Jan Dąbski – przewodniczący polskich delegacji w Mińsku i Rydze. Próba reinterpretacji postaci
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2024.3.02Słowa kluczowe
Jan Dąbski, Adolf Joffe, Karl Daniszewski, Gieorgij Ciczerin, trakat ryski, wojna polsko-bolszewickaAbstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie postaci Jana Dąbskiego – przewodniczącego polskich delegacji w czasie rokowań rozejmowych z bolszewicką Rosją w Mińsku od sierpnia do września 1920 r. i w Rydze od września do października 1920 r. Autor konfrontuje rozmaite opinie na temat Dąbskiego z materiałem źródłowym i najnowszymi publikacjami, ukazując głębsze uwarunkowania jego poglądów i motywacji. Analiza prowadzi do doprecyzowania, a nawet reinterpretacji roli, jaką Dąbski odegrał w omawianych wydarzeniach historycznych. Autor koncentruje się przede wszystkim na pierwszych etapach negocjacji w sprawie zawieszenia broni, które prowadzono w 1920 r. w Mińsku oraz Rydze.
Bibliografia
Źródła drukowane
Dąbska z Woyniłłowiczów Z., Dziennik 1912–1927, red. J. Gmitruk, M. Ratyński, Warszawa 2021.
Dąbski J., Traktat ryski. Wspomnienia. Pertraktacje. Tajne układy z Joffem. Listy, red. J. Gmitruk, M. Ratyński, Warszawa 2022.
Dąbski J., Wojna i ludzie. Wspomnienia z lat 1914–1915, Warszawa 1969.
Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich 1918–1945, t. I: 1918–1926, cz. 1: Polska między Rosją „białą” a „czerwoną” (listopad 1918 – marzec 1921), red. J.J. Bruski, M. Wołos, Warszawa 2020.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. III: Kwiecień 1920 – marzec 1921, red. W. Gostyńska, Warszawa 1964.
Obiezierski M., Wspomnienia z polsko-rosyjskiej konferencji pokojowej dla ułożenia preliminariów pokojowych (wrzesień–październik 1920), Warszawa 1938.
Pragier A., Czas przeszły dokonany, Londyn 1966.
Sprawozdanie stenograficzne z 24 Posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 3 kwietnia 1919 r., Warszawa 1919.
Witos W., Moje wspomnienia, Warszawa 1981.
Советско-польские отношения в 1918–1945 гг. Cборник документов в четырех томах, т. І: 1918–1926, ред. Г.Ф. Матвеев, Москва 2017.
Prasa
„Gazeta Ludowa” 1919, 1920.
„Wieczór Warszawski” 1936.
Opracowania
Batowski H., Między dwiema wojnami, Poznań 1988.
Borzęcki J., Pokój ryski 1921 roku i kształtowanie się międzywojennej Europy Wschodniej, Warszawa 2012.
Davies N., Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920, Kraków 2002.
Dąbski J., O ziemię dla chłopów (głos w sprawie rolnej), Warszawa 1918.
Drozdowski M., Naczelny Komitet Narodowy (1914–1918). Polityczne i organizacyjne zaplecze Legionów Polskich, Kraków 1917.
Giza S., Jan Dąbski. Całe życie dla ludu, Warszawa 1979.
Gmitruk J., Jan Dąbski. Minister spraw zagranicznych, główny konstruktor traktatu ryskiego, „Niepodległość i Pamięć” 2011, R. XVIII, nr 3–4 (35–36).
Gmitruk J., Ratyński M., Jan Dąbski. Zarys biografii, w: J. Dąbski, Pokój ryski. Wspomnienia. Pertraktacje. Tajne układy z Joffem. Listy, red. J. Gmitruk, M. Ratyński, Warszawa 2022.
Historia dyplomacji polskiej, red. P. Łossowski, t. IV: 1918–1939, Warszawa 1995.
Korotkova D., Польские рады Белорусских земель: из истории борьбы за союз с Польскoй республикой (1918–1920), „Historia Slavorum Occidentis” 2018, nr 3 (18).
Kowal J., Kowalczyk S., Stankiewicz W., Stański M., Zarys historii polskiego ruchu ludowego, t. II: 1864–1918, Warszawa 1963.
Leliwa P., Walka o sejm ludowy, Warszawa 1918.
Ładoś A., Dąbski Jan (1880–1931), w: Polski słownik biograficzny, t. V: Dąbrowski Jan Henryk – Dunin Piotr Stanisław, red. W. Konopczyński, Kraków 1939–1946.
Łossowski P., Dyplomacja Drugiej Rzeczpospolitej. Z dziejów polskiej służby dyplomatycznej, Warszawa 1992.
Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2006.
Materski W., Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939, Warszawa 1994.
Nowak A., Klęska imperium zła. Rok 1920, Kraków 2020.
Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków 2015.
Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczpospolitej 1918–1926, Poznań 2007.
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia Polski, t. II: 1864–1945, Londyn 1956.
Polski słownik biograficzny, t. V: Dąbrowski Jan Henryk – Dunin Piotr Stanisław, red. W. Konopczyński, Kraków 1939–1946.
Sioma M., Udział posłów Sejmu Ustawodawczego w pracach polskiej delegacji pokojowej na rokowania z bolszewikami w roku 1920, w: Zwycięski pokój czy rozejm na pokolenie. Traktat ryski z perspektywy 100 lat, red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, Warszawa 2022.
Słownik pseudonimów pisarzy polskich, t. IV: A–Ż. Nazwiska, red. E. Jankowski, Wrocław– Warszawa–Kraków 1996.
Traktat ryski 1921 roku po 75 latach, red. M. Wojciechowski, Toruń 1998.
Tusiński P.A., Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu Ustawodawczego (1919−1922) jako podmiot polityki zagranicznej w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2015, t. XII.
Wojdyło W., Traktat w Rydze w koncepcjach politycznych obozu narodowego ze szczególnym uwzględnieniem roli Stanisława Grabskiego, w: Traktat ryski 1921 roku po 75 latach, red. M. Wojciechowski, Toruń 1998.
Wołos M., Traktat ryski w praktyce dyplomacji sowieckiej (wybrane przykłady), w: Zapomniany pokój. Traktat ryski. Interpretacje i kontrowersje 90 lat później, red. S. Dębski, Warszawa 2013.
Zwycięski pokój czy rozejm na pokolenie. Traktat ryski z perspektywy 100 lat, red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, Warszawa 2022.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 47
Liczba cytowań: 0
