacji polskiej, t. V: 1939–1945, red. W. Michowicz, Warszawa 1999.
Jałta. Rzeczywistość, mit i pamięć, red. S. Łukasiewicz, Warszawa 2019.
Kalisz M., Rzeszowska Golgota, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, nr 4.
Kamiński M.K., Dyplomacja polska wobec dyktatury mocarstw (lipiec 1943 – luty 1944), w: Historia dyplomacji polskiej, t. V: 1939–1945, red. W. Michowicz, Warszawa 1999.
Kochanowski J., W polskiej niewoli. Niemieccy jeńcy wojenni w Polsce 1945–1950, Warszawa 2001.
Motyka G., Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Kraków 2014.
Niepiękny wiek XX, red. B. Brzostek i in., Warszawa 2010.
Nowak E., Obozy specjalne NKWD/MWD w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec/NRD i na terenie zachodniej Polski w latach 1945–1950, „Studia Śląskie” 2000, t. LIX.
Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich (1944–1945). Leksykon, red. D. Iwaneczko, Rzeszów–Warszawa 2022.
Obozy pracy niewolniczej w Polsce. Dokumenty ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum Generała Sikorskiego w Londynie, oprac. T. Wolsza, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej” 1993, t. XXXVI.
Ożóg P., Obóz NKWD w Trzebusce, „Rocznik Sokołowski” 2004, nr 6.
Ożóg P., Tajemnica małego Katynia Ziemi Sokołowskiej, Sokołów Podlaski 2017.
Polska pod reżimem komunistycznym. Rok 1945. Anatomia okupacji kraju w raportach cywilnych i wojskowych instytucji Rządu RP na Uchodźstwie, red. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. Muszyńska, Warszawa 2023.
Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (1944–1947), wstęp i oprac. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. Muszyński, Warszawa 2015.
Prorok L., Smutne pół rycerzy żywych. Wspomnienia, Paryż 1988.
Radożycki J., Aby o nich nie zapomniano. Wspomnienia, Łomianki 2017.
Rogut D., Mechanizmy sowieckich represji. Żołnierze Armii Krajowej w obozie NKWD nr 270 w Borowiczach (1944–1946) – studium przypadku, Zelów 2017.
Rosenbaum S., Tracz B., Węgrzyn D., Tiurma-łagier Tost. Historia obozu NKWD w Toszku w 1945 r., Toszek 2017.
Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944–1956, red. T. Łabuszewski, Lublin 2012.
Wilk A., Funkcjonowanie Centralnego Obozu Pracy w Krzesimowie w latach 1944–1945, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2014, nr 1.
Województwo poznańskie w latach 1945–1950, red. K. Bielecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań 2022.
Wolsza T., GUŁag i deportacje na wschód. Pierwszy etap sowietyzacji Polski 1944–1945, w: GUŁag. Struktury – kadry – więźniowie, red. D. Rogut, W. Śleszyński, Białystok 2018.
Wolsza T., „Na białych Polaków obława”. Uwagi na marginesie lektury, „Dzieje Najnowsze” 2015, nr 1.
Wolsza T., Od Sillamäe do Goli Otok. Obozy pracy i NKWD w krajach nadbałtyckich, Europie Środkowo-Wschodniej i na Bałkanach po drugiej wojnie światowej. Skala zjawiska i codzienność, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 2.
Wolsza T., Pierwsze półrocze 1945 r. w Polsce w świetle raportu rządu RP na obczyźnie, „Dzieje Najnowsze” 2005, nr 2.
Wolsza T., Problem powojennych obozów w Polsce, sowieckich łagrów i pracy przymusowej w działalności Polskiego Stowarzyszenia byłych Sowieckich Więźniów Politycznych w Wielkiej Brytanii (1949–1956), „Łambinowicki Rocznik Muzealny” 2007, t. XXX.
Wolsza T., Reakcje i komentarze rządu Rzeczypospolitej Polskiej oraz stronnictw politycznych w „polskim Londynie” po ustaleniach konferencji Wielkiej Trójki w Jałcie, w: Jałta. Rzeczywistość, mit i pamięć, red. S. Łukasiewicz, Warszawa 2019.
Wolsza T., Sowietyzacja Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w ujęciu polskich kręgów emigracyjnych na Wyspach Brytyjskich (1944–1950). Zagadnienia teoretyczne, zakres, skala zjawiska oraz chronologia wydarzeń, w: Emigracja polska wobec problemów przebudowy i sowietyzacji kraju po drugiej wojnie światowej. Studia, red. R. Sudziński, Toruń 2007.
Wolsza T., W cieniu Wronek, Jaworzna i Piechcina. 1945–1956. Życie codzienne w polskich więzieniach, obozach i ośrodkach pracy więźniów, Warszawa 2003.
Wolsza T., Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, Warszawa 2013.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 334
Liczba cytowań: 0
